Page 137 - 2017-4
P. 137
yişkən bədən formasına sahib olmaq vücuda dəyər verən ölüm amilini işə qat- 137
mümkündü. Bu yaradılış bütövlükdə hə- maqla mümkündü. Təsəvvür eləyin, torea- 2017
yata aiddi, ən böyük dəyəri isə onun hər dor sənəti birbaşa ölümlə bağlı olmasay-
anına şərəf gətirməkdən ibarətdi. Heykəl- dı, onun möhtəşəm kostyumu sizə nə qə- yukio Misima. Günəş və polad
təraşlığın əsl mahiyyəti də məhz bundadı: dər əyləncəli görünərdi.
dağılmayan mərmərlər vücudun ötəri him-
nini əbədi olaraq təcəssüm etdirir. Bura- Mütləq hissə can atanda döyüşdə qə-
dan belə bir fikir meydana çıxır: ölüm tinin ləbə anı adamı o qədər də çox sevindir-
başında gizlənib, növbəti anın sahibi odu. mir. Axı əsl rəqibin reallıqda sənin baxışı-
na baxışla cavab verən ölümün özüdü,
Hiss eləyirdim ki, əlimdə qəhrəmanlı- ona qalib gəlməyi isə heç kəs bacarmır.
ğın mahiyyətini anlamaq üçün açar var. Buna görə də təkbətək döyüşdə qələbə
İstənilən cür qəhrəmanlığa kinayə ilə ya- fani dünyanın bir anlıq təbəssümündən
naşan fikirlərin ədəbsizliyində mütləq fikir başqa bir şey deyil. Əgər belədirsə, onda
sahibinin fiziki natamamlığının yaratdığı qələbə bədii söz tərəfdarlarının meyil elə-
kompleks gizlənir. Qəhrəmana rişxənd o diyi məqsəddən nə ilə fərqlənir?
adamların dodaqlarından qopur ki, onlar
özlərinin buna qadir olmadıqlarını bilirlər. Amma məşhur heykəltəraşlıq nümu-
Ən böyük tərbiyəsizlik odu ki, müəllif ba- nələrində, məsələn, bürüncdən düzəldil-
yağı, məntiqsiz düşüncələr ifadə eləyər- miş “Delfi arabaçısı” əsərində əsl ölməz-
kən heç vaxt özünün fiziki natamamlığı lik hiss eləyirik. Çünki heykəltəraş kürə-
barədə heç nə (hər halda, auditoriyaya yində ölüm yeli əsən atletin qələbə anın-
aydın olan dərəcədə) demir. dakı əzəmətini – qüruru və utancaqlığı
bir arada göstərməyə müyəssər olub.
Hünər göstərməyə qadir olan, güclü Bundan əlavə, belə situasiyalarda məka-
bədən sahibinin qəhrəmanlığı ələ salma- nın son həddi var ki, dünyəvi şöhrətin ən
sı barədə heç kimdən eşitməmişəm və yüksək səviyyəsini və gələcəkdə mütləq
heç yerdə oxumamışam. Adi silahı şəkildə öz təravətini itirməyi simvolizə
möhkəm əzələlər olan qorxunc nihilizm edir. İnanılmaz dərəcədə qürurlu olan
və qəhrəmanlıqdan fərqli olaraq, ədəb- heykəltəraş bu barədə düşünməyib. O,
sizlik həmişə sısqa, ya da əksinə, piy sadəcə həyatın zəfər anını yaratmaq is-
basmış vücudla uyğunluq təşkil edir. Mə- təyib.
sələ burasındadı ki, qəhrəmanlığı vücu-
dun əsas prinsipi adlandırmaq olar. Ma- Beləliklə, bədənin yalnız məhvolma
hiyyət etibarilə bu prinsip vücudun yüksə- anı yaxınlaşanda onun müxtəlif məziy-
lişiylə bir anda məhv olmasına – ölüm yətləri və əzəməti ortaya çıxır. Belə qəra-
arasında təzada gətirib çıxarır. ra gəldim ki, yol iztirablardan, ağrıdan və
həyatın varlığını sübut edən bütün hiss
Bədən özü özlüyündə ona istehza orqanlarının daimi gərginliyindən keçmə-
edən şüurda daşı daş üstə qoymayacaq lidi. Mənə elə gəlirdi ki, ölümqabağı dəh-
qabiliyyətə malikdi. Atletik bədən qurulu- şətli ağrılar yalnız taleyin estetik tələbləri-
şunda faciəyə meyil hiss eləyirik; bu, nə uyğun olaraq, güclü əzələlərlə ideal
heç də gülməli deyil. şəkildə ahəngdarlıq yaradır. Amma tale,
məlum olduğu kimi, Gözəlliyin sözünə o
Sağlam, güclü bədəni kinayədən, is- qədər də tez-tez qulaq asmır.
tehzadan tamamilə xilas eləmək yalnız
mümkündü. Bu yaradılış bütövlükdə hə- maqla mümkündü. Təsəvvür eləyin, torea- 2017
yata aiddi, ən böyük dəyəri isə onun hər dor sənəti birbaşa ölümlə bağlı olmasay-
anına şərəf gətirməkdən ibarətdi. Heykəl- dı, onun möhtəşəm kostyumu sizə nə qə- yukio Misima. Günəş və polad
təraşlığın əsl mahiyyəti də məhz bundadı: dər əyləncəli görünərdi.
dağılmayan mərmərlər vücudun ötəri him-
nini əbədi olaraq təcəssüm etdirir. Bura- Mütləq hissə can atanda döyüşdə qə-
dan belə bir fikir meydana çıxır: ölüm tinin ləbə anı adamı o qədər də çox sevindir-
başında gizlənib, növbəti anın sahibi odu. mir. Axı əsl rəqibin reallıqda sənin baxışı-
na baxışla cavab verən ölümün özüdü,
Hiss eləyirdim ki, əlimdə qəhrəmanlı- ona qalib gəlməyi isə heç kəs bacarmır.
ğın mahiyyətini anlamaq üçün açar var. Buna görə də təkbətək döyüşdə qələbə
İstənilən cür qəhrəmanlığa kinayə ilə ya- fani dünyanın bir anlıq təbəssümündən
naşan fikirlərin ədəbsizliyində mütləq fikir başqa bir şey deyil. Əgər belədirsə, onda
sahibinin fiziki natamamlığının yaratdığı qələbə bədii söz tərəfdarlarının meyil elə-
kompleks gizlənir. Qəhrəmana rişxənd o diyi məqsəddən nə ilə fərqlənir?
adamların dodaqlarından qopur ki, onlar
özlərinin buna qadir olmadıqlarını bilirlər. Amma məşhur heykəltəraşlıq nümu-
Ən böyük tərbiyəsizlik odu ki, müəllif ba- nələrində, məsələn, bürüncdən düzəldil-
yağı, məntiqsiz düşüncələr ifadə eləyər- miş “Delfi arabaçısı” əsərində əsl ölməz-
kən heç vaxt özünün fiziki natamamlığı lik hiss eləyirik. Çünki heykəltəraş kürə-
barədə heç nə (hər halda, auditoriyaya yində ölüm yeli əsən atletin qələbə anın-
aydın olan dərəcədə) demir. dakı əzəmətini – qüruru və utancaqlığı
bir arada göstərməyə müyəssər olub.
Hünər göstərməyə qadir olan, güclü Bundan əlavə, belə situasiyalarda məka-
bədən sahibinin qəhrəmanlığı ələ salma- nın son həddi var ki, dünyəvi şöhrətin ən
sı barədə heç kimdən eşitməmişəm və yüksək səviyyəsini və gələcəkdə mütləq
heç yerdə oxumamışam. Adi silahı şəkildə öz təravətini itirməyi simvolizə
möhkəm əzələlər olan qorxunc nihilizm edir. İnanılmaz dərəcədə qürurlu olan
və qəhrəmanlıqdan fərqli olaraq, ədəb- heykəltəraş bu barədə düşünməyib. O,
sizlik həmişə sısqa, ya da əksinə, piy sadəcə həyatın zəfər anını yaratmaq is-
basmış vücudla uyğunluq təşkil edir. Mə- təyib.
sələ burasındadı ki, qəhrəmanlığı vücu-
dun əsas prinsipi adlandırmaq olar. Ma- Beləliklə, bədənin yalnız məhvolma
hiyyət etibarilə bu prinsip vücudun yüksə- anı yaxınlaşanda onun müxtəlif məziy-
lişiylə bir anda məhv olmasına – ölüm yətləri və əzəməti ortaya çıxır. Belə qəra-
arasında təzada gətirib çıxarır. ra gəldim ki, yol iztirablardan, ağrıdan və
həyatın varlığını sübut edən bütün hiss
Bədən özü özlüyündə ona istehza orqanlarının daimi gərginliyindən keçmə-
edən şüurda daşı daş üstə qoymayacaq lidi. Mənə elə gəlirdi ki, ölümqabağı dəh-
qabiliyyətə malikdi. Atletik bədən qurulu- şətli ağrılar yalnız taleyin estetik tələbləri-
şunda faciəyə meyil hiss eləyirik; bu, nə uyğun olaraq, güclü əzələlərlə ideal
heç də gülməli deyil. şəkildə ahəngdarlıq yaradır. Amma tale,
məlum olduğu kimi, Gözəlliyin sözünə o
Sağlam, güclü bədəni kinayədən, is- qədər də tez-tez qulaq asmır.
tehzadan tamamilə xilas eləmək yalnız
