Page 171 - 2017-3
P. 171
İngilis poeziyasından dəm-dəsgahlı Verlibr 171
və bezdirici yazı tərzini cənab Yeyts bir- 2017
dəfəlik yığışdırdı. O, poetik olmayan hər Mənə elə gəlir ki, verlibrin yaranma-
şeyi şeirdən çıxarıb bir qırağa atdı və bu sına səbəb illər sonra keyfiyyət çatışmaz- Ezra Paund. Keçmişə baxış və “edilməməli bəzi şeylər”
addımı ilə önəmli bir iş görmüş oldu. Odur lığının təzədən üzə çıxmasıdır. Amma bu
ki hələ sağ ikən və ömrünün cavan çağın- məqamda dilçilər tərəfindən yunan və la-
da klassikə çevrildi. Yeyts bizim poeziya tın dilləri üçün qoyulan keyfiyyət kriteriya-
dilimizi sözəbaxan etdi, onun sayəsində larını ingilis dilinə də tətbiq edə biləcəyi-
nitqimizdən inversiyalar əskildi. mizə əmin deyiləm.
Robert Bricz, Moris Hyulet və Frede- Məncə, şair yalnız bu vəzndə “yaz-
rik Manninq1 – hərəsi ayrı-ayrılıqda və malı” olduğu an verlibrə müraciət etməli-
fərqli şəkillərdə vəzn, dildən istifadə, onun dir. Yəni o an şair hiss edir ki, onu məc-
müəyyən üslublara uyğunluğu məsələləri bur edən səbəb ənənəvi vəzndən daha
ilə bağlı öz müşahidələrini aparmışlar. gözəl, daha həqiqi, yaşantıya daha yaxın
Hal-hazırda Ford Hyufer2 modernizmlə ritm ortaya qoyacaq. O isə öz duyğularını
bağlı öz eksperimentlərini həyata keçirir. bu üslubda daha münasib, daha səmimi
Oriel kolleci isə “İlahi komediya”nın tərcü- və aydın şəkildə ifadə edə biləcək. Bu
məsini davam etdirməkdədir. ritm üçün artıq yamb3 və anapestik4 ölçülər
kifayət etmir.
İyirminci əsr poeziyası və növbəti onil-
likdə ortaya çıxacaq yeni nəzm əsərləri Bir vaxtlar Eliot sərbəst şeir haqqın-
haqqındakı fikirlərimə gəldikdə, düşünürəm da gözəl bir fikir demişdi: “Məqsəd yaxşı
ki, bu janrda yazılanlar yersiz sözlərə, mə- əsər yaratmaqdırsa, heç bir şeir sizin
nasız cəfəngiyyatlara boyun əyməyəcək, üçün sərbəst olmayacaq”.
daha sərt, daha sağlam və cənab Hyuletin
söylədiyi kimi, “daha çox iliyə işləyən” ola- Bir az dərininə varsaq, verlibrdə elə
caq. Yeni poeziyanın gücü onun çatdırdığı şeirlər var ki, sözdəki vurğunu təbil səsi
həqiqətdə və ifadəetmə səriştəsində özünü kimi aşkar eşitmək mümkündür. (Misal
göstərəcək. (Poetik güc, əlbəttə ki, elə bu üçün, mənim “Rəqs edən qız” şeirimi ya-
məqamla bağlıdır.) Yəni onu demək istə- da sala bilərsiniz.) Bir tərəfdən də düşünü-
yirəm ki, gələcək poeziya oxucuya təmtə- rəm ki, bu şeirdə əlimdən gələn qədər
raqlı sözlərlə, bərbəzəkli üslubla təsir et- başqa istiqamətə (yəqin ki, çox uzağa və
məyə çalışmayacaq. Poeziyanın gücünü yaxşı tərəfə) yönəlmişəm. Onu demək is-
azaldan o bəzəkli sifətlər daha istifadə təyirəm ki, verlibrdə yazanlar ritmi mənim
olunmayacaq. Әn azından, mən özüm bu şeirdə istifadə etdiyimdən daha az və
onun çılpaq, bəzəksiz, birbaşa və emosio- daha hissedilməz dərəcədə istifadə et-
nal çırpıntılardan uzaq olmasını istəyirəm. məməlidirlər. Mənə elə gəlir ki, uğur qa-
zanmaq üçün klassik vəznlərə qarşı la-
Belə... 1917-ci illə bağlı daha nə qal- qeyd olmaq yox, onlarla hesablaşmaq (on-
dı? ları köçürməmək şərti ilə) lazımdır. (İcazə
verin, bu fikrimin altında “20 avqust 1917-
ci il” tarixini qeyd edim.)
1 Robert Bricz, Moris Hyulet və Frederik Manninq – XIX əsrin ingilisdilli şairləri
2 Ford Hyufer (1873–1939) – ingilis romantik şairi
3 Yamb – vurğulu və vurğusuz hecaların bir-birini izləməsi
4 Anapestik – qısa və uzun hecaların bir-birini izləməsi
və bezdirici yazı tərzini cənab Yeyts bir- 2017
dəfəlik yığışdırdı. O, poetik olmayan hər Mənə elə gəlir ki, verlibrin yaranma-
şeyi şeirdən çıxarıb bir qırağa atdı və bu sına səbəb illər sonra keyfiyyət çatışmaz- Ezra Paund. Keçmişə baxış və “edilməməli bəzi şeylər”
addımı ilə önəmli bir iş görmüş oldu. Odur lığının təzədən üzə çıxmasıdır. Amma bu
ki hələ sağ ikən və ömrünün cavan çağın- məqamda dilçilər tərəfindən yunan və la-
da klassikə çevrildi. Yeyts bizim poeziya tın dilləri üçün qoyulan keyfiyyət kriteriya-
dilimizi sözəbaxan etdi, onun sayəsində larını ingilis dilinə də tətbiq edə biləcəyi-
nitqimizdən inversiyalar əskildi. mizə əmin deyiləm.
Robert Bricz, Moris Hyulet və Frede- Məncə, şair yalnız bu vəzndə “yaz-
rik Manninq1 – hərəsi ayrı-ayrılıqda və malı” olduğu an verlibrə müraciət etməli-
fərqli şəkillərdə vəzn, dildən istifadə, onun dir. Yəni o an şair hiss edir ki, onu məc-
müəyyən üslublara uyğunluğu məsələləri bur edən səbəb ənənəvi vəzndən daha
ilə bağlı öz müşahidələrini aparmışlar. gözəl, daha həqiqi, yaşantıya daha yaxın
Hal-hazırda Ford Hyufer2 modernizmlə ritm ortaya qoyacaq. O isə öz duyğularını
bağlı öz eksperimentlərini həyata keçirir. bu üslubda daha münasib, daha səmimi
Oriel kolleci isə “İlahi komediya”nın tərcü- və aydın şəkildə ifadə edə biləcək. Bu
məsini davam etdirməkdədir. ritm üçün artıq yamb3 və anapestik4 ölçülər
kifayət etmir.
İyirminci əsr poeziyası və növbəti onil-
likdə ortaya çıxacaq yeni nəzm əsərləri Bir vaxtlar Eliot sərbəst şeir haqqın-
haqqındakı fikirlərimə gəldikdə, düşünürəm da gözəl bir fikir demişdi: “Məqsəd yaxşı
ki, bu janrda yazılanlar yersiz sözlərə, mə- əsər yaratmaqdırsa, heç bir şeir sizin
nasız cəfəngiyyatlara boyun əyməyəcək, üçün sərbəst olmayacaq”.
daha sərt, daha sağlam və cənab Hyuletin
söylədiyi kimi, “daha çox iliyə işləyən” ola- Bir az dərininə varsaq, verlibrdə elə
caq. Yeni poeziyanın gücü onun çatdırdığı şeirlər var ki, sözdəki vurğunu təbil səsi
həqiqətdə və ifadəetmə səriştəsində özünü kimi aşkar eşitmək mümkündür. (Misal
göstərəcək. (Poetik güc, əlbəttə ki, elə bu üçün, mənim “Rəqs edən qız” şeirimi ya-
məqamla bağlıdır.) Yəni onu demək istə- da sala bilərsiniz.) Bir tərəfdən də düşünü-
yirəm ki, gələcək poeziya oxucuya təmtə- rəm ki, bu şeirdə əlimdən gələn qədər
raqlı sözlərlə, bərbəzəkli üslubla təsir et- başqa istiqamətə (yəqin ki, çox uzağa və
məyə çalışmayacaq. Poeziyanın gücünü yaxşı tərəfə) yönəlmişəm. Onu demək is-
azaldan o bəzəkli sifətlər daha istifadə təyirəm ki, verlibrdə yazanlar ritmi mənim
olunmayacaq. Әn azından, mən özüm bu şeirdə istifadə etdiyimdən daha az və
onun çılpaq, bəzəksiz, birbaşa və emosio- daha hissedilməz dərəcədə istifadə et-
nal çırpıntılardan uzaq olmasını istəyirəm. məməlidirlər. Mənə elə gəlir ki, uğur qa-
zanmaq üçün klassik vəznlərə qarşı la-
Belə... 1917-ci illə bağlı daha nə qal- qeyd olmaq yox, onlarla hesablaşmaq (on-
dı? ları köçürməmək şərti ilə) lazımdır. (İcazə
verin, bu fikrimin altında “20 avqust 1917-
ci il” tarixini qeyd edim.)
1 Robert Bricz, Moris Hyulet və Frederik Manninq – XIX əsrin ingilisdilli şairləri
2 Ford Hyufer (1873–1939) – ingilis romantik şairi
3 Yamb – vurğulu və vurğusuz hecaların bir-birini izləməsi
4 Anapestik – qısa və uzun hecaların bir-birini izləməsi
