Page 254 - 2017-4
P. 254
edən yoldur. Jestdən istifadə etməklə tə- şüurun diktəsinə uymaq, dərrakənin
rəf-müqabildən, rejissordan və müəllifdən əmrlərini yerinə yetirmək olmaz. Şəxsi
istədiyimizi alıb tamaşaçıya çatdıra bilə- təcrübə, yaradıcılıq fərdiliyi sizə düzgün
rik. yol göstərəcək: jestdən necə istifadə etmək
– Jestin yalnız fiziki hərəkət yox, məqsədəuyğundur? Bu, arzudan, sərbəst
eyni zamanda psixoloji rəmzlərdən biri seçimdən asılıdır. Obrazın məziyyətlərini
olduğunu anlayıram. Bəs psixoloji jest açmaq üçün, ilk növbədə, sağlam dərra-
rəmzini həyata keçirənəcən baş verən kədən, şüurun söylədiklərindən vaz keçin,
prosesin məğzi nədən ibarətdir? ona əhəmiyyət verməyin, aktyor baca-
– Sizin fərdi istedadınız. Əgər aktyorluq rığınızı işə salın. Mən həmin bacarığı psi-
sənətindən uzaqsınızsa, heç nə dadınıza xoloji jest adlandırıram.
çatmayacaq. Yox, bu çətin sənətin mürək- – Haqqında söhbət açdığınız
kəb yolları ilə irəliləyirsinizsə, deməli, psixoloji jestə qayıtmaq istəyirəm. Hiss
araşdırılan mövzu barədə bir çox mətləb- edirsiniz ki, o jest bütün tamaşanın
lərdən xəbərdarsınız. Niyə Otello rolunu vahid formasını, bitkin inkişaf xəttini
oynamaq istəyirsiniz? Çünki aktyor kimi yaradır? Həmin mərkəzi jest tamaşanın
254 hiss edirsiniz ki, həmin rolun ifası üçün ana xəttini təşkil edə bilər. Aktyor bütün
daxili tələbatınız yaranıb. Əks təqdirdə düşüncələrini bu jest vasitəsilə rəm-
2017 bu, Aya uçmağa bənzəyərdi. İstedadsız ziləşdirməyə qadirdir. Sənətçi özünə
adamlar səhnəyə çıxsalar da, başqalarının ən yaxın və uyğun olan jesti seçmək
oyununa baxsalar da, heç nə hiss etmir, iqtidarındadır, ya yox?
sənətin incəliklərini və gözəlliklərini – Əgər tamaşanın ana xəttini təşkil
anlamırlar. edən jest tapılıbsa, o, aktyorun daxili
– Əgər Maqbet obrazına onun aləmini təlatümə gətirir. Həmin jesti
xarakterini təhlil etmək əvəzinə, jest dəyişməyə ehtiyac varmı? Əsla! Digər
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri baxımından yanaşsam və Maqbetin tərəfdən, istəyinizə uyğun olaraq, tapdığınız
əvvəl zəif, sonra isə güclü şəxsiyyət jesti sonsuz sayda dəyişə bilərsiniz.
olduğunu görsəm, sizcə, bu, məntiqi – Bu məsələnin başqa aspekti
yanaşmadır? Bu obrazı jest kimi barədə fikir mübadiləsi aparmaq
təxəyyülümdə necə canlandıra bilərəm? istərdim. “Aya raket” adlı tamaşada
– Əvvəla, Maqbet obrazı üçün başıma bir iş gəlmişdi. Mənə tapşırılmış
tapdığınız jesti dəqiq həyata keçirməlisiniz. rol premyera gününə qədər əsla
Bu jesti dəfələrlə təkrar etdikdən sonra ürəyimcə deyildi. Hisslərim məni
onu təkmilləşdirməyə cəhd göstərmə- aldadırdı. Premyera günü rolun sözlərini
lisiniz. Əlbəttə, sağlam dərrakə tapdığınız təkrarlayıb məşq edirdim. Birdən
jestlə oyun oynamağa başlayacaq, sizi səsləndirdiyim cümlələr mənə qəribə
əmin etməyə çalışacaq ki, hər şey təsir bağışladı. Heç özüm də bilmədən
qaydasındadır. Bu təqdirdə, jestin görü- obrazın xarakterinə tam fərqli bucaqdan
nüşünü dəyişib yeni çalarlar tapmağa baxmağa başladım. Diqqətimi bir
cəhd göstərin. Yeni çalarlar, incəliklər kəşf nöqtədə cəmləşdirib xəyala daldım.
etməklə obrazın daxili aləminə daha Təxəyyülüm işə düşdü və qarşımda
dərindən daxil olun. Unutmayın, sağlam bir adam canlandı. O, pəncərənin
rəf-müqabildən, rejissordan və müəllifdən əmrlərini yerinə yetirmək olmaz. Şəxsi
istədiyimizi alıb tamaşaçıya çatdıra bilə- təcrübə, yaradıcılıq fərdiliyi sizə düzgün
rik. yol göstərəcək: jestdən necə istifadə etmək
– Jestin yalnız fiziki hərəkət yox, məqsədəuyğundur? Bu, arzudan, sərbəst
eyni zamanda psixoloji rəmzlərdən biri seçimdən asılıdır. Obrazın məziyyətlərini
olduğunu anlayıram. Bəs psixoloji jest açmaq üçün, ilk növbədə, sağlam dərra-
rəmzini həyata keçirənəcən baş verən kədən, şüurun söylədiklərindən vaz keçin,
prosesin məğzi nədən ibarətdir? ona əhəmiyyət verməyin, aktyor baca-
– Sizin fərdi istedadınız. Əgər aktyorluq rığınızı işə salın. Mən həmin bacarığı psi-
sənətindən uzaqsınızsa, heç nə dadınıza xoloji jest adlandırıram.
çatmayacaq. Yox, bu çətin sənətin mürək- – Haqqında söhbət açdığınız
kəb yolları ilə irəliləyirsinizsə, deməli, psixoloji jestə qayıtmaq istəyirəm. Hiss
araşdırılan mövzu barədə bir çox mətləb- edirsiniz ki, o jest bütün tamaşanın
lərdən xəbərdarsınız. Niyə Otello rolunu vahid formasını, bitkin inkişaf xəttini
oynamaq istəyirsiniz? Çünki aktyor kimi yaradır? Həmin mərkəzi jest tamaşanın
254 hiss edirsiniz ki, həmin rolun ifası üçün ana xəttini təşkil edə bilər. Aktyor bütün
daxili tələbatınız yaranıb. Əks təqdirdə düşüncələrini bu jest vasitəsilə rəm-
2017 bu, Aya uçmağa bənzəyərdi. İstedadsız ziləşdirməyə qadirdir. Sənətçi özünə
adamlar səhnəyə çıxsalar da, başqalarının ən yaxın və uyğun olan jesti seçmək
oyununa baxsalar da, heç nə hiss etmir, iqtidarındadır, ya yox?
sənətin incəliklərini və gözəlliklərini – Əgər tamaşanın ana xəttini təşkil
anlamırlar. edən jest tapılıbsa, o, aktyorun daxili
– Əgər Maqbet obrazına onun aləmini təlatümə gətirir. Həmin jesti
xarakterini təhlil etmək əvəzinə, jest dəyişməyə ehtiyac varmı? Əsla! Digər
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri baxımından yanaşsam və Maqbetin tərəfdən, istəyinizə uyğun olaraq, tapdığınız
əvvəl zəif, sonra isə güclü şəxsiyyət jesti sonsuz sayda dəyişə bilərsiniz.
olduğunu görsəm, sizcə, bu, məntiqi – Bu məsələnin başqa aspekti
yanaşmadır? Bu obrazı jest kimi barədə fikir mübadiləsi aparmaq
təxəyyülümdə necə canlandıra bilərəm? istərdim. “Aya raket” adlı tamaşada
– Əvvəla, Maqbet obrazı üçün başıma bir iş gəlmişdi. Mənə tapşırılmış
tapdığınız jesti dəqiq həyata keçirməlisiniz. rol premyera gününə qədər əsla
Bu jesti dəfələrlə təkrar etdikdən sonra ürəyimcə deyildi. Hisslərim məni
onu təkmilləşdirməyə cəhd göstərmə- aldadırdı. Premyera günü rolun sözlərini
lisiniz. Əlbəttə, sağlam dərrakə tapdığınız təkrarlayıb məşq edirdim. Birdən
jestlə oyun oynamağa başlayacaq, sizi səsləndirdiyim cümlələr mənə qəribə
əmin etməyə çalışacaq ki, hər şey təsir bağışladı. Heç özüm də bilmədən
qaydasındadır. Bu təqdirdə, jestin görü- obrazın xarakterinə tam fərqli bucaqdan
nüşünü dəyişib yeni çalarlar tapmağa baxmağa başladım. Diqqətimi bir
cəhd göstərin. Yeni çalarlar, incəliklər kəşf nöqtədə cəmləşdirib xəyala daldım.
etməklə obrazın daxili aləminə daha Təxəyyülüm işə düşdü və qarşımda
dərindən daxil olun. Unutmayın, sağlam bir adam canlandı. O, pəncərənin
