Page 119 - "Xəzər"
P. 119
an qəzəblənmiş adamlara da ehtiyac də vardı (düzdü, onlar hələ şəxsiyyət 119
duyursan... qəzəblənənlər içimizin bütün dəyişikliyinin aydın üzə çıxmadığı 1843- 2016
zibilini qazıb çıxaracaq, onu elə açıb cü ildə yazılmışdı): “Xasiyyətimin hansısa
tökəcəklər ki, istər-istəməz özümüz də tərəflərini götür-qoy edərək haqqımda çox O.F.Yerışev, A.M.Sprints. Taleyə çevrilən yaşantılar
hər şeyi görəcəyik”. Bax belə. Sən demə, şey deyirlər, ancaq kimliyimi müəyyən
qərəzli tənqid, dahi yazıçıların yaradı- edə bilməyiblər. Onu təkcə Puşkin bilirdi.
cılığına, hətta kömək edirmiş. Ümumiyyətlə, O, mənə həmişə deyirdi ki, hələ heç bir
bu kitabı oxuyanda belə bir təəssürat yazıçıya həyatın bayağılığını bu qədər
yaranır ki, müəllif üçün kimə və nə təlqin aydın göstərmək üçün belə istedad
etməyin fərqi yoxdu, təki sözünü desin. verilməyib. Gözdən yayınan bütün
O, maarifçilik probleminə cəmi səhifə xırdalıqları böyüdərək göstərməklə bayağı
yarım yer ayırır, əvəzində V.A.Jukovskinin insanın duzsuzluğunu hamının önündə
Homerin “Odisseya”sını tərcümə etməsinə bu dərəcədə açıb-tökən olmayıb.” Puşkinə
çox geniş yer ayırır, az qala bu əsəri belə bir istinad və Qoqolun yüksək
İncillə yanaşı qoyur (gələcəyin qatı dindarı qiymətləndirdiyi şəxsi yaradıcılığının sərrast
kimi): “Zadəgan, meşşan, tacir, savadlı xarakteristikası! Bu, lovğalıq deyildi – Qo-
və savadsız adam, sıravi əsgər, oxunan qolun bu cür yazmağa tam haqqı vardı.
nağılları sıxıntısız dinləməyə və sevməyə Yadımızdadır ki, ilkin mərhələdə xoş-
başlayan yaşa çatmış hər iki cinsə mənsub bəxtlikdən xəstəlik tutmalarla müşahidə
uşaq... Xüsusilə, “Odissey”in ən əxlaqlı olunurdu, yaradıcılıq yüksəlişi nəzərə
əsər olduğu fikrini qəbul etsək, olduqca çarpırdı və bu da Qoqola anadangəlmə
əhəmiyyətli bir vəziyyət yaranır...” Həddən yumor hissini üzə çıxarmağa, fenomenal
artıq qəribə bir bəyanatdı: əgər o vaxtlar müşahidə qabiliyyəti, yaddaşı sayəsində
Jukovskinin istedadla tərcümə etdiyi bu topladıqlarından bütünlüklə istifadə etmə-
nəhəng əsəri xüsusi marağı olan yə imkan verirdi.
şəxslərdən (şairlər, yazıçılar, tənqidçilər,
kitab həvəskarları) başqa bir kimsənin Bir sözlə, Qoqolun yaradıcılıq taleyi
oxumayacağını nəzərə alsaq, hələ də uğurla təşəkkül tapırdı. Sənətkar oxucuları
çubuqla döyülüb cəzalandırılmaq hökmü və qələm dostları tərəfindən qəbul edilmiş,
ləğv edilməyən əsgərlərə münasibətdə, sağlığında Puşkin və Belinski ona yüksək
bu fikirlər mənasız görünür. Buna təkcə dəyər vermişdi. O, Puşkin kimi təqib olun-
düşüncə dağınıqlığı deyil, həm də Qoqolun mur, təkcə Rusiyada yaşamağa məcbur
uzun müddət xaricdə olması təsir edilmirdi. İstədiyi yerə gedir və yaşaya
göstərmişdi. Daha doğrusu, o zaman bilirdi. Hökumət tərəfindən də kifayət qədər
Rusiya sakinlərinin Jukovskinin tərcümə əzizlənirdi (satirasının kəskinliyinə bax-
etdiyi “Odissey”i ucadan oxumaqdan mayaraq, onun əsərləri xüsusi senzura
başqa, bir çox ciddi problemləri vardı. təhrifləri olmadan əlüstü çap edilirdi;
Buna inanmaq üçün Qoqolun özünü oxu- “Müfəttişin” Aleksandrovsk Teatrındakı ilk
maq kifayət edir. (“Müfəttiş”i və “Ölü nümayişində çar öz ailəsiylə iştirak etmişdi),
canlar”ın birinci cildini). ömrünün son illərində isə, yaxşı pul qa-
zanmışdı. Qoqol, ona sığınacaq və maddi
Amma “Dostlarla yazışmalardan seçmə kömək göstərməyə hazır olan, daim is-
yerlər”də istedadla yazılmış parlaq sətirlər tedadına pərəstiş edən insanların arasın-
duyursan... qəzəblənənlər içimizin bütün dəyişikliyinin aydın üzə çıxmadığı 1843- 2016
zibilini qazıb çıxaracaq, onu elə açıb cü ildə yazılmışdı): “Xasiyyətimin hansısa
tökəcəklər ki, istər-istəməz özümüz də tərəflərini götür-qoy edərək haqqımda çox O.F.Yerışev, A.M.Sprints. Taleyə çevrilən yaşantılar
hər şeyi görəcəyik”. Bax belə. Sən demə, şey deyirlər, ancaq kimliyimi müəyyən
qərəzli tənqid, dahi yazıçıların yaradı- edə bilməyiblər. Onu təkcə Puşkin bilirdi.
cılığına, hətta kömək edirmiş. Ümumiyyətlə, O, mənə həmişə deyirdi ki, hələ heç bir
bu kitabı oxuyanda belə bir təəssürat yazıçıya həyatın bayağılığını bu qədər
yaranır ki, müəllif üçün kimə və nə təlqin aydın göstərmək üçün belə istedad
etməyin fərqi yoxdu, təki sözünü desin. verilməyib. Gözdən yayınan bütün
O, maarifçilik probleminə cəmi səhifə xırdalıqları böyüdərək göstərməklə bayağı
yarım yer ayırır, əvəzində V.A.Jukovskinin insanın duzsuzluğunu hamının önündə
Homerin “Odisseya”sını tərcümə etməsinə bu dərəcədə açıb-tökən olmayıb.” Puşkinə
çox geniş yer ayırır, az qala bu əsəri belə bir istinad və Qoqolun yüksək
İncillə yanaşı qoyur (gələcəyin qatı dindarı qiymətləndirdiyi şəxsi yaradıcılığının sərrast
kimi): “Zadəgan, meşşan, tacir, savadlı xarakteristikası! Bu, lovğalıq deyildi – Qo-
və savadsız adam, sıravi əsgər, oxunan qolun bu cür yazmağa tam haqqı vardı.
nağılları sıxıntısız dinləməyə və sevməyə Yadımızdadır ki, ilkin mərhələdə xoş-
başlayan yaşa çatmış hər iki cinsə mənsub bəxtlikdən xəstəlik tutmalarla müşahidə
uşaq... Xüsusilə, “Odissey”in ən əxlaqlı olunurdu, yaradıcılıq yüksəlişi nəzərə
əsər olduğu fikrini qəbul etsək, olduqca çarpırdı və bu da Qoqola anadangəlmə
əhəmiyyətli bir vəziyyət yaranır...” Həddən yumor hissini üzə çıxarmağa, fenomenal
artıq qəribə bir bəyanatdı: əgər o vaxtlar müşahidə qabiliyyəti, yaddaşı sayəsində
Jukovskinin istedadla tərcümə etdiyi bu topladıqlarından bütünlüklə istifadə etmə-
nəhəng əsəri xüsusi marağı olan yə imkan verirdi.
şəxslərdən (şairlər, yazıçılar, tənqidçilər,
kitab həvəskarları) başqa bir kimsənin Bir sözlə, Qoqolun yaradıcılıq taleyi
oxumayacağını nəzərə alsaq, hələ də uğurla təşəkkül tapırdı. Sənətkar oxucuları
çubuqla döyülüb cəzalandırılmaq hökmü və qələm dostları tərəfindən qəbul edilmiş,
ləğv edilməyən əsgərlərə münasibətdə, sağlığında Puşkin və Belinski ona yüksək
bu fikirlər mənasız görünür. Buna təkcə dəyər vermişdi. O, Puşkin kimi təqib olun-
düşüncə dağınıqlığı deyil, həm də Qoqolun mur, təkcə Rusiyada yaşamağa məcbur
uzun müddət xaricdə olması təsir edilmirdi. İstədiyi yerə gedir və yaşaya
göstərmişdi. Daha doğrusu, o zaman bilirdi. Hökumət tərəfindən də kifayət qədər
Rusiya sakinlərinin Jukovskinin tərcümə əzizlənirdi (satirasının kəskinliyinə bax-
etdiyi “Odissey”i ucadan oxumaqdan mayaraq, onun əsərləri xüsusi senzura
başqa, bir çox ciddi problemləri vardı. təhrifləri olmadan əlüstü çap edilirdi;
Buna inanmaq üçün Qoqolun özünü oxu- “Müfəttişin” Aleksandrovsk Teatrındakı ilk
maq kifayət edir. (“Müfəttiş”i və “Ölü nümayişində çar öz ailəsiylə iştirak etmişdi),
canlar”ın birinci cildini). ömrünün son illərində isə, yaxşı pul qa-
zanmışdı. Qoqol, ona sığınacaq və maddi
Amma “Dostlarla yazışmalardan seçmə kömək göstərməyə hazır olan, daim is-
yerlər”də istedadla yazılmış parlaq sətirlər tedadına pərəstiş edən insanların arasın-
