Page 260 - 2017-4
P. 260
deyil. Əgər qeyri-ciddi hərəkətlərdən və – Başa düşürəm ki, jest, yaxud
jestlərdən cana doymusunuzsa, işin bu arxetip mahiyyətdən yaranan ilk
mərhələsi üzərində kifayət qədər təəssüratdan doğmalıdır, əgər xarakteri
çalışmısınızsa, özünüzü mücərrəd nəticələr anlaya bilməsən, jest və arxetipi necə
çıxarmağa hazır sayırsınızsa, pyesi və tapa bilərsən?
– Burada ziddiyyət yoxdur. Arxetip və
əsər haqqında yazılanları niyə də
oxumayasınız? Diqqəti çəkən və əqli jest daim inkişaf etməli və böyüməlidir.
cəhətdən normal hesab etdiyiniz mə- Əgər siz jest edib arxetipin qanadları
qamları kontekstdən çıxarıb, fantaziyanın sınmış qartal olduğunu görürsünüzsə,
onda bu gün əvvəlkindən daha fərqli
qanadlarında gətirib Hamletin qarşısında şeylər tapa bilərsiniz. Necə deyərlər,
sərgiləyə bilərsiniz. Əmin olun, bütün dərindən qazmaq, yerin təkinə baş vurmaq
mücərrəd nəticələrə ağıllı şərh verə lazımdır. Görəcəksiniz ki, nəyin bahasına
biləcəksiniz. Aktyor kimi, Hamletə və olursa-olsun, öz arxetiplərinizdən və
özünüzə inamınız daha da artacaq. jestlərinizdən qurtulmaq mümkün deyil.
Çünki onlar sizin aktyor təbiətinizin bir
– Pyesi oxuyanda qarşıma belə bir
sual çıxır: özümü və düşüncələrimi hissəsinə çevriləcəklər, qalan şeyləri isə
260 necə sərbəst saxlayım? Bu, ona görə unudacaqsınız.
vacibdir ki, öz jestimdən istifadə etdikdə
2017 aldığım təəssürat pyesin məndə oyatdığı – Deyirsiniz ki, aktyor jesti ilk
təəssüratdan bəhrələnərək həyata
təəssüratı korlamasın. Pyesi oxuyanda keçirir, sonra isə onu zənginləşdirir.
hissiyyatım mənə açıq şəkildə rol üçün
– Bəli. Bu halda jest daha bitkin alınır.
jesti haradan götürməli olduğumu deyir.
– Tutaq ki, rejissorsunuz və ilk
Digər tərəfdən, əvvəl pyesi oxuyub, məşqə gəlmisiniz. Pyesdəki mübarizə
sonra isə əsər və onun ətrafındakı və qarşıdurmalar barədə bizə rejissor
ictimai rəy barədə düşünəndə, həmin nöqteyi-nəzərindən danışmağı məqbul
rəyi hərtərəfli öyrənəndə, psixoloji amil sayırsınız, yoxsa bunu özümüz
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri üzərində işləyəndə pyes haqqında müəyyən edib tapmalıyıq?
birbaşa təəssürat almaq mümkün deyil.
– Bu, tamamilə aktyorların kimliyindən
Bu təəssüratın əksər hissəsi saxta asılıdır. Əgər aktyor rol almaqdan başqa,
olacaq və impulsun yaranmasına dərhal heç nə ilə maraqlanmırsa, mən, Brodvey
rəvac verməyəcək. Yəni nəsə başqa rejissoru kimi hərəkət edərdim. Əvvəldən-
bir hiss yaranacaq. Rol üzərində axıracan ştamplar əsasında hazırlanmış
işləyəndə siz bu amildən yararlanırsınız? tamaşa iki həftədən sonra səhnəyə
Onu mümkün vasitələrdən biri kimi qoyulardı. Əgər sizinlə pyes üzərində
qiymətləndirmək olar? işləmək imkanımız olsaydı, pyesə tam
– İşə hansı nöqtədən başlamağınız fərqli yolla yanaşardıq. İdeal aktyor truppası
vacibdir. Dediyim kimi, komediyalarda toplaya bilsəydim, rejissor kimi görəcəyim
mühit kiçik, xarakterlər isə çox mühümdür, iş də başqa cür olardı. Bəlkə də, ritm
dramlarda mühit daha vacibdir, faciə üzərində işdən başlayardım. İdeal
əsərlərində isə mühit hər şey deməkdir, aktyorlardan ibarət qrup müəyyən ritm
xarakterə o qədər də fikir verilmir. Bu işarələri alandan sonra rolu necə oynamaq
həm də sizin metoda fərdi yanaşmağınıza lazım olduğunu anlayır. Deməli, bu, bədii
aiddir. tərzdən də asılıdır.
jestlərdən cana doymusunuzsa, işin bu arxetip mahiyyətdən yaranan ilk
mərhələsi üzərində kifayət qədər təəssüratdan doğmalıdır, əgər xarakteri
çalışmısınızsa, özünüzü mücərrəd nəticələr anlaya bilməsən, jest və arxetipi necə
çıxarmağa hazır sayırsınızsa, pyesi və tapa bilərsən?
– Burada ziddiyyət yoxdur. Arxetip və
əsər haqqında yazılanları niyə də
oxumayasınız? Diqqəti çəkən və əqli jest daim inkişaf etməli və böyüməlidir.
cəhətdən normal hesab etdiyiniz mə- Əgər siz jest edib arxetipin qanadları
qamları kontekstdən çıxarıb, fantaziyanın sınmış qartal olduğunu görürsünüzsə,
onda bu gün əvvəlkindən daha fərqli
qanadlarında gətirib Hamletin qarşısında şeylər tapa bilərsiniz. Necə deyərlər,
sərgiləyə bilərsiniz. Əmin olun, bütün dərindən qazmaq, yerin təkinə baş vurmaq
mücərrəd nəticələrə ağıllı şərh verə lazımdır. Görəcəksiniz ki, nəyin bahasına
biləcəksiniz. Aktyor kimi, Hamletə və olursa-olsun, öz arxetiplərinizdən və
özünüzə inamınız daha da artacaq. jestlərinizdən qurtulmaq mümkün deyil.
Çünki onlar sizin aktyor təbiətinizin bir
– Pyesi oxuyanda qarşıma belə bir
sual çıxır: özümü və düşüncələrimi hissəsinə çevriləcəklər, qalan şeyləri isə
260 necə sərbəst saxlayım? Bu, ona görə unudacaqsınız.
vacibdir ki, öz jestimdən istifadə etdikdə
2017 aldığım təəssürat pyesin məndə oyatdığı – Deyirsiniz ki, aktyor jesti ilk
təəssüratdan bəhrələnərək həyata
təəssüratı korlamasın. Pyesi oxuyanda keçirir, sonra isə onu zənginləşdirir.
hissiyyatım mənə açıq şəkildə rol üçün
– Bəli. Bu halda jest daha bitkin alınır.
jesti haradan götürməli olduğumu deyir.
– Tutaq ki, rejissorsunuz və ilk
Digər tərəfdən, əvvəl pyesi oxuyub, məşqə gəlmisiniz. Pyesdəki mübarizə
sonra isə əsər və onun ətrafındakı və qarşıdurmalar barədə bizə rejissor
ictimai rəy barədə düşünəndə, həmin nöqteyi-nəzərindən danışmağı məqbul
rəyi hərtərəfli öyrənəndə, psixoloji amil sayırsınız, yoxsa bunu özümüz
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri üzərində işləyəndə pyes haqqında müəyyən edib tapmalıyıq?
birbaşa təəssürat almaq mümkün deyil.
– Bu, tamamilə aktyorların kimliyindən
Bu təəssüratın əksər hissəsi saxta asılıdır. Əgər aktyor rol almaqdan başqa,
olacaq və impulsun yaranmasına dərhal heç nə ilə maraqlanmırsa, mən, Brodvey
rəvac verməyəcək. Yəni nəsə başqa rejissoru kimi hərəkət edərdim. Əvvəldən-
bir hiss yaranacaq. Rol üzərində axıracan ştamplar əsasında hazırlanmış
işləyəndə siz bu amildən yararlanırsınız? tamaşa iki həftədən sonra səhnəyə
Onu mümkün vasitələrdən biri kimi qoyulardı. Əgər sizinlə pyes üzərində
qiymətləndirmək olar? işləmək imkanımız olsaydı, pyesə tam
– İşə hansı nöqtədən başlamağınız fərqli yolla yanaşardıq. İdeal aktyor truppası
vacibdir. Dediyim kimi, komediyalarda toplaya bilsəydim, rejissor kimi görəcəyim
mühit kiçik, xarakterlər isə çox mühümdür, iş də başqa cür olardı. Bəlkə də, ritm
dramlarda mühit daha vacibdir, faciə üzərində işdən başlayardım. İdeal
əsərlərində isə mühit hər şey deməkdir, aktyorlardan ibarət qrup müəyyən ritm
xarakterə o qədər də fikir verilmir. Bu işarələri alandan sonra rolu necə oynamaq
həm də sizin metoda fərdi yanaşmağınıza lazım olduğunu anlayır. Deməli, bu, bədii
aiddir. tərzdən də asılıdır.
