Page 255 - 2017-4
P. 255
ağında dayanıb qəribə baxışlarını etmisiniz, yəni pələngin bütün xarakterik 255
harasa uzaqlara zilləmişdi. Baxışlar cəhətlərini bir yerə toplamağı bacarmısınız. 2017
sanki onun bütün ömrünü əks etdirirdi. Pələngin nəriltisini, caynaqlarını və
Bu cəhət diqqətimi çəkdi və gözlərim hərəkətlərini konkret bir heyvanın timsalına Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
önündə canlanmış obrazdan ruh alıb yerləşdirmisiniz. Yaxud kralın arxetipini
rolu başqa cür oynamaq qərarına götürək. Yaxşı bilirik ki, kral hansı yuvanın
gəldim. Bu, gərginliyimi azaltdı, dedi- quşudur. Həmçinin anlayırıq ki, nağıllardakı
yiniz kimi, jest səhnə hərəkətlərimə hökmdarlar həqiqi krallar deyillər. Rumıniya
təkan verdi. Başıma gələn bu işin indicə kralını kral Lir ilə necə eyniləşdirmək olar?
söylədiklərinizlə əlaqəsi varmı? Məncə, Real həyatda bu, qeyri-mümkündür, ancaq
psixoloji jest qarşımda rolun məziyyət- arxetip kimi, onlar vahid anlayış altında
lərini açdı. Bunun söylənilən məsələ birləşirlər. Bundan başqa, krallar üçün
ilə oxşarlığı varmı? ümumi xarakterik jestlər mövcuddur. Siz
indicə, premyera günü gözləriniz önündə
arxetip canlanmış xəyali adamdan danışdınız.
Məncə, o xəyali obraz oynadığınız bütün
– Bu, mürəkkəb və psixoloji jest kimi personajlar üçün arxetipin səsidir. Bu,
mühüm məsələdir. Zənnimcə, başınıza kortəbii, yaxud şüurlu surətdə baş verəndə
gələn iş tamamilə başqadır. Aktyor təbiətinə aktyor xoşbəxtliyin ən uca zirvəsinə
xas olan həmin cəhəti “arxetip” adlan- yüksəlir, rolu dahiyanə ifa edir. Məsələn,
dırmaq olar. Söylədiklərinizin hamısını bu bir dəfə İvan Qroznı rolunu oynayırdım.
anlayışa daxil etmək mümkündür. Məsələn, Rolun məğzini arxetip vasitələrlə anlamağa
cəngəllikdə dolaşan pələngləri götürək. çalışıb bir qanadı qırıq nəhəng quş obrazı
Onlar ölçülərinə, çəkilərinə görə müxtəlif tapdım. Qanadının qırıq olmasına baxma-
olsalar da, hamısı pələngdir, yəni arxetipdir. yaraq, havada süzəndə çox möhtəşəm
Bu anlayış bütün pələnglər üçün bir növ görünürdü. Bu, mənim üçün arxetip idi,
açar rolunu oynayır. Bunu necə istəyir- rolun bütün məziyyətlərini burada tapdım.
sinizsə, adlandırın, amma ilk növbədə, İvan Qroznı qanadı qırıq yaralı qartal idi.
biz həmin arxetipliyi yaratmalıyıq. Anladım ki, İvan Qroznı və yaralı qartal
eyni arxetipə malikdir. Beləliklə, bu, arxetipə
Həndəsi üçbucağın timsalında fikrimi müraciət vasitəsilə rolun həllinə aparan
bir qədər də aydınlaşdırım. Dünyada fərqli yoldur. Daha sadə nümunəyə
üçbucağın neçə növü var? Lakin üçbucaq müraciət edək. Ata obrazına baxaq.
barədə danışanda anlayırıq ki, o fiqur Dünyada saysız-hesabsız ata var, bunu
kvadrat deyil. Çünki şüurumuzda üçbu- təhlil edə bilərik, ancaq ehtiyac varmı?
cağın arxetipi mövcuddur. Çalışmalardan Əlbəttə, ata valideyndir, ağsaqqaldır,
biri belədir: üçbucağın bütün növlərini tə- müdrikdir, boyüyümüzdür, yol göstərən
səvvürünüzdə eyni vaxtda canlandırın, adamdır, bizə görə canını qurban verməyə
yəni bütün geometrik fiqurları eyni za- hazırdır və s. Bu siyahını daha da uzatmaq
manda xatırlamağa cəhd göstərin. Çalış- olar. Keyfiyyətlərin sadalandığı bu tip
manı yerinə yetirməklə daxilinizdə üç eyni siyahıları ata, oğul, kral, kraliça, yaxud
bucaq yaranacaq. Bunun mənası belədir: ölüm haqqında da tərtib etmək müm-
üçbucağın, yaxud pələngin arxetipini dərk kündür.
harasa uzaqlara zilləmişdi. Baxışlar cəhətlərini bir yerə toplamağı bacarmısınız. 2017
sanki onun bütün ömrünü əks etdirirdi. Pələngin nəriltisini, caynaqlarını və
Bu cəhət diqqətimi çəkdi və gözlərim hərəkətlərini konkret bir heyvanın timsalına Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
önündə canlanmış obrazdan ruh alıb yerləşdirmisiniz. Yaxud kralın arxetipini
rolu başqa cür oynamaq qərarına götürək. Yaxşı bilirik ki, kral hansı yuvanın
gəldim. Bu, gərginliyimi azaltdı, dedi- quşudur. Həmçinin anlayırıq ki, nağıllardakı
yiniz kimi, jest səhnə hərəkətlərimə hökmdarlar həqiqi krallar deyillər. Rumıniya
təkan verdi. Başıma gələn bu işin indicə kralını kral Lir ilə necə eyniləşdirmək olar?
söylədiklərinizlə əlaqəsi varmı? Məncə, Real həyatda bu, qeyri-mümkündür, ancaq
psixoloji jest qarşımda rolun məziyyət- arxetip kimi, onlar vahid anlayış altında
lərini açdı. Bunun söylənilən məsələ birləşirlər. Bundan başqa, krallar üçün
ilə oxşarlığı varmı? ümumi xarakterik jestlər mövcuddur. Siz
indicə, premyera günü gözləriniz önündə
arxetip canlanmış xəyali adamdan danışdınız.
Məncə, o xəyali obraz oynadığınız bütün
– Bu, mürəkkəb və psixoloji jest kimi personajlar üçün arxetipin səsidir. Bu,
mühüm məsələdir. Zənnimcə, başınıza kortəbii, yaxud şüurlu surətdə baş verəndə
gələn iş tamamilə başqadır. Aktyor təbiətinə aktyor xoşbəxtliyin ən uca zirvəsinə
xas olan həmin cəhəti “arxetip” adlan- yüksəlir, rolu dahiyanə ifa edir. Məsələn,
dırmaq olar. Söylədiklərinizin hamısını bu bir dəfə İvan Qroznı rolunu oynayırdım.
anlayışa daxil etmək mümkündür. Məsələn, Rolun məğzini arxetip vasitələrlə anlamağa
cəngəllikdə dolaşan pələngləri götürək. çalışıb bir qanadı qırıq nəhəng quş obrazı
Onlar ölçülərinə, çəkilərinə görə müxtəlif tapdım. Qanadının qırıq olmasına baxma-
olsalar da, hamısı pələngdir, yəni arxetipdir. yaraq, havada süzəndə çox möhtəşəm
Bu anlayış bütün pələnglər üçün bir növ görünürdü. Bu, mənim üçün arxetip idi,
açar rolunu oynayır. Bunu necə istəyir- rolun bütün məziyyətlərini burada tapdım.
sinizsə, adlandırın, amma ilk növbədə, İvan Qroznı qanadı qırıq yaralı qartal idi.
biz həmin arxetipliyi yaratmalıyıq. Anladım ki, İvan Qroznı və yaralı qartal
eyni arxetipə malikdir. Beləliklə, bu, arxetipə
Həndəsi üçbucağın timsalında fikrimi müraciət vasitəsilə rolun həllinə aparan
bir qədər də aydınlaşdırım. Dünyada fərqli yoldur. Daha sadə nümunəyə
üçbucağın neçə növü var? Lakin üçbucaq müraciət edək. Ata obrazına baxaq.
barədə danışanda anlayırıq ki, o fiqur Dünyada saysız-hesabsız ata var, bunu
kvadrat deyil. Çünki şüurumuzda üçbu- təhlil edə bilərik, ancaq ehtiyac varmı?
cağın arxetipi mövcuddur. Çalışmalardan Əlbəttə, ata valideyndir, ağsaqqaldır,
biri belədir: üçbucağın bütün növlərini tə- müdrikdir, boyüyümüzdür, yol göstərən
səvvürünüzdə eyni vaxtda canlandırın, adamdır, bizə görə canını qurban verməyə
yəni bütün geometrik fiqurları eyni za- hazırdır və s. Bu siyahını daha da uzatmaq
manda xatırlamağa cəhd göstərin. Çalış- olar. Keyfiyyətlərin sadalandığı bu tip
manı yerinə yetirməklə daxilinizdə üç eyni siyahıları ata, oğul, kral, kraliça, yaxud
bucaq yaranacaq. Bunun mənası belədir: ölüm haqqında da tərtib etmək müm-
üçbucağın, yaxud pələngin arxetipini dərk kündür.
