Page 257 - 2017-4
P. 257
sələn, mən eyni səhnəni bir dəfə qarşınızda Don Kixotu tam əhatə edən 257
bağıra-bağıra oynayır, növbəti dəfə isə obraz da canlanacaq. Servantes o obrazı 2017
normal səslə ifa edirəm. Sizcə, bunun elə yazıb ki, Don Kixot öz-özlüyündə arxe-
fərqini başa düşmək, mənim üçün tipdir. Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
səmərəli olardı, ya yox?
– Moris Karnovski, adətən, “aktyor
– Səhnədə necə oynamağın fərqinə obrazı” adlandırdığımız cəhətə daim
varmaq olduqca vacibdir. Bu günəcən bir böyük maraq göstərib. Onun ustad
dəfə də olsun deməmişəm: səhnədə nə dərslərində böyük həvəslə iştirak
baş verdiyini anlamağa çalışmayın. edirdik. Bir şeir üzərində işimizi yaxşı
Əslində, bütün baş verənləri anlamağa xatırlayıram. Şeirin mənasını, onun
qadir deyilsiniz. Lakin burada başqa bir ruhundan doğan incəlikləri anlamalı
məsələ də mövcuddur. Düşüncənin, və yaradıcı prosesi əsərin mərkəzi
intellektin köməyi ilə xarakterin dərin- obrazı əsasında inkişaf etdirməli idik.
liklərini, onun psixologiyasını anlamaq Mən şeiri oxuyanda həm obrazdan ruh-
psixoloqların işidir. Aktyorun bu işi lanmalı, həm də onu, bütün məziyyət-
görməsinə lüzum yoxdur, çünki biz tamam lərini təsəvvürdə canlandırmalı idim.
başqa sahənin adamlarıyıq. İnsan Mənə belə gəlir ki, jest və arxetip bu
psixologiyasından bəhs edən elmi əsərləri fikrin yaxşı mənada davamı və təzahü-
oxuya bilərik, lakin sənətimiz üçün həmin rüdür. Obrazın məziyyətlərini qəlbinlə
kitablardan faydalı nəsə əxz edə bilərik? duymaq, beynində onu tam canlan-
Təkrar edirəm, bu, bizim sahəmiz deyil. dırmaq – məncə, bütün bunlar aktyorun
Mən bunu aktyor üçün rola səhv intellektual ustalığına dəlalət edir.
yanaşma növü sayıram. Məsələn, Hamlet
Horatsiodan soruşur: “Onun rəngi – Karnovskinin oyun tərzi barədə
ağarmışdı?” Bu sual təxminən belə bir danışsaq, deyə bilərəm ki, onun üçün
məna daşıya bilər: kabusun rəngi ona hissiyyat ön plandadır. O, səhnədə daim
görə ağarıb ki, o, hər şeyi ürəyinə salıb, heyrətamiz dalğalarla, necə deyərlər,
yəni atanın qəlbi oğluna qarşı məhəbbətlə müsbət aura ilə əhatə olunub. Həmin aura
doludur. Kabusun sifəti isə qırmızı hətta aktyorun təsəvvür etdiyindən də
rəngdədir, bu isə ona dəlalət edir ki, ürəyi güclüdür. Karnovski dahi aktyordur və
hələ də döyünür, qan üzündəki damarlara istedadı səhnə fəzasına sığmır. Məncə,
axır... və s. Əlbəttə, səhnədə buna bənzər onun oyunu jest kimi aydındır Karnovski
bir şey yarada bilərik, amma əmin olun, ətrafında güclü mühit yaratmağa qadir
mənasız işdir, istədiyimiz alınmayacaq. sənətçidir. Bu aktyorun sadə oyununu
Mən bunu nəzərdə tuturam: biz jestlər, görmək mümkün deyil, səhnədə müəyyən
arxetip, yaxud başqa üsullar axtarmaq xətt boyunca elə inkişaf dinamikası yaradır
əvəzinə, rola intellektual, şüurlu yanaşma ki, sözün əsl mənasında, işıq saçır, obrazın
nümayiş etdiririk. daxili aləmini müxtəlif çalarlara boyayır,
onu tamaşaçıya tam gerçək şəkildə çatdırır.
– Don Kixotun arxetipi nə ola bilər? Karnovskinin aktyor oyunu həmişə böyük
Bu, jestlə eynidir? maraq doğurur, yəni sənət həqiqətlərinə
məntiqi izah verməyi bacarır. Onun həmişə
– Əgər təsəvvürünüzdə arxetipi görür- öz arxetipi var. Oyunundan aldığım sonsuz
sünüzsə, deməli, onun həyata keçirdiyi
jesti də görəcəksiniz. Buna görə də
bağıra-bağıra oynayır, növbəti dəfə isə obraz da canlanacaq. Servantes o obrazı 2017
normal səslə ifa edirəm. Sizcə, bunun elə yazıb ki, Don Kixot öz-özlüyündə arxe-
fərqini başa düşmək, mənim üçün tipdir. Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
səmərəli olardı, ya yox?
– Moris Karnovski, adətən, “aktyor
– Səhnədə necə oynamağın fərqinə obrazı” adlandırdığımız cəhətə daim
varmaq olduqca vacibdir. Bu günəcən bir böyük maraq göstərib. Onun ustad
dəfə də olsun deməmişəm: səhnədə nə dərslərində böyük həvəslə iştirak
baş verdiyini anlamağa çalışmayın. edirdik. Bir şeir üzərində işimizi yaxşı
Əslində, bütün baş verənləri anlamağa xatırlayıram. Şeirin mənasını, onun
qadir deyilsiniz. Lakin burada başqa bir ruhundan doğan incəlikləri anlamalı
məsələ də mövcuddur. Düşüncənin, və yaradıcı prosesi əsərin mərkəzi
intellektin köməyi ilə xarakterin dərin- obrazı əsasında inkişaf etdirməli idik.
liklərini, onun psixologiyasını anlamaq Mən şeiri oxuyanda həm obrazdan ruh-
psixoloqların işidir. Aktyorun bu işi lanmalı, həm də onu, bütün məziyyət-
görməsinə lüzum yoxdur, çünki biz tamam lərini təsəvvürdə canlandırmalı idim.
başqa sahənin adamlarıyıq. İnsan Mənə belə gəlir ki, jest və arxetip bu
psixologiyasından bəhs edən elmi əsərləri fikrin yaxşı mənada davamı və təzahü-
oxuya bilərik, lakin sənətimiz üçün həmin rüdür. Obrazın məziyyətlərini qəlbinlə
kitablardan faydalı nəsə əxz edə bilərik? duymaq, beynində onu tam canlan-
Təkrar edirəm, bu, bizim sahəmiz deyil. dırmaq – məncə, bütün bunlar aktyorun
Mən bunu aktyor üçün rola səhv intellektual ustalığına dəlalət edir.
yanaşma növü sayıram. Məsələn, Hamlet
Horatsiodan soruşur: “Onun rəngi – Karnovskinin oyun tərzi barədə
ağarmışdı?” Bu sual təxminən belə bir danışsaq, deyə bilərəm ki, onun üçün
məna daşıya bilər: kabusun rəngi ona hissiyyat ön plandadır. O, səhnədə daim
görə ağarıb ki, o, hər şeyi ürəyinə salıb, heyrətamiz dalğalarla, necə deyərlər,
yəni atanın qəlbi oğluna qarşı məhəbbətlə müsbət aura ilə əhatə olunub. Həmin aura
doludur. Kabusun sifəti isə qırmızı hətta aktyorun təsəvvür etdiyindən də
rəngdədir, bu isə ona dəlalət edir ki, ürəyi güclüdür. Karnovski dahi aktyordur və
hələ də döyünür, qan üzündəki damarlara istedadı səhnə fəzasına sığmır. Məncə,
axır... və s. Əlbəttə, səhnədə buna bənzər onun oyunu jest kimi aydındır Karnovski
bir şey yarada bilərik, amma əmin olun, ətrafında güclü mühit yaratmağa qadir
mənasız işdir, istədiyimiz alınmayacaq. sənətçidir. Bu aktyorun sadə oyununu
Mən bunu nəzərdə tuturam: biz jestlər, görmək mümkün deyil, səhnədə müəyyən
arxetip, yaxud başqa üsullar axtarmaq xətt boyunca elə inkişaf dinamikası yaradır
əvəzinə, rola intellektual, şüurlu yanaşma ki, sözün əsl mənasında, işıq saçır, obrazın
nümayiş etdiririk. daxili aləmini müxtəlif çalarlara boyayır,
onu tamaşaçıya tam gerçək şəkildə çatdırır.
– Don Kixotun arxetipi nə ola bilər? Karnovskinin aktyor oyunu həmişə böyük
Bu, jestlə eynidir? maraq doğurur, yəni sənət həqiqətlərinə
məntiqi izah verməyi bacarır. Onun həmişə
– Əgər təsəvvürünüzdə arxetipi görür- öz arxetipi var. Oyunundan aldığım sonsuz
sünüzsə, deməli, onun həyata keçirdiyi
jesti də görəcəksiniz. Buna görə də
