Page 120 - "Xəzər"

daydı. Bununla belə, əvvəlcə tutmalar həssaslıq əsəb sistemi son dərəcə xəstə

şəklində, sonra isə fasiləsiz olaraq uzun olan insanlarda müşahidə edilir. Belə

sürən xəstəliyi onun istedadının bütünlüklə xəstələrdə səbəbsiz yerə ovqatlarının də-

iflasına və şəxsiyyətinin parçalanmasına yişməsi prosesi gedir. Onun sağlamlı-

gətirib çıxardı. ğından etdiyi bütün şikayətləri (mədə-

Gördüyümüz kimi, onun öz əsərlərinə bağırsaq pozğunluğu, zəiflik, bədəninin

münasibəti kəskin şəkildə dəyişmişdi. müxtəlif yerlərindəki ağrılar), görünür, af-

Bütün fikrini, həqiqətən də yaxşı olmayan fektiv tərəddüdlərlə sıx bağlıydı (təlx olmuş

səhətinə yönəldən yazıçı, yalnız təbliğat ovqat, həyəcan, bir sözlə – depressiya).

xarakterli əsərlərinə qiymət verirdi (sonralar İnsanın bütün fikrinin şəxsi sağlamlığına

bir çoxları həmin əsərləri mürtəce xarakterli yönəldiyi və həmişə onun pisləşəcəyi,

adlandıracaqdı). O, həmişə sağlamlığından “qaçılmaz nəticələri” barədə düşündüyü

ötrü dualar edir və bu barədə hamıya, belə bir pozuntunu psixiatriyada ipoxon-

birinci növbədə anasına üz tutdu. Hərçənd, driya adlandırırlar. Әslində isə xəstənin

xəstəliyi psixi xüsusiyyətli idi, amma orqanizmində baş verən bu proseslərin

görünür o, çox əzab çəkirdi. Yazçının heç bir həyati təhlükəsi olmur. Bu,

120 anasına yazdığı məktub “Dəlinin depressiyanın tərkib hissəsidi. Qoqolun

qeydləri”ndəki Poprişşinin xahişini yada ruhi xəstəliyini təhlil edərkən, bütün bunları
2016 salır: “Zavallı oğlunu xilas elə, anacığım! görürük.

Göz yaşlarını onun xəstə başına axıt!.. Oxucu xəstəliklərin mənzərəsinin

Bədbəxt yetimçəni sinənə sıx! Bu dünyada yalnız bu pozğunluqlarla məhdudlaşma-

O.F.Yerışev, A.M.Sprints. Taleyə çevrilən yaşantılar ona yer yoxdu! Onu qovurlar!” dığını, eyni zamanda əvvəllər yazıçını

Tutulduğu xəstəliklərdən başqa, o, cəlb edən bəzi şeylərdən kənarlaşma

ümumiyyətlə, uşaqlıqdan canında ağrılar meyillərinin artmasını, hər şeyə etinasız

hiss edib. Qoqol körpəlikdə otit (“qulaq yanaşmasını, bütün fikrinin şəxsi sağlamlığı

sızması”), soyuqdəymə, İtaliyada hansısa üzərində cəmləşdiyini, məsihçiliyə

bir “cənub qızdırması” xəstəlikləri meyillənmək, təmtəraqlı düşüncələrə aludə

keçirmişdi. Ölümündən az öncə, yenidən olaraq hamıya ağıl vermək “öhdəliyinin”

qulağı çirk eləmişdi, amma bu yazıçının özündə birləşdirdiyini hiss edə bilər.

ümumi vəziyyətinə heç bir ciddi təsir Yazıçının fobiyadan (zəhlətökən qorx-

göstərməmişdi. Qoqolda hərarət tənzim- udan), məhz diri-diri basdırılmaq kimi bir

lənməsi açıq-aydın pozulmuşdu. O, qorxudan – tafefobiyadan da əziyyət

mütəmadi olaraq titrədirdi (“vicvicə”). Bir çəkdiyini buraya əlavə etmək zəruridi. O,

sıra xatirələrdə tanışlarının heyrətinə səbəb 1846-cı ildə özünün “Vəsiyyət”ində yazırdı:

olan məqamlar təsvir edilir: kifayət qədər “Vəsiyyət edirəm ki, çürümə əlamətləri

isti, hətta həddən artıq qızdırılmış evində açıq-aydın bilinməyənə qədər mənim

Qoqola baş çəkməyə gələn bu insanlar cəsədimi dəfn etməyəsiniz. Deməyimin

onu başında təsək, isti xalatda və keçə səbəbi budur: xəstəliyim zamanı artıq

çəkmədə görürdülər. O, bu şəkildə işləyirdi. həyatımın bir neçə dəfə donduğu anlar

Görünür, buna görə, o, ilin soyuq vaxtlarını olub ki, ürəyimin və nəbzimin döyüntüsü

isti yerlərdə keçirməyə çalışırdı (Niapolda, dayanıb...” Qoqolun burada təsvir etdiklərini

Odessada). Adətən soyuğa bu cür katotonik stupor (ruhi xəstələrdə hərəkətin