Page 169 - 2017-3
P. 169
. Elə mövzular mövcuddur ki, onları çox olmur. Yəni heç bir şair həmişə istə- 169
rahatlıqla və dəqiqliklə simmetrik forma- diyi şeirləri yaza bilmir. Elə isə, yaxşı olar- 2017
ya sığışdırmaq mümkün deyil. dı ki, şairlər arabir bəzi eksperimentlər də
aparsınlar. Bu həm sonrakı əsərlərdə özlə- Ezra Paund. Keçmişə baxış və “edilməməli bəzi şeylər”
“Saf incəsənətin yer aldığı əsər haq- ri, həm də gələcəyin şairləri üçün gərəkli
qında, sadəcə, fikirləşməyə belə dəyər” ola bilər.
(Dante. “Adi danışıq qaydaları haqqın-
da”). Zənnimcə, sənətkar mövcud olan “Həyat çox qısadır, sənətə yiyələn-
bütün formalara və vəznlərə yiyələnməli- məkdən ötrü isə zaman genişliyi gərək-
dir. Şəxsən mən buna nail olmaq üçün dir”. Bir müəllif üçün öz əsərini balaca
xüsusi əzmkarlıq göstərərək yeni forma bünövrə üstündə ucaltmaq ağılsızlıqdır.
və üslubların meydana gəldiyi və inkişaf Daim yerində saymaq, əsərlərini yaxşıya
etdiyi mərhələləri diqqətlə araşdırmışam. doğru inkişaf etdirməmək isə rüsvayçılıq-
Bəzən haqlı olaraq mənə irad tuturlar ki, dır.
bütün fikirlərimi necə gəldi kütlə ilə
bölüşürəm. Məncə, yalnız uzun bir müba- “Oxşarlıq” məsələsinə gəldikdə, onu
rizədən sonra poeziya istənilən inkişaf demək olar ki, hər bir rəsm ustası rəs-
səviyyəsinə nail olacaq. Elə bir inkişaf samlığı öyrənən şagirdlərinə birinci dəfə
səviyyəsinə ki, Henri Ceyms1 və Anatol hansısa şah əsəri köçürməyi məsləhət
Fransın2 nəsrini oxuyanlar da, Debüsi- görür. O şagirdlər öz əsərlərini daha son-
nin3 bəstələrini dinləyənlər də poeziyaya ra yaradırlar.
maraq göstərəcəklər. Mən həmişə o fikri
demişəm ki, Dante şedevri ilə tanış ol- “Hər kəs özü üçün şairdir” ifadəsi haq-
maq Provens əyalətinin iki əsr, Taskani qında isə belə düşünürəm ki, poeziya ilə
əyalətinin isə bir əsr vaxtını aldı. Şekspi- bağlı nə qədər çox bilgin olsa, o qədər
rin öz üslubunu ortaya qoyması üçün isə yaxşıdır. Mən bilirəm ki, ürəyindən şeir
intibah dövrünün latın dili mütəxəssisləri- yazmaq keçənlərin əksəriyyəti bunu edir-
nin, pleyed4 cərəyanının və öz dövründə- lər. Yaxud musiqidən kifayət qədər başı
ki bəzəkli nitq üslubunun köməyinə ehti- çıxan hər kəs “Tanrı bizim evimizi qoru-
yac oldu. Әsas məsələ odur ki, böyük po- sun” mahnısını fisqarmoniyada ifa edə
eziya yaradılsın, kimin yazmağı elə də bilər. Amma orası da var ki, hər kəs kon-
əhəmiyyətli deyil. Bir şairin eksperimen- sert vermək, ya da öz günahlarını çap et-
tal cəhdləri digər şairlərin öz vaxtına qə- dirmək həddinə gəlib çıxmır.
naət etməsinə də səbəb olur. Aranut Da-
nielə heyranlığım bu səbəbdəndir. Әgər Bir sənətin ustasına çevrilmək üçün
bir şairin eksperimentləri yeni bir qafiyə bütün ömrünü sərf etməli olursan. Bu mə-
formasını üzə çıxarırsa, yaxud bu vaxta qamda mən “yazmağı bacaran”la “həvəs-
qədər qəbul edilmiş yanlış ənənələri yı- kar” arasında bir fərq qoymuram. Belə bir
xırsa, belə addım öz bəhrələrini verir. fərq qoysaydım, “həvəskar”ın tərəfində
olardım. Amma mən “həvəskar” və “usta”
Heç bir şairin “ürəyincə” olan şeirləri arasında fərq qoyuram. Artıq bu qənaətə
gəlmək olar ki, hal-hazırkı böhran o vaxta
qədər davam edəcək ki, poeziya mühazi-
1Henri Ceyms (1843–1916) – Amerikada doğulmuş ingilis yazıçısı
2 Anatol Frans (1844–1924) – fransız yazıçısı
3 Debüssi (1862–1918) – fransız bəstəkarı
4 Pleyed – XIII əsr fransız ədəbiyyatında yeddi şair və yeddi şairə tərəfindən əsası qoyulmuş poeziya
cərəyanı
rahatlıqla və dəqiqliklə simmetrik forma- diyi şeirləri yaza bilmir. Elə isə, yaxşı olar- 2017
ya sığışdırmaq mümkün deyil. dı ki, şairlər arabir bəzi eksperimentlər də
aparsınlar. Bu həm sonrakı əsərlərdə özlə- Ezra Paund. Keçmişə baxış və “edilməməli bəzi şeylər”
“Saf incəsənətin yer aldığı əsər haq- ri, həm də gələcəyin şairləri üçün gərəkli
qında, sadəcə, fikirləşməyə belə dəyər” ola bilər.
(Dante. “Adi danışıq qaydaları haqqın-
da”). Zənnimcə, sənətkar mövcud olan “Həyat çox qısadır, sənətə yiyələn-
bütün formalara və vəznlərə yiyələnməli- məkdən ötrü isə zaman genişliyi gərək-
dir. Şəxsən mən buna nail olmaq üçün dir”. Bir müəllif üçün öz əsərini balaca
xüsusi əzmkarlıq göstərərək yeni forma bünövrə üstündə ucaltmaq ağılsızlıqdır.
və üslubların meydana gəldiyi və inkişaf Daim yerində saymaq, əsərlərini yaxşıya
etdiyi mərhələləri diqqətlə araşdırmışam. doğru inkişaf etdirməmək isə rüsvayçılıq-
Bəzən haqlı olaraq mənə irad tuturlar ki, dır.
bütün fikirlərimi necə gəldi kütlə ilə
bölüşürəm. Məncə, yalnız uzun bir müba- “Oxşarlıq” məsələsinə gəldikdə, onu
rizədən sonra poeziya istənilən inkişaf demək olar ki, hər bir rəsm ustası rəs-
səviyyəsinə nail olacaq. Elə bir inkişaf samlığı öyrənən şagirdlərinə birinci dəfə
səviyyəsinə ki, Henri Ceyms1 və Anatol hansısa şah əsəri köçürməyi məsləhət
Fransın2 nəsrini oxuyanlar da, Debüsi- görür. O şagirdlər öz əsərlərini daha son-
nin3 bəstələrini dinləyənlər də poeziyaya ra yaradırlar.
maraq göstərəcəklər. Mən həmişə o fikri
demişəm ki, Dante şedevri ilə tanış ol- “Hər kəs özü üçün şairdir” ifadəsi haq-
maq Provens əyalətinin iki əsr, Taskani qında isə belə düşünürəm ki, poeziya ilə
əyalətinin isə bir əsr vaxtını aldı. Şekspi- bağlı nə qədər çox bilgin olsa, o qədər
rin öz üslubunu ortaya qoyması üçün isə yaxşıdır. Mən bilirəm ki, ürəyindən şeir
intibah dövrünün latın dili mütəxəssisləri- yazmaq keçənlərin əksəriyyəti bunu edir-
nin, pleyed4 cərəyanının və öz dövründə- lər. Yaxud musiqidən kifayət qədər başı
ki bəzəkli nitq üslubunun köməyinə ehti- çıxan hər kəs “Tanrı bizim evimizi qoru-
yac oldu. Әsas məsələ odur ki, böyük po- sun” mahnısını fisqarmoniyada ifa edə
eziya yaradılsın, kimin yazmağı elə də bilər. Amma orası da var ki, hər kəs kon-
əhəmiyyətli deyil. Bir şairin eksperimen- sert vermək, ya da öz günahlarını çap et-
tal cəhdləri digər şairlərin öz vaxtına qə- dirmək həddinə gəlib çıxmır.
naət etməsinə də səbəb olur. Aranut Da-
nielə heyranlığım bu səbəbdəndir. Әgər Bir sənətin ustasına çevrilmək üçün
bir şairin eksperimentləri yeni bir qafiyə bütün ömrünü sərf etməli olursan. Bu mə-
formasını üzə çıxarırsa, yaxud bu vaxta qamda mən “yazmağı bacaran”la “həvəs-
qədər qəbul edilmiş yanlış ənənələri yı- kar” arasında bir fərq qoymuram. Belə bir
xırsa, belə addım öz bəhrələrini verir. fərq qoysaydım, “həvəskar”ın tərəfində
olardım. Amma mən “həvəskar” və “usta”
Heç bir şairin “ürəyincə” olan şeirləri arasında fərq qoyuram. Artıq bu qənaətə
gəlmək olar ki, hal-hazırkı böhran o vaxta
qədər davam edəcək ki, poeziya mühazi-
1Henri Ceyms (1843–1916) – Amerikada doğulmuş ingilis yazıçısı
2 Anatol Frans (1844–1924) – fransız yazıçısı
3 Debüssi (1862–1918) – fransız bəstəkarı
4 Pleyed – XIII əsr fransız ədəbiyyatında yeddi şair və yeddi şairə tərəfindən əsası qoyulmuş poeziya
cərəyanı
