Page 114 - "Xəzər"

hadisələr belə bir fərziyyənin qununauy- kömək etmişdi. Qoqolun xarakterində

ğunluğunu göstərir. paranoik cizgilər də vardı (paranoiklər –

Çox güman, biz V.F.Çijin (XIX əsrin inadcıl, tərs, hərəkətlərinə görə arxayın,

sonu və XX əsrin əvvəllərində yaşamış adətən öz imkanlarını götür-qoy edən,

məşhur rus psixiatrı) fikriylə razılaşma- çox vaxt həyatda özlərinə məxsus hansısa

yacağıq. Onun dediyinə görə Qoqolun, bir ideya irəli sürən insanlardı).

yeniyetməliyindən dahiliklə bağlı “gülünc Nikolay Vasilyeviç ömrünün müxtəlif

ideyaları” olub, lovğanın biriymiş, gim- çağlarında öz istedadının çeşidli çalarlarını

naziyanı “ikinci dərəcəylə” bitirib, dil sınayıbmış. Yazırlar ki, o, gözəl artistlik

bilmirmiş, ortada heç nə olmaya-olmaya qabiliyyətinə malik idi, özünün və baş-

öz potensial imkanlarını çox yüksək qiymət- qalarının əsərlərini əla oxuya bilirdi, amma

ləndirirmiş və s. aktyorluqda bəxti gətirmədi. Әdəbi

Ehtimal ki, eqosentrizm, yeniyetməlik yaradıcılıqla məşğul olmağa başlayan

maksimalizmi, xüsusilə də onu qəbul kimi, dərhal istedadını və ətrafındakıların

etməyən ayrı-ayrı adamlara qarşı, sonralar çoxundan xeyli üstün olduğunu nümayiş

isə əsərlərinin açıq tərzdə qiraətinə yönəlik etdirə bildi.

114 göstərdiyi qəribəlik – onun həyatı boyu Yazıçının xarakterindəki daha bir cizgi

güclənən xarakterinin xüsusiyyətləri idi. də sirr verməməsidi. O, öz intim
2016 Onun belə xüsusiyyətləriylə bağlı davra- yaşantılarını bölüşməyi sevmirdi. Demək

nışından bəzi nümunələr var: əgər qonaq olar, bütün ömrü boyu onun əsil dostu

olduğu yerdə xoşu gəlməyən bir adam olmamışdı, sadəcə ona pərəstiş edən,

O.F.Yerışev, A.M.Sprints. Taleyə çevrilən yaşantılar peyda olardısa, Qoqol heç bir izahat “qulaq asan”, heyran kəsilmiş insanlar və

vermədən oradan çıxıb gedə bilərdi və şagirdləri vardı (amma, sonuncular tək-

ya özünü kresloda yuxuluğa vurar, həmin tək idi). Onun ən sıx münasibəti gimnaziya

adamın çıxıb getməsiylə dərhal “oyanardı”; yoldaşı A.S.Danilevski ilə olsa da, axırda

bəzən o, ev sahibini son dərəcə təşvişə o da puça çıxmışdı. Qoqol elə bilirdi ki,

salmaqdansa, orada yenicə peyda olmuş hamı ona yaxşılıq etməyə borcludu və

qonaqlardan qaçmağa üstünlük verərdi; bunun əvəzini verməyi sevmirdi (məsələn,

səfərdə özünü başqa soyadla təqdim zəruri maddi köməyin əvəzində “qiymətli

edirdi (gərəksiz ünsiyyətlərdən qaçmaq məsləhətlər” verə bilərdi). Xəstəliyinə bax-

üçün buna psixi cəhətdən bəraət vermək mayaraq, ömrünün sonunacan onda qeyri-

olar, amma lazım oldu-olmadı, belə halların adi bir işgüzarlıq, hər şeyə ayıq başla

tez-tez baş verməsi, artıq cəfəngiyyatdı). yanaşmaq xüsusiyyəti var idi – ancaq ona

Bəzən, az qala hansısa bir yazısını oxu- lazım olan insanlarla ünsiyyət saxlayırdı,

maq üçün dizləri üstə düşüb yalvarırdı, əgər işi keçmirdisə, tərəddüd etmədən,

hərçənd bu barədə razılaşması vardı, asanlıqla o adamla əlaqəsini kəsirdi, yalnız

başqa vaxt gələ və qeyd-şərtsiz oxuya maddi kömək edənlərlə və ya işinə yarayan-

bilərdi. O ki qaldı Qoqolun təkəbbürünə larla münasibət qururdu, bir sözlə, və-

və əhatəsində olanlara “son dərəcə tənqidi” ziyyətdən və insanlardan maksimum öz

yanaşmasına, yəqin ki, xarakterinin məhz işinə görə yararlanırdı.

bu cizgiləri sonrakı dönəmdə onun Yəqin, hər birimiz o dünyadan xortlayıb

istedadının bir satirik kimi formalaşmasına gələnlərlə deyil, məhz bu dünyanın qəribə