Page 13 - "Xəzər"
P. 13
... Kabil qəbristanında eşitdiyim Özümdən soruşurdum ki, müharibə 13
çığırtıya bənzəyirdi... haqqında hansı kitabı yazmaq istərdim 2015
görəsən? İstərdim atəş açmayan,
Boynuma alıram ki, mən tez azad gülləni başqasına tuşlaya bilməyən, Svetlana Aleksiyeviç. Uduzduğumuz savaş barədə
olmadım. Öz qəhrəmanlarımla tam müharibə haqda düşünməyin özündən
səmimi olmuşam, onlar da mənə belə əzab çəkən birisi haqda yazam.
inanırdı. Hər birimizin azadlığa aparan Hardadı o? Beləsini görə bilmədim.
yolu olub. Әfqanıstana qədər mən in-
san sifətli sosializmə inanırdım. Ordan 1990 – 1997
bütün illüziyalardan azad olaraq Rus ədəbiyyatı ona görə maraqlıdır
döndüm. “Məni bağışla, ata, – elə ilk ki, nəhəng bir ölkənin keçdiyi unikal
görüşümüzdə dedim, – sən məni kom- təcrübə haqda yalnız o danışa bilər.
munist ideallarına inam ruhunda tərbiyə Məndən tez-tez soruşurlar: niyə daim
etmişdin, amma bircə dəfə anamla faciəvi şeylərdən yazıram? Ona görə
sənin dərs dediyin (mənim valideyn- ki, biz belə yaşayırıq. İndi müxtəlif
lərim kənd müəllimi idilər) keçmiş ölkələrdə yaşamağımıza baxmayaraq,
sovet şagirdlərinin yad torpaqda hər yerdə “qırmızı adam”ıq. Elə həmin
tanımadıqları insanları necə öldürdük- həyatdan gəlmiş, elə həmin xatirələrin
lərini görməyim bəs elədi ki, sənin daşıyıcısı olan “qırmızı adam”.
bütün sözlərin bir heçə çevrilsin. Biz Uzun müddət Çernobıl barədə yaz-
qatilik, ata, başa düşürsən?!” Atam maq istəmirdim. Bilmirdim ondan necə
ağladı. yazım, hansı üsulla yanaşım. Mənim
Avropanın içində itmiş, qabaqlar
Әfqanıstandan çoxlu azad insan dünyanın demək olar ki, haqqında heç
qayıtdı. Amma məndə başqa nümunə nə bilmədiyi xırda məmləkətimin adı
də var. Orda, Әfqanıstanda bir oğlan bütün dillərdə əzbər oldu, biz belaruslar
üstümə çığırırdı: “Axı sən müharibənin isə Çernobıl xalqına çevrildik. İlk dəfə
nə olduğunu necə anlaya bilərsən? qeyri-müəyyənliklə biz üzləşdik. Aydın
Bəyəm adamlar davada da elə oldu ki, kommunistyönlü, milli və yeni
kitablardakı kimi, kinodakı kimi ölürlər? dini çağırışlardan başqa irəlidə bizi
Orda insan ölümü gözəl görünür, daha amansız və total, amma hələ
mənimsə dostumu dünən öldürüblər gözlərdən yayınan nəsnələr gözləyir.
– güllə başından dəymişdi. O hələ Çernobıldan sonra artıq nələrinsə üstü
beyninin parçalarını havada tutmaq açılmışdı.
üçün bir on metr də qaçdı...” Üstündən Maşınının qabaq şüşəsinə göyərçin
yeddi il keçib, indi həmin oğlan uğurlu çırpılanda qoca taksi sürücüsünün
biznesmendir, Әfqanıstandan danış- qəzəblə deyinməyi yadıma düşdü:
mağı sevir. Mənə zəng vurmuşdu: “Gündə iki-üç quş maşına çırpılıb ölür.
“Sənin kitabların nəyə lazımdı axı? Qəzetlər də yazır ki, vəziyyət
Çox dəhşətlidi onlar”. Bu artıq başqa nəzarətdədir”.
adam idi, mənim orda, ölümlər arasında Parkların xəzəlini toplayıb şəhərdən
gördüyüm, iyirmi yaşında ölmək çıxarır, orada basdırırdılar. Zəhərlənmiş
istəməyən oğlan deyildi...
çığırtıya bənzəyirdi... haqqında hansı kitabı yazmaq istərdim 2015
görəsən? İstərdim atəş açmayan,
Boynuma alıram ki, mən tez azad gülləni başqasına tuşlaya bilməyən, Svetlana Aleksiyeviç. Uduzduğumuz savaş barədə
olmadım. Öz qəhrəmanlarımla tam müharibə haqda düşünməyin özündən
səmimi olmuşam, onlar da mənə belə əzab çəkən birisi haqda yazam.
inanırdı. Hər birimizin azadlığa aparan Hardadı o? Beləsini görə bilmədim.
yolu olub. Әfqanıstana qədər mən in-
san sifətli sosializmə inanırdım. Ordan 1990 – 1997
bütün illüziyalardan azad olaraq Rus ədəbiyyatı ona görə maraqlıdır
döndüm. “Məni bağışla, ata, – elə ilk ki, nəhəng bir ölkənin keçdiyi unikal
görüşümüzdə dedim, – sən məni kom- təcrübə haqda yalnız o danışa bilər.
munist ideallarına inam ruhunda tərbiyə Məndən tez-tez soruşurlar: niyə daim
etmişdin, amma bircə dəfə anamla faciəvi şeylərdən yazıram? Ona görə
sənin dərs dediyin (mənim valideyn- ki, biz belə yaşayırıq. İndi müxtəlif
lərim kənd müəllimi idilər) keçmiş ölkələrdə yaşamağımıza baxmayaraq,
sovet şagirdlərinin yad torpaqda hər yerdə “qırmızı adam”ıq. Elə həmin
tanımadıqları insanları necə öldürdük- həyatdan gəlmiş, elə həmin xatirələrin
lərini görməyim bəs elədi ki, sənin daşıyıcısı olan “qırmızı adam”.
bütün sözlərin bir heçə çevrilsin. Biz Uzun müddət Çernobıl barədə yaz-
qatilik, ata, başa düşürsən?!” Atam maq istəmirdim. Bilmirdim ondan necə
ağladı. yazım, hansı üsulla yanaşım. Mənim
Avropanın içində itmiş, qabaqlar
Әfqanıstandan çoxlu azad insan dünyanın demək olar ki, haqqında heç
qayıtdı. Amma məndə başqa nümunə nə bilmədiyi xırda məmləkətimin adı
də var. Orda, Әfqanıstanda bir oğlan bütün dillərdə əzbər oldu, biz belaruslar
üstümə çığırırdı: “Axı sən müharibənin isə Çernobıl xalqına çevrildik. İlk dəfə
nə olduğunu necə anlaya bilərsən? qeyri-müəyyənliklə biz üzləşdik. Aydın
Bəyəm adamlar davada da elə oldu ki, kommunistyönlü, milli və yeni
kitablardakı kimi, kinodakı kimi ölürlər? dini çağırışlardan başqa irəlidə bizi
Orda insan ölümü gözəl görünür, daha amansız və total, amma hələ
mənimsə dostumu dünən öldürüblər gözlərdən yayınan nəsnələr gözləyir.
– güllə başından dəymişdi. O hələ Çernobıldan sonra artıq nələrinsə üstü
beyninin parçalarını havada tutmaq açılmışdı.
üçün bir on metr də qaçdı...” Üstündən Maşınının qabaq şüşəsinə göyərçin
yeddi il keçib, indi həmin oğlan uğurlu çırpılanda qoca taksi sürücüsünün
biznesmendir, Әfqanıstandan danış- qəzəblə deyinməyi yadıma düşdü:
mağı sevir. Mənə zəng vurmuşdu: “Gündə iki-üç quş maşına çırpılıb ölür.
“Sənin kitabların nəyə lazımdı axı? Qəzetlər də yazır ki, vəziyyət
Çox dəhşətlidi onlar”. Bu artıq başqa nəzarətdədir”.
adam idi, mənim orda, ölümlər arasında Parkların xəzəlini toplayıb şəhərdən
gördüyüm, iyirmi yaşında ölmək çıxarır, orada basdırırdılar. Zəhərlənmiş
istəməyən oğlan deyildi...
