Page 55 - "Xəzər"
P. 55
Yan, yoxsa mәn. Mәnә heç onu ta- eynәn kişi vә qadın alәtlәrinin mövcud- 55
butda görmәk dә qismәt olmadı. luğu kimi – bir kişi vә bir qadın gözü 2015
mövcuddur. Yeri gәlmişkәn, sәnә deyim
O vaxtdan mәn әqrәblәri Geronun ki, yaxşı kvartet yalnız bunların hәr ik- Milorad Paviç. Külәyin astar üzü
ölüm anında donmuş saatı cibimdә isinin, yәni kişi vә qadın alәtlәrinin
gәzdirirәm – әqrәblәr saat birә beş mövcud olduğu kvartet ola bilәr.
dәqiqә işlәmişi göstәrir. Hәr gün dә
әqrәblәrin göstәrdiyi o qorxunc vaxtın Hә, güzgüyә baxsan, gözlәrindәn
real vaxtla üst-üstә düşәn, ona uyğun hansının kişi, hansının qadın gözü
gәlәn mәqamı olur. Bilmәk istәrdim olduğunu asanlıqla görәrsәn. Geroda
ki, bacımı ölümün ağuşuna itәlәyәn sol göz kişi gözüydü, onu ölümә
kimin etibarsızlığı, kimin xәyanәti idi – sürüklәyәn dә hәmin göz oldu. Qadın
poruçikin, yoxsa mәnim? Bu sual gözü olan sağ gözü isә onun hәyatını
mәnimçün olum, ya ölüm mәsәlәsinә xilas etmәyә çalışırdı. Bunu yaddan
çevrilib. çıxartmaq olmaz… Ancaq indi mәtlәbә
keçirәm!
Aydındır ki, Yan Kobala ilә ünsiy-
yәtimiz dәrhal kәsildi. Gәnc poruçik Krakovda çıxış etdiyim konsertlәrin
biryolluq yoxa çıxdı, mәnsә o vaxtdan birindә mәn bir cәnabla – doktor Alfred
bәri öz kölgәmә ilişә-ilişә sәfil- Vejbitski ilә rastlaşdım. O, haçansa
sәrgәrdan gәzib dolaşmaqdayam. lap çoxdan bizim atamızın evindә
Adımı da, saçımı da dәyişdirdim, qaraçı olmuşdu; o illәri, mәnim dә, Geronun
toylarında çalmağa, bir vaxtlar olduğu da uşaq vaxtlarımızı yaxşı xatırlayırdı.
kimi, yenә öz köhnә adәtimә qayıdıb Vejbitski mәni öz evindә çalmağa dәvәt
sirkә vә qıtıqotu ayinlәrinin icrasına elәdi, mәn dә imkan tapıb bәzi
başladım. Rahatlıq tapdığım yeganә müşahidәlәr apardım. Axır qәnaәtim
şey – triqonometriya mәsәlәlәridir. İki belә oldu ki, bu adamla mümkün qәdәr
cüt göz haqqındakı atalar misalı tez- ehtiyatlı davranmaq lazımdır. Doktorun
tez ağlıma gәlir, onun mәnasını tәzәdәn gözlәri mәnim mәrhum bacımın
dәrk etmәyә çalışıram. Geronun işıq gözlәriylә eyni dәrinlikdә, hәm dә eyni
saçan parıltılı gözlәrinin dәrinliyini, rәngdә idi. Bir gözündә gündüz, bir
Allah bilir, neçә dәfә hesablamışam, gözündә – gecә. Yәqin ki, mәnim
bu sirli rәqәm gecә-gündüz yadımdan Gerodan soruşmaq istәdiyim sualın
çıxmır. Hәyatda rastlaşdığım hәr adam- cavabını vә bizim Yan Kobala ilә
da mәn bu göz dәrinliyini fәrz etmәyә aramızdakı münasibәtin qiymәtini on-
çalışıram, o ümidlә ki, birdәn möcüzә dan gözlәmәk olardı. Mәn Vejbitskiyә
baş verәr, gözünün rәngi dә, dәrinliyi – bu sәmimi, bu gözәl adama, kitab
dә Geronunkuyla tәn gәlәn kimsә pey- kimi lal-dinmәz olan bu büsbütün qapalı
da olar vә onda mәn öz sualıma insana çox göz qoydum, di gәl, heç
bacımın artıq heç zaman vermәyәcәyi nә baş vermәdi, heç bir nәticә hasil
cavabı öyrәnә bilәrәm. Bir mәsәlә dә olmadı. O, yumruqlarını düyünlәyib,
var. Başa düşdüm ki, hәr sifәtdә – nәzakәtlә susurdu.
butda görmәk dә qismәt olmadı. luğu kimi – bir kişi vә bir qadın gözü 2015
mövcuddur. Yeri gәlmişkәn, sәnә deyim
O vaxtdan mәn әqrәblәri Geronun ki, yaxşı kvartet yalnız bunların hәr ik- Milorad Paviç. Külәyin astar üzü
ölüm anında donmuş saatı cibimdә isinin, yәni kişi vә qadın alәtlәrinin
gәzdirirәm – әqrәblәr saat birә beş mövcud olduğu kvartet ola bilәr.
dәqiqә işlәmişi göstәrir. Hәr gün dә
әqrәblәrin göstәrdiyi o qorxunc vaxtın Hә, güzgüyә baxsan, gözlәrindәn
real vaxtla üst-üstә düşәn, ona uyğun hansının kişi, hansının qadın gözü
gәlәn mәqamı olur. Bilmәk istәrdim olduğunu asanlıqla görәrsәn. Geroda
ki, bacımı ölümün ağuşuna itәlәyәn sol göz kişi gözüydü, onu ölümә
kimin etibarsızlığı, kimin xәyanәti idi – sürüklәyәn dә hәmin göz oldu. Qadın
poruçikin, yoxsa mәnim? Bu sual gözü olan sağ gözü isә onun hәyatını
mәnimçün olum, ya ölüm mәsәlәsinә xilas etmәyә çalışırdı. Bunu yaddan
çevrilib. çıxartmaq olmaz… Ancaq indi mәtlәbә
keçirәm!
Aydındır ki, Yan Kobala ilә ünsiy-
yәtimiz dәrhal kәsildi. Gәnc poruçik Krakovda çıxış etdiyim konsertlәrin
biryolluq yoxa çıxdı, mәnsә o vaxtdan birindә mәn bir cәnabla – doktor Alfred
bәri öz kölgәmә ilişә-ilişә sәfil- Vejbitski ilә rastlaşdım. O, haçansa
sәrgәrdan gәzib dolaşmaqdayam. lap çoxdan bizim atamızın evindә
Adımı da, saçımı da dәyişdirdim, qaraçı olmuşdu; o illәri, mәnim dә, Geronun
toylarında çalmağa, bir vaxtlar olduğu da uşaq vaxtlarımızı yaxşı xatırlayırdı.
kimi, yenә öz köhnә adәtimә qayıdıb Vejbitski mәni öz evindә çalmağa dәvәt
sirkә vә qıtıqotu ayinlәrinin icrasına elәdi, mәn dә imkan tapıb bәzi
başladım. Rahatlıq tapdığım yeganә müşahidәlәr apardım. Axır qәnaәtim
şey – triqonometriya mәsәlәlәridir. İki belә oldu ki, bu adamla mümkün qәdәr
cüt göz haqqındakı atalar misalı tez- ehtiyatlı davranmaq lazımdır. Doktorun
tez ağlıma gәlir, onun mәnasını tәzәdәn gözlәri mәnim mәrhum bacımın
dәrk etmәyә çalışıram. Geronun işıq gözlәriylә eyni dәrinlikdә, hәm dә eyni
saçan parıltılı gözlәrinin dәrinliyini, rәngdә idi. Bir gözündә gündüz, bir
Allah bilir, neçә dәfә hesablamışam, gözündә – gecә. Yәqin ki, mәnim
bu sirli rәqәm gecә-gündüz yadımdan Gerodan soruşmaq istәdiyim sualın
çıxmır. Hәyatda rastlaşdığım hәr adam- cavabını vә bizim Yan Kobala ilә
da mәn bu göz dәrinliyini fәrz etmәyә aramızdakı münasibәtin qiymәtini on-
çalışıram, o ümidlә ki, birdәn möcüzә dan gözlәmәk olardı. Mәn Vejbitskiyә
baş verәr, gözünün rәngi dә, dәrinliyi – bu sәmimi, bu gözәl adama, kitab
dә Geronunkuyla tәn gәlәn kimsә pey- kimi lal-dinmәz olan bu büsbütün qapalı
da olar vә onda mәn öz sualıma insana çox göz qoydum, di gәl, heç
bacımın artıq heç zaman vermәyәcәyi nә baş vermәdi, heç bir nәticә hasil
cavabı öyrәnә bilәrәm. Bir mәsәlә dә olmadı. O, yumruqlarını düyünlәyib,
var. Başa düşdüm ki, hәr sifәtdә – nәzakәtlә susurdu.
