Page 253 - "Xəzər" 2017
P. 253
Məqsəd canlandırılmasıdır. Nümunə kimi, «On ikin- 253
ci gecə» əsərindəki ser Tobinin zirzəmiyə 2017
Təklifim budur ki, məqsədi – nəticəsi- girdiyi epizodu xatırlayaq. Әgər təsəvvür-
ni görmək istədiyimiz bir işə can atmaq ki- də onun zirzəmiyə necə daxil olduğunu Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
mi adi anlamda qəbul etməyək. Məqsəd canlandırsaq, məqsədi tapa bilərik. Bunu
mənim üçün səhnədə görəcəyim işdən bacarmasaq, deməli, bizdən aktyor çıx-
ibarətdir. Məsələn, qadının əlini sıxıb sa- maz. Ser Tobinin zirzəmiyə girməyini tə-
lamlamaq istəyirəm. Әgər təsəvvürümdə səvvürdə görən an dərhal məqsəd peyda
bu hərəkəti canlandıra bilmirəmsə, onun olacaq. Әlbəttə, biz təsəvvürü daha da
əlini necə sıxacağam? Onda bu, dərrakə- genişləndirib əhatə dairəsini böyüdə bilə-
dir, işi şüurlu surətdə görməkdir. Amma rik. Danılmaz bir həqiqət var: insan özü
qadının əlini sıxmaq anını gözlərim önündə özünü kənardan görə bilərmi? Әsla! Bir
canlandırsam, deməli, məqsədim aydın- aktyor olaraq, kimsə ser Tobini mənim tə-
dır və bu məqsəd istəyimə nəzarət edir. səvvürümdəki kimi görə bilməz, yəni hər
aktyor bu mənzərəni fərqli görəcək. Tə-
Baş verəcək hadisəni əvvəlcədən duy- səvvür bizə doğmadır, hava-su kimi la-
maq və görmək – bu, həqiqi məqsəddir. zımdır, aktyoru səhnəyə çəkib gətirən də
Gənc aktyor kimi Stanislavskinin yanında odur. Aktyor deyəndə ki, «İlham pərim gə-
çalışanda, uzun müddət bu fərqi anlaya lib və səhnədə oynamağa hazıram», bu
bilmirdim. Nəhayət, öyrəndim ki, səhnədə zaman təsəvvürün hazırlıq səviyyəsini nə-
hər bir hərəkəti etməzdən əvvəl onu gözlə- zərdə tutur.
rim önündə təsəvvür edib canlandırsam,
işim yüngülləşəcək. Bura bir məqamı da Bəzən belə bir fikir səsləndirirlər: «Bu
əlavə etmək istərdim: səhnədə sərbəstlik ki Şekspir deyil!» Şekspirin nə düşündü-
qazanana qədər məqsəd axtarmağa tə- yündən, nə danışdığından necə xəbər tut-
ləsməyin. Sərbəst oyun zamanı rolu uğur- maq olar? Hərənin öz Şekspiri var və onu
suz ifa etsəniz də, ruhdan düşməyin, tənqid etməyə heç kimin haqqı yoxdur.
özünüzdən soruşun: «Obrazı zənginləş- Başqa sözlərlə desək, hər aktyor Şekspi-
dirmək üçün nə etməliyəm?» Dərrakə si- rin obrazını fərqli surətdə görür, təsəvvü-
zə aydın yol göstərəcək və səhvi düzəl- ründə onu başqa cür canlandırır, necə
dəcək. Bu, qarşıya qoyulan məqsədi müəy- dərk edirsə, elə də oynayır.
yən etməyin ən yaxşı üsuludur.
– Sizə elə gəlmirmi ki, biz bəzi ob-
Məqsəd aydın olanda özümüzü çox razlar ətrafında müəyyən söz-söhbət-
rahat hiss etməyə başlayırıq, İlham pərisi ləri şişirdirik, məsələn, Santa Klaus ba-
gəlir və biz ondan ruh alıb yaradırıq. Bu, rədə... Düşünürəm ki, problem obrazın
məqsədə çatmağa bilavasitə kömək edir. mədəni səviyyəsi ilə bağlıdır və bu sə-
viyyələrin müxtəlifliyi bizi qorxudur.
Təsəvvür
– Məncə, biz obrazın hansısa cəhət-
Səhnə fəaliyyətində hər bir hərəkətin lərini silib atmaqda, yaxud ona əhəmiyyət
əvvəl təsəvvürdə canlanması mühüm şərt- verməməkdə böyük səhv edirik. Santa
dir. Bunun üçün sadə və aydın məqsəd Klaus real qəhrəmandır, bir çox xalqların
seçmək lazımdır. Məqsədə çatmağın ən sevdiyi obrazdır. Santanın müxtəlifliyin-
asan yolu hər bir hərəkətin təsəvvürdə dən qorxmaq lazım deyil, qoy görkəmləri
fərqli olsun – birinin saqqalı uzun, digə-
ci gecə» əsərindəki ser Tobinin zirzəmiyə 2017
Təklifim budur ki, məqsədi – nəticəsi- girdiyi epizodu xatırlayaq. Әgər təsəvvür-
ni görmək istədiyimiz bir işə can atmaq ki- də onun zirzəmiyə necə daxil olduğunu Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
mi adi anlamda qəbul etməyək. Məqsəd canlandırsaq, məqsədi tapa bilərik. Bunu
mənim üçün səhnədə görəcəyim işdən bacarmasaq, deməli, bizdən aktyor çıx-
ibarətdir. Məsələn, qadının əlini sıxıb sa- maz. Ser Tobinin zirzəmiyə girməyini tə-
lamlamaq istəyirəm. Әgər təsəvvürümdə səvvürdə görən an dərhal məqsəd peyda
bu hərəkəti canlandıra bilmirəmsə, onun olacaq. Әlbəttə, biz təsəvvürü daha da
əlini necə sıxacağam? Onda bu, dərrakə- genişləndirib əhatə dairəsini böyüdə bilə-
dir, işi şüurlu surətdə görməkdir. Amma rik. Danılmaz bir həqiqət var: insan özü
qadının əlini sıxmaq anını gözlərim önündə özünü kənardan görə bilərmi? Әsla! Bir
canlandırsam, deməli, məqsədim aydın- aktyor olaraq, kimsə ser Tobini mənim tə-
dır və bu məqsəd istəyimə nəzarət edir. səvvürümdəki kimi görə bilməz, yəni hər
aktyor bu mənzərəni fərqli görəcək. Tə-
Baş verəcək hadisəni əvvəlcədən duy- səvvür bizə doğmadır, hava-su kimi la-
maq və görmək – bu, həqiqi məqsəddir. zımdır, aktyoru səhnəyə çəkib gətirən də
Gənc aktyor kimi Stanislavskinin yanında odur. Aktyor deyəndə ki, «İlham pərim gə-
çalışanda, uzun müddət bu fərqi anlaya lib və səhnədə oynamağa hazıram», bu
bilmirdim. Nəhayət, öyrəndim ki, səhnədə zaman təsəvvürün hazırlıq səviyyəsini nə-
hər bir hərəkəti etməzdən əvvəl onu gözlə- zərdə tutur.
rim önündə təsəvvür edib canlandırsam,
işim yüngülləşəcək. Bura bir məqamı da Bəzən belə bir fikir səsləndirirlər: «Bu
əlavə etmək istərdim: səhnədə sərbəstlik ki Şekspir deyil!» Şekspirin nə düşündü-
qazanana qədər məqsəd axtarmağa tə- yündən, nə danışdığından necə xəbər tut-
ləsməyin. Sərbəst oyun zamanı rolu uğur- maq olar? Hərənin öz Şekspiri var və onu
suz ifa etsəniz də, ruhdan düşməyin, tənqid etməyə heç kimin haqqı yoxdur.
özünüzdən soruşun: «Obrazı zənginləş- Başqa sözlərlə desək, hər aktyor Şekspi-
dirmək üçün nə etməliyəm?» Dərrakə si- rin obrazını fərqli surətdə görür, təsəvvü-
zə aydın yol göstərəcək və səhvi düzəl- ründə onu başqa cür canlandırır, necə
dəcək. Bu, qarşıya qoyulan məqsədi müəy- dərk edirsə, elə də oynayır.
yən etməyin ən yaxşı üsuludur.
– Sizə elə gəlmirmi ki, biz bəzi ob-
Məqsəd aydın olanda özümüzü çox razlar ətrafında müəyyən söz-söhbət-
rahat hiss etməyə başlayırıq, İlham pərisi ləri şişirdirik, məsələn, Santa Klaus ba-
gəlir və biz ondan ruh alıb yaradırıq. Bu, rədə... Düşünürəm ki, problem obrazın
məqsədə çatmağa bilavasitə kömək edir. mədəni səviyyəsi ilə bağlıdır və bu sə-
viyyələrin müxtəlifliyi bizi qorxudur.
Təsəvvür
– Məncə, biz obrazın hansısa cəhət-
Səhnə fəaliyyətində hər bir hərəkətin lərini silib atmaqda, yaxud ona əhəmiyyət
əvvəl təsəvvürdə canlanması mühüm şərt- verməməkdə böyük səhv edirik. Santa
dir. Bunun üçün sadə və aydın məqsəd Klaus real qəhrəmandır, bir çox xalqların
seçmək lazımdır. Məqsədə çatmağın ən sevdiyi obrazdır. Santanın müxtəlifliyin-
asan yolu hər bir hərəkətin təsəvvürdə dən qorxmaq lazım deyil, qoy görkəmləri
fərqli olsun – birinin saqqalı uzun, digə-
