Page 258 - 2017-3

hamımızın yaxşı bildiyi məşq prosesidir landıra bilərik. Bir gözü yumaq – nə

və indi onun müxtəlif mərhələlərini araş- görürük? Səhnədə iki şeyi etməliyik və

dırmağa çalışaq. Bu sahənin çoxsaylı ça- bu, bütün aktyor oyununu özündə əks et-

larlarını insanlarda, xüsusən aktyorlarda dirməlidir. Birincisi, səhnədə aramsız da-

tez-tez müşahidə etmək mümkündür. Ak- nışmalı və eyni zamanda hərəkətdə ol-

tyorlar rol üzərində işləyəndə, rejissorlar malıyıq, bu isə o deməkdir ki, daxilən

isə pyesi səhnələşdirməyə hazırlaşanda məqsədə doğru can atmalıyıq. Bu, görünən

məşq əvəzedilməz silaha çevrilir. Məncə, və görünməyən hərəkətdir. İkincisi, hər

bu, bir tərəfdən, rol üzərində yaradıcılıq şeyi əhatə edən bir cəhət – məqsədə

prosesini asanlaşdırır, digər tərəfdən, re- doğru necə hərəkət etməliyik? Әgər işin

jissoru boş-boş danışmaqdan, aktyora ro- ilkin mərhələsində “nə?” və “necə?” sual-

lun məziyyətlərini anlatmaq üçün lüzum- larına cavab tapa bilsək, yaxud pyesi an-

suz fəlsəfi ibarələr axtarmaqdan xilas edir. lamağa cəhd göstərsək, məqsədə nail

Bu, müntəzəm baş verir və məsələn, olacağıq.

Moskva Bədaye Teatrına xas bir xüsusiy-

yətdir. Yadımdadır, günlərlə, aylarla ma- İstək – hərəkət və xüsusiyyətlərdən,
258 sa ətrafına toplaşıb rol və personajlar ba- ən əsası hislərdən öncə gəlir

rədə müzakirələr aparırdıq. Həm bilik qa- Məsələn, sizdən xahiş etsəm ki, stu-
2017 zanırdıq, həm də pyesin bütün incəlikləri-
nə bələd olurduq. Lakin qəribə hal yara- lu götürüb müəyyən yerə qoyun, bu pro-
sesi suala belə çevirmək olar: “Nə etmə-
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri nırdı – heç kim oyuna başlaya bilmirdi! liyəm?” yaxud: “Nə edirəm?” İndi başqa
Sonra daha çətin, teatr baxımından mürək- sual yaranır: “Mən bu işi necə edirəm?”
kəb mərhələ gəlirdi. Biz söhbətlərə son Әslində, bu işi müxtəlif üsullarla, fərqli
qoyub işə girişirdik, lakin bu dəfə daha tərzdə görə bilərəm. Başqa sözlə desək,
müəmmalı vəziyyətlə üzləşirdik – məlum “necə” edəcəyimi təsəvvürdə canlandırı-
olurdu ki, masa arxasında apardığımız ram, onlar hərəkət, ifa xüsusiyyəti kimi
təhlillərin oyuna zərrə qədər də təsiri yox- qəbul edilə bilər.
dur! Rola intellektual yanaşma bizdə oy-
namaq həvəsini və bacarığını öldürürdü. Stulu bir yerdən başqa yerə xüsusi
Aktyor olduğumuzu və səhnəyə niyə çıx- tərzdə – “qayğı” ilə, “sevə-sevə” qoyu-
dığımızı dərk edənədək xeyli çətin günlər ram. Tərzindən asılı olmayaraq, bu, hə-
yaşayırdıq. rəkət sayılır. Özü də sadə və bitkin hərə-
kət! Hansısa bir işi müəyyən xüsusiyyət-
Amma rola və pyesə uzun söz-söhbət- lərlə, xarakterin cizgilərinə uyğun həyata
lərsiz yanaşmanın müxtəlif üsulları keçirirəm. Özünüzə deyə bilərsiniz ki, mə-
mövcuddur. İşin ilkin mərhələsində bu, sələn, bu işdə hiss, fəlsəfə, psixologiya

sözün əsl mənasında xoş ovqat yaradır. və buna oxşar şeylər yoxdur, sadəcə,

Bunu dəfələrlə sınaqdan çıxarmışam və konkret iş və ona uyğun xüsusiyyətlər

qətiyyətlə deyə bilərəm ki, uğur qazanmı- var. Nəticədə, aktyorluq sənətində ən qiy-

şam. Bəs məşq prosesi ərzində bu uğu- mətli olan bir şeyi – hisləri oyadırsınız.

run ömrü nə qədər ola bilər? Bu, başqa Әgər daxildəki hisləri oyatmasan, stulu

sualdır və gəlin ona cavab tapmağa çalı- “qayğı” ilə, “sevə-sevə” götürüb başqa

şaq. Bunu təsəvvürdə çox asanlıqla can- yerə qoya bilməyəcəksən. Hər bir işi xüsu-