Page 253 - 2017-4

kimsə bilmir. Amma intellektual təhlil dır. Əgər Don Kixotun jestini həyata keçi- 253
bacarığından məharətlə istifadə edib bir rirəmsə, özümü düşünmədən Sanço Pan- 2017
çox mətləbləri anlamaq, onu düzgün qiy- sa rolunu oynayan tərəf-müqabilimə uy-
mətləndirib nəticə çıxarmaq mümkündür. ğunlaşdırmalı, bunu, ilk növbədə, şüurla Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
Aktyora rol tapşırılır, əgər o, işinə vicdan- dərk etməliyəm. Tərəf-müqabillərimin ha-
la, məsuliyyətlə yanaşırsa, rol üzərində mısını bircə-bircə seyr edəndə məndə
işə təhlillə başlayır. Bu, böyük illüziyadır. belə bir hiss oyanmalıdır: sanki bu obraz-
Sənətimiz isə sintezdən ibarətdir. O, təh- ları təxəyyülümdə, xəyallarımda görürəm.
lil yox, sintez prosesidir. Nəyi təhlil etmə- Əgər Sanço Pansa səhnədə oyun zama-
liyik? Hisslərimizi, yaradıcılıq təxəyyülünü? nı mənə qarşılıq verib hər hansı hərəkəti
Orada təhlil olunmalı, açıb göstərməli heç yerinə yetirirsə, buna dərhal düzgün reak-
nə yoxdur. Bu, işini asanlaşdırmağa çalı- siya verməliyəm. Bu, təcrid olunmuş oyun
şan aktyorların böyük illüziyasıdır və ta- deyil, ola da bilməz.
mamilə səhv yoldur. Belə başa düşürəm
ki, düzgün yol qəlbin, ruhun, Tanrının Söyləmişdim ki, əgər rol üzərində iş
bəxş etdiyi istedadın, yaradıcılıq fərdiliyi- sona çatıbsa, artıq ətrafımızda olanların
nin (bunu necə istəyirsinizsə, elə də ad- hamısını obrazın xarakterinin açılması
landırın) bizə söylədiyini sintez etməkdən üçün istifadə etməkdən vaz keçməliyik.
ibarətdir. Onun təsiri altında intuisiyaya Çünki bu proses rol ilə tanışlıqdan bir
arxalanıb ən sadə üsulu – jestləri seçirik. müddət əvvəl başlayır, yaradıcı iş başa
çatandan sonra da xeyli davam edir. Ak-
Jestin yaranma prosesi sintezdən ke- tyor təbiətiniz sizi məcbur edir ki, ətraf
çir. Əgər kifayət qədər inadkarlığımız var- mühitin zəngin gözəlliklərindən, heyrəta-
sa, vaxta qənaət etmək istəyiriksə, miz incəliklərindən və real məziyyətlərin-
özümüzü alimlərin yox, aktyorların cər- dən rol üçün “şirə” toplayasaınız. Həm-
gəsinə aid etməyi düşünürüksə, bu halda karlarınızla görüşəndə, teatr və rol barə-
jest bizə bir çox məziyyətlər bəxş edir. də müzakirələr aparanda, teatrdan kə-
Başqa sözlərlə desək, bu məziyyətlər sa- narda yaşadığınız real həyatda baş ve-
yəsində Don Kixotun əvvəllər aktyor üçün rən hadisələri araşdırdıqda təəssüratlar
qaranlıq qalan xarakteri, onun söylədik- və qənaətlər daha da güclənir.
ləri, daxili aləmi və s. göz önündə canla-
nacaq. Bu təxəyyül bizim daxili emosio- Jestləri həyata keçirməklə daxili əta-
nal həyatımızla ahəng təşkil edəcək, ak- ləti hərəkətə gətiririk. Məsələn, pyesin
tyorun inadkarlığını, arzusunu və yaradı- mətnini oxuyanda obraza uyğun səs temb-
cılığını bürüyəcək. Yetər ki, aktyor yalnız ri müəyyən etməliyik. Bununla da şüuru-
bunu istəsin. Don Kixot obrazı bütün dol- muz, qəlbimiz, fiziki orqanlarımız süst-
ğunluğu ilə dərhal qarşısında peyda ola- lükdən azad olur, hərəkətə gəlir. Amma
caq. Özünüzü tam hazır hiss edən kimi, jesti həyata keçirdiyimiz an özümüzü tam
jesti nümayiş etdirə bilərsiniz. sərbəst hiss edirik, bu sərbəstlik isə bizə
yeni yaradıcılıq fantaziyası verir. Yəni ürə-
Bəlkə də, bu, xudbin səslənir, əslində yimiz necə hökm edirsə, jesti də həmin
isə belə deyil. Biz məşq zamanı oyanmış tərzdə yerinə yetiririk. Beləliklə, jest ak-
bütün təəssüratlara açıq olmalıyıq. Bu tyora məlum olan digər üsullarla müqayi-
açıqlıq çox yüksək səviyyəyə qalxmalı- sədə daha sərbəst və əsl istedad tələb