Page 129 - "Xəzər"
P. 129
İran və Xorasan qışın düşməsinə bir şey qalmayıb. 129
11 səfər 309-cu il, (miladi 21 iyun Odur ki, Buxaradan geriyə – Ceyhun 2015
921) cümə axşamı Bağdaddan yola çayına doğru yola düşdük. Xarəzmə
düşdük… getmək üçün bir gəmi kirayələdik. İbn Fədlan. Səyahətnamə
(Müəllif bu bölmədə qısaca olaraq Gəmini kirayələdiyimiz yerdən Xarəzmə
hərəkət etdikləri, qaldıqları yer-yurd qədər olan məsafə 200 fərsəhdən
adlarını qeyd edir. Bir müddətdən sonra (1 fərsəh 3 milə yaxındır) artıqdır.
Orta Asiyada Ceyhun və Seyhun Şaxtanın şiddətindən ancaq günün
çayları arasındakı “Mavəraün-nəhr” müəyyən vaxtlarında yol gedə bilirdik.
(iki çay arası) kimi bilinən məşhur Nəhayət, Xarəzmə çatdıq. Oranın valisi
vadiyə çatdıqlarını yazır – Ə.O.) (əmiri) Xarəzmşah Məhəmməd İrakın
…Ceyhun çayını keçərək […] yanına getdik. Bizə iltifat göstərib qəbul
Bəykəndə1 hərəkət etdik. Bəykənddən elədi və bir evdə qonaq etdi.
çıxıb Buxaraya girdik. Xorasan
hökmdarının katibi (vəziri) əl-Cey- Üç gün sonra bizi hüzuruna çağırdı.
haninin yanına getdik. Ceyhani Xo- Türk ölkələrinə getmək məramımızı
rasanda “əl-Şeyx əl-Amid” deyə tanınır. bilib, bu mövzuda bizimlə məsləhət-
Dərhal bizə bir ev ayrılmasını əmr məşvərət elədi. Axırda: “Bu iş bir az
etdi. Ehtiyaclarımızı ödəyəcək, bütün qəlizdi, sizə icazə verə bilmərəm.
işlərimizə əncam çəkəcək xüsusi bir Hədər yerə qanınızı axıtmağınız üçün
adam ayırdı. Bu şəkildə günlərcə orda sizi buraxmağım doğru olmaz”, – dedi.
qaldıq. Teginə işarə edərək davam elədi: “Mən
Sonra Samani hökmdarı Nəsr bin bilirəm bu iş o uşağın (qulamın)
Әhmədin2 hüzuruna girmək üçün vəzir uydurduğu bir hiylədir. Çünki o bizim
bizə icazə aldı. yanımızda dəmirçiydi. Kafir ölkələrində
Yanına gedib onu görəndə mat dəmir alveri eləməyi öyrəndi. Nəziri
qaldıq: qarşımızda bığ yeri yenicə aldadan, onu Әmir əl-Möminin (xəlifə)
tərləyən bir uşaq gördük. […] ilə danışmağa və Bulqar (Sakalibə)
Buxarada 28 gün gözlədik. […] hökmdarının məktubunu Xəlifəyə
(Müəllif “Xarəzm” adıyla ölkəni çatdırmağa sövq edən odur”. Xorasan
yox, Xarəzmin paytaxtı, bugünkü adı əmirini nəzərdə tutaraq dedi: “Böyük
Şahabbas olan Kat şəhərini nəzərdə əmirin3 Türk ölkəsində xəlifə adına
tutur – Ə.O.) xütbə oxutmağa, dinin yayılması işiylə
Abdullah Baştu və digər bir neçə məşğul olmağa daha çox haqqı çatır.
adam mənə xəbərdarlıq elədilər ki, Üstəlik, sizinlə haqqında bəhs etdiyiniz
məmləkət arasında minlərcə kafir
1 Bəykənd – Buxara ilə Ceyhun arasında, indi xarabalıqları qalan bir şəhərdi.
2 Nəsr bin Әhməd İsmayıl – 914-943-cü illərdə Samani hökmdarı olub.
3 “Böyük əmir” deyərkən o zaman xəlifənin Xorasan hakimi olan Samani hökmdarını nəzərdə tutulurdu.
11 səfər 309-cu il, (miladi 21 iyun Odur ki, Buxaradan geriyə – Ceyhun 2015
921) cümə axşamı Bağdaddan yola çayına doğru yola düşdük. Xarəzmə
düşdük… getmək üçün bir gəmi kirayələdik. İbn Fədlan. Səyahətnamə
(Müəllif bu bölmədə qısaca olaraq Gəmini kirayələdiyimiz yerdən Xarəzmə
hərəkət etdikləri, qaldıqları yer-yurd qədər olan məsafə 200 fərsəhdən
adlarını qeyd edir. Bir müddətdən sonra (1 fərsəh 3 milə yaxındır) artıqdır.
Orta Asiyada Ceyhun və Seyhun Şaxtanın şiddətindən ancaq günün
çayları arasındakı “Mavəraün-nəhr” müəyyən vaxtlarında yol gedə bilirdik.
(iki çay arası) kimi bilinən məşhur Nəhayət, Xarəzmə çatdıq. Oranın valisi
vadiyə çatdıqlarını yazır – Ə.O.) (əmiri) Xarəzmşah Məhəmməd İrakın
…Ceyhun çayını keçərək […] yanına getdik. Bizə iltifat göstərib qəbul
Bəykəndə1 hərəkət etdik. Bəykənddən elədi və bir evdə qonaq etdi.
çıxıb Buxaraya girdik. Xorasan
hökmdarının katibi (vəziri) əl-Cey- Üç gün sonra bizi hüzuruna çağırdı.
haninin yanına getdik. Ceyhani Xo- Türk ölkələrinə getmək məramımızı
rasanda “əl-Şeyx əl-Amid” deyə tanınır. bilib, bu mövzuda bizimlə məsləhət-
Dərhal bizə bir ev ayrılmasını əmr məşvərət elədi. Axırda: “Bu iş bir az
etdi. Ehtiyaclarımızı ödəyəcək, bütün qəlizdi, sizə icazə verə bilmərəm.
işlərimizə əncam çəkəcək xüsusi bir Hədər yerə qanınızı axıtmağınız üçün
adam ayırdı. Bu şəkildə günlərcə orda sizi buraxmağım doğru olmaz”, – dedi.
qaldıq. Teginə işarə edərək davam elədi: “Mən
Sonra Samani hökmdarı Nəsr bin bilirəm bu iş o uşağın (qulamın)
Әhmədin2 hüzuruna girmək üçün vəzir uydurduğu bir hiylədir. Çünki o bizim
bizə icazə aldı. yanımızda dəmirçiydi. Kafir ölkələrində
Yanına gedib onu görəndə mat dəmir alveri eləməyi öyrəndi. Nəziri
qaldıq: qarşımızda bığ yeri yenicə aldadan, onu Әmir əl-Möminin (xəlifə)
tərləyən bir uşaq gördük. […] ilə danışmağa və Bulqar (Sakalibə)
Buxarada 28 gün gözlədik. […] hökmdarının məktubunu Xəlifəyə
(Müəllif “Xarəzm” adıyla ölkəni çatdırmağa sövq edən odur”. Xorasan
yox, Xarəzmin paytaxtı, bugünkü adı əmirini nəzərdə tutaraq dedi: “Böyük
Şahabbas olan Kat şəhərini nəzərdə əmirin3 Türk ölkəsində xəlifə adına
tutur – Ə.O.) xütbə oxutmağa, dinin yayılması işiylə
Abdullah Baştu və digər bir neçə məşğul olmağa daha çox haqqı çatır.
adam mənə xəbərdarlıq elədilər ki, Üstəlik, sizinlə haqqında bəhs etdiyiniz
məmləkət arasında minlərcə kafir
1 Bəykənd – Buxara ilə Ceyhun arasında, indi xarabalıqları qalan bir şəhərdi.
2 Nəsr bin Әhməd İsmayıl – 914-943-cü illərdə Samani hökmdarı olub.
3 “Böyük əmir” deyərkən o zaman xəlifənin Xorasan hakimi olan Samani hökmdarını nəzərdə tutulurdu.
