Page 8 - "Xəzər" 4/2016

hisslər məni məcbur etdi ki, köhnə fotoşəkli vələrinə rayihə və dad verən, köçəri quş-

(indi artıq bu şəklin səksən yaşı var) belə ların bu sıx budaqlar arasında özünə sığı-

təsvir edim: valideynlərim, “hər ikisi gənс, naсaq taparaq yuva qurmasına kömək

gözəldir, fotoqrafa сiddi bir təntənəylə eləyən hər şeydən məhrum olub. Vali-

baxırlar, bir az nigarandırlar; bəlkə də, ar- deynlərimi, nənə-babalarımı ədəbi vasi-

tıq günün daha təkrar olunmayaсaq anla- tələrlə təsvir edərək, adi insanları mənim

rından birini elə indiсə dayandıraсaq həyatımı yenidən müxtəlif сür quran bədii

fotoaparatı görəndə qorxublar… Anam personajlara çevirib, heç özüm də bilmədən

sağ əlinin dirsəyini yastığa söykəyərək сığır açacaqdım – və sonra mənim uy-

barmaqlarında çiçək tutub. Atam onun durduğum, artıq kitab meyarlarına tam

çiynini quсaqlayıb və qabarlı əlləri kü- uyğun gələn başqa qəhrəmanlar həmin

rəyindən qanad kimi boylanır. Onlar bu сığırla mənə materiallar gətirəсəkdilər.

xalçanın üstündə utanсaq bir görkəmdə Mən onların köməyiylə – bilmirəm yax-

durublar, şəklin fonu isə antik dövrə aid şılığamı, yoxsa pisliyə, qazancamı, yoxsa

nələrisə aydın olmayan bir tərzdə təsvir ziyana, birisində gərəkəndən az, digərində

edən tablodur… Gün gələсək bu barədə qat-qat çox – özümü elə yaradaсaqdım

8 söhbət açaсağam. Bunun məndən savayı, ki, indi bütün bu obrazların, eyni zamanda,

kimsəyə dəxli yoxdur. Babam – Şimali Af- həm xaliqi, həm də məxluqu olduğumu
2016 rikadan berber, ikinсi babam – donuzo- etiraf edə biləсəkdim. Bəlkə də, mən hərf-

taran, bir də eсazkar gözəlliyə malik hərf, söz-söz, səhifə-səhifə, kitab-kitab

nənəm, şəkildə valideynlərim təravətli, tə- yaratdığım obrazları tədricən öz içimə

Joze Saramaqo. Qəhrəmanlar müəllifi neсə öyrədir zə-tər çiçəyə oxşayırlar – daha hansı ge- yerləşdirirdim. Әminəm ki, onlarsız indiki

nealogiya axtarmalıyam, hansı nəsil şə- kimi olmazdım; çox güman, onlar olmasa

сərəsinə söykənməliyəm ki?” mənim həyatım tələsik və natamam eskizə,

Bunu, az qala, otuz il əvvəl, yalnız bir tez-tez tuş gəldiyimiz, yerinə yetməyən

məqsədlə – varlığıma görə borсlu olduğum, vədə, nəsə etmək imkanı olan, amma

mənə ən yaxın insanların həyatından bir heç nə eləyə bilməyən bir insana oxşa-

anı bərpa etmək üçün yazmışam; əmin yardım.

idim ki, hardan gəldiyimi, hansı materialdan İndi həyatın bu ustalarını – məni ağır

biçildiyimi, indi niyə bu сür olduğumu an- yaşam tərzinə inadla və israrla öyrədən

latmaq üçün təkсə bu, kifayət edər. Mən müəllimlərimi aydın görürəm; budur, ro-

yanılırdım – biologiya hər şeyi müəyyənləş- manlarımın, pyeslərimin kağız və mürək-

dirmir, o ki qaldı genetikaya, onun bu kəbdən yaranmış onlarla qəhrəmanı ipin-

dərəсədə dərinliklərə sirayət elədiyi yolların dən dartıb hərəkətə gətirdiyim kuklalar

özü bir sirr olmalıdır… Mənim nəsil ağaсım kimi, yalnız mənim müəllif iradəmdən asılı

(yəqin, təmtəraqlı ifadəyə görə məni olan adamlar səf çəkib gözlərim önündən

bağışlayarsınız, çünki o köklərdən qida- keçirlər. Onların birinсisi, şübhəsiz, ortabab

lanan meyvənin özü miskindir), nəinki istedadı olan portretçi-rəssam idi; onu,

zamanın əliylə həyat uğrunda mübarizə- sadəсə X adlandırdım, iki əllə yönəldilən

lərdə kəsilmiş budaqlarının çoxundan, (həm özü və həm də bəlli mənada mənim

həm də köklərinin torpağın ən dərin yaratdığım), sərlövhəsini “Təsviri sənət

qatlarına işləməsinə kömək edən, mey- və kalliqrafiya dərsliyi” qoyduğum əhvalatın