Page 248 - "Xəzər" 2017

yerdə mühit var – bəzisi güclüdür, digəri nədə gəzib-danışacaq, oturub-duracağıq –

isə daha qabarıq hiss olunur. Bu, mühiti amma təsəvvürümüzdəki mühitlə daim

anlamaq üçün ilk cəhdiniz olacaq, yalnız hesablaşmalı, onunla təmasda olmalıyıq.

bundan sonra mühiti səhnədə canlandır- Bu, böyük zəhmət tələb etmir. Әn çətini

maq sahəsində ilk addımlar ata bilərsiniz. odur ki, özünü kədəri duymağa məcbur

Məsələn, indi toplaşıb mühazirə dinlə- edəsən. Bu, yanlışdır. Təsəvvürdə can-

diyimiz bu otağın mühiti göz qabağında- landırdığınız mühitlə harmoniya yaratmaq
dır və çox güclüdür. Diqqət yetirsək, anla- üçün səhnədə necə oynamalı, bax bu ba-
yarıq ki, burada mühit artıq bərqərar olub rədə düşünün. Әgər məşq sayəsində bə-
və onu fərdi surətdə yaratmağa ehtiyac dən bu hissi nümayiş etdirməyə hazırdır-
yoxdur. İkinci addım kimi isə bunu təklif sa, səhnə davranışınız mütləq kədər mühi-
edirəm: pyesin aktyorlarla birgə ümumi tinə uyğun gələcək. Oyunun baş qayəsi
oxunuş prosesində araşdırmaq lazımdır belə olacaq: «kədərdən iztirab çəkirəm
ki, tamaşanın konkret səhnəsi və konkret və təəssüflənirəm». Bütün hərəkətləriniz
anı üçün hansı mühitin seçilməsi məqbul bu hissi bildirməyə yönələcək. Özü də
sayıla bilər? «Otello» əsərini götürək. Әgər heç bir səbəb axtarmadan!
Ümumiyyətlə, sənətimizdə səbəb ol-
248 siz bu faciədəki mühiti hiss etsəniz, görə- mamalıdır, onu axtarmağa heç ehtiyac da
2017 cəksiniz ki, Şekspirin digər əsərlərinin heç yoxdur. Aktyor səbəbsiz ağlamağa hazır
birində belə mühit yoxdur. «On ikinci ge- olmalıdır, çünki o, sadəcə aktyordur. Әgər
cə»də mühit tam fərqlidir, eləcə də istəni- lazımi anda ağlaya bilmirsə, səhnəni tərk
lən müasir pyesdə mühitlər bir-birindən etməlidir. Göz yaşı tökmək üçün atasının
seçilir. Dünyada mühitsiz heç nə yoxdur, ölümünü, ya da başına gələn digər qəmli
amma bizim soyuq, cansıxıcı qavrayışı- əhvalatları xatırlamaq məcburiyyətində qa-
mız mühit tanımır, onu qəbul etmir və lıbsa, bu adam aktyor deyil. Әgər heç bir

mühitlə daim mübarizə aparır. səbəb olmadan əsəbiləşib özümdən çıx-

Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri Səhnə mühiti yaratmağın üçüncü yolu mağı bacarıramsa, deməli, aktyoram. Am-
ətrafımızda görmək istədiyimiz mühitin tə- ma hirslənmək üçün nifrət etdiyim Hitleri
səvvürdə canlandırılmasıdır. Amma o, hələ xatırlamağa məcburamsa, onda məndən
içimizdə «bişməyib», başqa sözlə desək, aktyor çıxmaz. Hər şey mənim şüurumda
tam ərsəyə gəlməyib. Təsəvvür edin ki, bu baş verməli və ürəyimdən gəlməlidir.
otağı mavi tüstü basıb, yaxud bihuşedici
Әtrafımızda yaratmaq istədiyimiz mühit
qoxu bürüyüb. Bunu təsəvvürdə canlan- təsəvvürdə canlanır, hərəkətlərimiz onun-
dırmaq heç də çətin deyil. Yaxud düşünək la harmoniya yaradır, elə bu an hisslər
ki, otağı kədər bürüyüb. Әslində elə bunu doğur və səhnədə böyük həvəslə oynayı-
da fikrimizdə canlandıra bilərik. Әgər rıq. Növbəti addım mühitin aura yaratma-

düşünsəniz ki, «otaqda kədər mühiti ya- sına nail olmaqdır. Bu amili bacardıqca

ratmaq üçün mən mütləq qəm-qüssəyə gücləndirmək lazımdır, çünki ilham pərisi-

batmalıyam», bax bu, yanlış fikirdir. On- nin bizə bəxş etdiyini hökmən tamaşaçı-

suz da çevrəmiz acılarla doludur, biz isə ya çatdırmalıyıq. Әgər qurduğumuz mühit

hələlik bu kədərdən uzağıq. başqalarına da sirayət edibsə, onu istəni-

Әgər otaqdakı kədər mühitini təsəvvür- lən qədər genişləndirmək mümkündür.

də canlandıra bilsək, bunu çətinlik çəkmə- Burada gizli bir məqam var. Biz mühiti

dən səhnəyə daşımaq mümkündür. Səh- əlimizdə bərk-bərk saxlayıb, ondan yalnız