Page 252 - 2017-4

lərdən ibarətdir. Məsələn, Don Kixotda ğıq. Həyatım boyu rast gəldiyim dahi ak-

jest bədəni tamamlayır. Aktyor fərdi xa- tyorlar öz rollarının təhlili içində boğulub-

rakterinin xüsusiyyətlərindən istifadə et- lar. Bu təhlilə çoxlu vaxt və enerji sərf

məyə məcburdur, əks-təqdirdə rol alın- ediblər, hələ səhnəyə çıxmazdan əvvəl

mayacaq. Deməli, hər bir aktyor rolu ya- onlarda rola nifrət hissi yaranmağa baş-

ratdığı jestlərin köməyi ilə başqa cür oy- layıb. Həmin dahilərin xəbəri yox idi ki,

nayacaq. Yaxud Hamlet obrazını götürək. ən mürəkkəb rolları ən sadə jestlər vasi-

Təsəvvürümüzə gətirək ki, onun jestləri təsilə oynamaq mümkündür.

daxili xarakterini tərənnüm edir. Horatsio İlk mərhələdə bu, kifayət qədər mürək-

üçün tamamilə başqa jestlər tələb olunur. kəb təsir bağışlaya bilər, lakin jest dilini

Həmçinin Klavdi obrazının jestləri də fərq- mənimsəyib onu sevməyi, sınaqdan çı-

lidir – o, ağır vəziyyətdədir, yəni həmişə xarıb tətbiq etməyi bacarsaq, görəcəyik

yataqda uzanmış haldadır, xarakterin açıl- ki, belə jestlər təşkilatçıya bənzəyir. Hə-

ması isə bizdən jest tələb etmir. Bununla min təşkilatçı psixologiyamızdan yararla-

belə, aktyor Klavdi kimi obrazlar üçün naraq daha mürəkkəb şeyləri ortaya çı-

özünəməxsus jestlər seçməyi bacarmalı- xarmağa qadirdir. Mürəkkəb məziyyətlər

252 dır. məhz bizə məxsusdur, fərdiliyi qoruyub

Rejissorlar kimi, biz də bütün tamaşa- saxlamağa kömək edir. Rol barədə nə
2017 nı bir bitkin jest kimi təsəvvür edə bilərik. deyirlər desinlər, tənqidçilər nə yazırsa

Səhnədə rol almış bir qrup aktyorla jest yazsın, bu, heç də mühüm deyil, başlıca-

barədə razılığa gəlmək mümkündür. Ak- sı, aktyorun hissiyyatı, duyğularıdır. Bu,

tyorlar həmin jesti anlayıb, həvəslə yeri- bütün aktyorlar üçün çox vacib prinsipdir.

nə yetirsələr, jest dirijor kimi onlara rəh- Əgər jestlərin hamısını ustalıqla yeri-

bərlik edib ilham verəcək. Məsələn, “Ham- nə yetiririksə, deməli, rolun bizə agah

let”dəki “Tələ” səhnəsində müəyyən jest olan iri və xırda cəhətlərini menecer kimi

Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri edə bilərik. Bu jestdə bütün hazırlıqlar və bir yerə toplamış oluruq. Burada növbəti

xarakterik cəhətlər müəyyən əqli nəticə- psixoloji saxtakarlıq yaranır. Belə ki, şü-

yə gətirəcək. Əgər aktyorlar həmin psixo- urumuz həmin jestlərlə məşğuldur, iste-

loji jesti bəyənsələr, onlarda istənilən səh- dadımız isə sərbəst qalır, ona görə də fə-

nəyə “xalis aktyor yanaşması” yarana- aliyyətsizliyə, susqunluğa məhkumdur.

caq. Bu, fəlsəfi, yaxud psixoloji yanaşma Yalnız jestləri araşdırıb anladıqdan son-

yox, aktyor yanaşması olacaq, jestin hiss- ra, onları göstərmək istəyəndə istedad

lərlə, ya da zahiri formada tərənnüm edil- işə düşəcək. İstedad özünü mütləq göstə-

məsi də heç bir rol oynamayacaq. Buna rəcək, yaradacaq, heyran qoyacaq. Jesti

görə də aktyorlarda olan ən gözəl cəhət dəfələrlə təkrar edəndə dərhal nəsə qəri-

– jestlərin dilidir. bə, müəmmalı bir hisslə üz-üzə qalırsan.

Əgər məndən “Tələ” səhnəsinin sadə Qəlbində anlaşılmaz hisslər baş qaldırır

sayıla bilinib-bilinməyəcəyini xəbər alsa- və onları anında duymağı bacarmalısan.

nız, cavab verirəm: başlanğıcda bu səh- Bax, bütün sirr də bununla bağlıdır.

nə çox sadə olmalıdır, əks təqdirdə, intel- İstedadı kitab oxumaqla, filmlərə bax-

lektual interpretasiyanın labirintlərində vur- maqla qazanmaq mümkün deyil. Bu, ilahi

nuxacaq, nəticədə azıb çaşbaş qalaca- vergidir və onun haradan qaynaqlandığı-