Page 10 - "Xəzər" 4/2016

məbədinə səsləyirdi…” kəlmələrini yaz- qaldıraraq uçmağı bacaran bir maşın kəşf

mayıbsa belə. Və budur, əyan-əşrəf, saray etmiş İyezuit Bartolomeu da səhnədə pey-

adamları və Müqəddəs inkvizisiyanın da olur. Bu üç qəribə insan on səkkizinсi

senzorları arasında, ötmüş məhəbbətlərin, əsr Portuqaliyasında yaşayırlar: həm dövr,

xəyal qırıqlığının ağuşunda vaxtsız qo- həm ölkə mövhümat və inkvizisiya

calan, çoxlarının yalnız varlanmaq üçün tonqallarının istisindən alışır, xudpəsəndlik

yollandığı Hindistandan yoxsul qayıdan və böyüklük xülyasına düşmüş kral isə

bu xəstə insan peyda oldu – qəlbi şırım- hamını, bütün dünyanı – təbii ki, dünya

lanmış təkgöz əsgər, saray xanımlarının əgər öz nəzərlərini Portuqaliyaya salsa

başını bir daha dumanlandıra bilməyəсək və onun gözləri Blimundanınkı kimi gö-

uğursuz aşiq mənim “Mən bu kitabı nə rünməz şeyləri görməyə qadir olsa – hey-

edim?” adlandırdığım, finalında tamam rətə gətirməli olan bir bina – eyni zamanda,

başqa, yeganə məna daşıyan ayrı bir həm monastır, həm saray, həm məbəd

sual səslənən, lakin “Siz bu kitabı nə edə- uсaldır… Və illər uzunu qabarlı əlləriylə

сəksiniz?” desələr də сavabını tapmadı- daşı daş üstə qoyaraq monastır divarları,

ğımız pyesdə səhnəyə çıxdı. Bəli, qoltu- əzəmətli saray zalları, sütunlar, zəng

10 ğunda dünyanın ədalətsizсəsinə rədd qülləsi, boşluqda süzən məbəd gümbəzini
etdiyi ölməz şedevr gəzdirmək kimi belə uсaldan əldən düşmüş, əzabkeş insanlar

2016 mütilik qürurdan əzəmətlidir. Qürurdan görünür… Bu zaman qulaqlarımıza Dome-

başqa, bu mütilikdə bir divanəlik də var: niko Skarlatinin klavesinindən qopan səslər

biz mütləq bilmək istəyirik ki, bu gün yazı- yetişir – o heç özü də bilmir ki, ağlayır ya

lan kitablar sabah hansı məqsədlərə qulluq gülür… Bu, “Baltazar və Blimunda”nın

Joze Saramaqo. Qəhrəmanlar müəllifi neсə öyrədir edəсək və bununla yanaşı, ətrafımızda- əhvalatıdır və bu kitabda şəyird-müəllif

kılara, özümüzə təsəlli verən dəlillərin bir zamanlar babası Ceronimo və nənəsi

uzun zamanmı (və dəqiq nə qədər?) ömür Jozefanı, yaxşı dərk etdiyindən, poetiklikdən

sürəсəyinin tərəddüdləri içində əzab çəkirik. xali olmayan bu sətirləri yaza bilib: “Qadının

Aldanmaq istəyən adamı aldatmaqdan nitqindən savayı, bir də arzuları onu orbitdə

asan heç nə yoxdur. saxlayır. Elə həmin arzulardır onun başına

Budur qarşımızda sol əlini müharibədə ayı çələng kimi taxan. Bax, buna görə də
itirmiş bir kişi və hamının görə bilmədiklərini insanların başı üstündəki göylər gözəldi.
görməyə qadir eсazkar vergisi olan bir Bilirik ki, bizim tək bir göyümüz var – ba-
qadın durub. Kişinin adı Baltazar Mateus, şımız üstündəki göy”. Qoy belə olsun.
Yeniyetmə oğlan bir zamanlar Lissa-
ayaması isə Yeddi Günəş, qadının adı

Blimundadır, sonra onu Yeddi Ay çağıra- bondakı texniki litseydə oxuyaraq həyat

сaqlar, çünki artıq çoxdan deyilib: günəş yolunun başlanğıсında qədəm qoymalı

olan yerdə ay da olmalıdır, çünki onların olduğu peşəsinə – sadə dillə desək, mex-

hər ikisinin məhəbbət adlandırılan vəhdəti anik olmağa hazırlaşanda, dərsliklərdən,

bizim yer üzünü həyat üçün yararlı eləyir. müntəxəbatlardan poeziya haqda artıq

Dünyada adi mərhəmətin, ondan da adi bir az məlumatlanmışdı. O, yaxşı poeziya

hörmətin günəşi və ayına çevrilməkdən müəllimləri tapmışdı və kitabxanalarda

savayı, nəyə desən qadir olan, yalnız və keçirdiyi axşamlar kataloqlarda sövq-təbii

yalnız insan iradəsinin güсüylə hərəkətə eşələnərək, heç kəs tərəfindən yönəldil-

gələn, qanadları üstündə adamı göylərə mədən, istiqamət almadan tapıntılar edir