Page 130 - "Xəzər"
P. 130
qəbiləsi var. Bu məsələdə xəlifəni eləmək istəyəndə: “Bizə gəl, söhbət
aldadıblar. Mənim sizə doğru-düzgün eləyək. Çünki bizdə yaxşı od-ocaq
məsləhətim belədir: Böyük əmirə var” – deyir.[…]
(Samani hökmdarına) bir namə yolla- Burada dilənçilər evlərin qapılarında
maq lazımdır ki, məsələni məktub gözləməz. Elə birbaşa içəri girərək,
vasitəsiylə Sultana (xəlifəyə) bildirsin. qızınmaq üçün ocağın qırağında bir
Siz də cavab gəlincəyə qədər burda az oturar. Sonra “Pekend!”, yəni “çörək”
gözləyərsiniz”. – deyər.[…]
Bu sözlərdən sonra biz əmirin Cürcaniyyədən çıxmağımız xeyli
hüzurundan ayrıldıq. Həmən gün təkrar uzandı. Rəcəbin bir qismi ilə şaban,
yanına getdik. Daima ona qarşı ramazan və şəvval aylarını (dekabr-
nəzakətli davranıb razı salmağa çalışır, fevral) orada keçirdik. Şiddətli şaxtalar
“Bu xəlifənin əmri, bu da məktubu, hökm sürdüyü üçün burda daha çox
məsələ ilə bağlı təkrar müraciət etməyə qalmağımız lazım gəlmişdi. Orda
lüzum yoxdu”, – deyərək onu dilə tu- eşitdiyimə görə, iki adam 12 dəvə ilə
130 turduq. Nəhayət, səfərimizə davam meşədən odun gətirməyə gedib, ancaq
2015 etməyə icazə verdi. […] çaxmaqdaşı və qov götürməyi unu-
Xarəzmlilər dil və təbiət baxımından dublar, gecəni odsuz-ocaqsız keçiriblər.
ən ibtidai kimsələrdir. Danışıqları Özləri də, dəvələri də gecənin
sığırçın quşlarının səsinə çox bənzəyir. şaxtasında donub ölmüşdülər.
Orda, şəhərə bir günlük məsafədə Orda soyuğun şiddətindən çarşıların
Ardeku adında bir kənd var. Әhalisi və caddələrin bomboş olduğunu
“kerdililər” deyilən bir tayfadır. gördüm.[…] Hamamdan çıxıb evə
Danışıqları qurbağa vağıltısına oxşayır. gedirdim. Evə girəndə soyuqdan
Hər namazdan sonra Әmir əl-Möminin saqqalımın donduğunu görür, buzunu
Әbü Talibə lənət edərlər. ocağın qırağında əridirdim. Qaldığım
Cürcaniyyədə günlərcə qaldıq. ev – ev içində ev idi. Onun içində də
Ceyhun çayı başdan-başa dondu. keçə ilə örtülü bir türk çadırı vardı.
İbn Fədlan. Səyahətnamə Buzun qalınlığı on yeddi qarışdı. Atlar, Mən bu çadırın içində kürklərə və
qatırlar, eşşəklər buzun üstündən əbalara bürünüb yatsam da, çox vaxt
yoldan keçdikləri kimi keçirdilər. Buz soyuqdan yanağım yastığa yapışırdı.
təbəqəsi olduğu kimi qalır, yerindən Orada küpləri, partlayıb dağılmasın
bir damcı da oynamırdı. Bu şəkildə deyə qoyun dərisinə büküb saxlasalar
buz üç ay qaldı. Cəhənnəm soyuğun- da, bunun bir faydası olmurdu.
dan üzümüzə bir qapı açıldığını zənn Soyuğun şiddətindən yerdə böyük
etdiyimiz bir ölkə gördük. Orda qar yarıqlar açıldığını, qocaman bir ağacın
yağmağa başlayınca, mütləq bir yel ikiyə ayrıldığını gördüm.
qalxıb fırtına qopar. Yerli əhalidən biri
bir yoldaşına iltifatda bulunub yaxşılıq
aldadıblar. Mənim sizə doğru-düzgün eləyək. Çünki bizdə yaxşı od-ocaq
məsləhətim belədir: Böyük əmirə var” – deyir.[…]
(Samani hökmdarına) bir namə yolla- Burada dilənçilər evlərin qapılarında
maq lazımdır ki, məsələni məktub gözləməz. Elə birbaşa içəri girərək,
vasitəsiylə Sultana (xəlifəyə) bildirsin. qızınmaq üçün ocağın qırağında bir
Siz də cavab gəlincəyə qədər burda az oturar. Sonra “Pekend!”, yəni “çörək”
gözləyərsiniz”. – deyər.[…]
Bu sözlərdən sonra biz əmirin Cürcaniyyədən çıxmağımız xeyli
hüzurundan ayrıldıq. Həmən gün təkrar uzandı. Rəcəbin bir qismi ilə şaban,
yanına getdik. Daima ona qarşı ramazan və şəvval aylarını (dekabr-
nəzakətli davranıb razı salmağa çalışır, fevral) orada keçirdik. Şiddətli şaxtalar
“Bu xəlifənin əmri, bu da məktubu, hökm sürdüyü üçün burda daha çox
məsələ ilə bağlı təkrar müraciət etməyə qalmağımız lazım gəlmişdi. Orda
lüzum yoxdu”, – deyərək onu dilə tu- eşitdiyimə görə, iki adam 12 dəvə ilə
130 turduq. Nəhayət, səfərimizə davam meşədən odun gətirməyə gedib, ancaq
2015 etməyə icazə verdi. […] çaxmaqdaşı və qov götürməyi unu-
Xarəzmlilər dil və təbiət baxımından dublar, gecəni odsuz-ocaqsız keçiriblər.
ən ibtidai kimsələrdir. Danışıqları Özləri də, dəvələri də gecənin
sığırçın quşlarının səsinə çox bənzəyir. şaxtasında donub ölmüşdülər.
Orda, şəhərə bir günlük məsafədə Orda soyuğun şiddətindən çarşıların
Ardeku adında bir kənd var. Әhalisi və caddələrin bomboş olduğunu
“kerdililər” deyilən bir tayfadır. gördüm.[…] Hamamdan çıxıb evə
Danışıqları qurbağa vağıltısına oxşayır. gedirdim. Evə girəndə soyuqdan
Hər namazdan sonra Әmir əl-Möminin saqqalımın donduğunu görür, buzunu
Әbü Talibə lənət edərlər. ocağın qırağında əridirdim. Qaldığım
Cürcaniyyədə günlərcə qaldıq. ev – ev içində ev idi. Onun içində də
Ceyhun çayı başdan-başa dondu. keçə ilə örtülü bir türk çadırı vardı.
İbn Fədlan. Səyahətnamə Buzun qalınlığı on yeddi qarışdı. Atlar, Mən bu çadırın içində kürklərə və
qatırlar, eşşəklər buzun üstündən əbalara bürünüb yatsam da, çox vaxt
yoldan keçdikləri kimi keçirdilər. Buz soyuqdan yanağım yastığa yapışırdı.
təbəqəsi olduğu kimi qalır, yerindən Orada küpləri, partlayıb dağılmasın
bir damcı da oynamırdı. Bu şəkildə deyə qoyun dərisinə büküb saxlasalar
buz üç ay qaldı. Cəhənnəm soyuğun- da, bunun bir faydası olmurdu.
dan üzümüzə bir qapı açıldığını zənn Soyuğun şiddətindən yerdə böyük
etdiyimiz bir ölkə gördük. Orda qar yarıqlar açıldığını, qocaman bir ağacın
yağmağa başlayınca, mütləq bir yel ikiyə ayrıldığını gördüm.
qalxıb fırtına qopar. Yerli əhalidən biri
bir yoldaşına iltifatda bulunub yaxşılıq
