Page 168 - 2017-3

zərər gəlməz və belə əsərləri yazmaq ləri oğluna yazdığı məktublarda yer al-

üçün, həqiqətən də, güclü nizam-intiza- maqdadır və artıq çap edildiyi üçün oxu-

ma sahib olmaq lazımdır. cular da əldə edə bilərlər.

Hansısa ilkin ideyanızı şeirə çevirmək Sənət haqqında öz fikirlərimi yazmaq

istəyərkən çətinlik çəkirsinizsə, məşq et- mənim xoşuma gəlmir. Bu barədə yazdı-

mək üçün tərcümə yaxşı vasitə ola bilər. ğım ilk essemdə də bir növ öz etirazımı

Tərcümə edilən şeirdə isə ideya heç za- bildirmək istəyirdim.

man “laxlamamalıdır”.

Әgər şeirinizdə simmetrik formadan İnanclar

istifadə edirsinizsə, onda fikrinizi çatdır-

dıqdan sonra qalan boşluqları mənasız Ritm. Mən “təmiz ritm” anlayışına ina-

kəlmələrlə doldurmayın. nıram. Elə bir ritm ki, birbaşa yaşantıdan,

Hansısa bir hissin təsvirinə can atdı- yaxud ifadə ediləcək hislərin ab-havasın-

ğınız zaman başqa duyğularınızı da bu- dan meydana gəlir. Şeirdəki ritm də oxu-

raya qarışdırıb işləri korlamayın. Yəni bir cu üçün nə isə bir məna ifadə etməli və

hissin təsvirinə başqalarını da qarışdır- sonda sırf şairin özünə məxsus, saxta ol-

168 mağa can atmayın. Bu, adətən, ən uy- mayan və saxtalaşdırıla bilməyən bir nəs-
ğun sözü tapmağa müəllifin göstərdiyi nəyə çevrilməlidir.

2017 tənbəllikdən irəli gəlir. Bununla bağlı, tə- Simvol. Mən bu qənaətdəyəm ki, ən

bii ki, bəzi istisnalar da var. uyğun və mükəmməl simvol təbii obyekt-

Әvvəldə qeyd etdiyim o üç prinsipə dir. Müəllif simvoldan istifadə edəndə şe-

əsaslansaq, indi standart və klassik nümu- irin başqa ünsürlərinə mane olmamalıdır.

Ezra Paund. Keçmişə baxış və “edilməməli bəzi şeylər” nə hesab edilən bərbad şeir mətnlərinin Yəni simvoldan başı çıxmayan, məsələn,

ondadoqquzunu bir qırağa tullamalı ola- “şahin” sözünü elə olduğu kimi də anla-

rıq; o prinsiplərə əməl etməklə, az qala, yan bir oxucu üçün şeirdəki məna və

cinayət sayıla biləcək keyfiyyətsiz şeirlər mətnin poetik keyfiyyəti itməməlidir.

yazmaqdan canınızı qurtara bilərsiniz. Texnika. Şeirdə istifadə edilən texni-

“...Amma öncə sənin şairliyin olmalı- kanın şair səmimiliyinin göstəricisi oldu-

dır” – Dyumel və Vildrak “Poeziyanın tex- ğuna inanıram. Hüququn da iş prinsipi bu

nikası” adlı o balaca kitabın sonunda be- cürdür. Yəni hüququn texnikasının da

lə bir cümlə işlədirlər. məqsədi aydındır. O, qanunu pozanlara

1913-cü ilin martında Ford Madoks və qanun pozuntularının səbəblərinə qar-

Hyufer1 belə bir fikir ifadə eləmişdi ki, şı fəaliyyət göstərir.

Vördsvort daim sadə sözlər işlətməkdə o Forma. Mənə elə gəlir ki, şeirin məz-

qədər qərarlıdır ki, daha yaxşılarını tap- munu həm “maye”, həm də “bərk” forma

maq üçün özünü heç əziyyətə də salmır. da ola bilər. Məncə, bəzi şeirlər, məsə-

Con Batler Yeyts2 də Vördsvort və lən, ağac formasındadır, bəziləri isə gül-

Viktorian3 şairləri haqqında fikir söyləmiş, dana tökülmüş su formasında. Әksər sim-

onları tənqid etmişdir. Onun tənqidi fikir- metrik formaların öz işlənmə məqamları

1 Ford Madoks Hyufer (1873–1939) – ingilis yazıçısı və şairi
2 Con Batler Yeyts (1839–1922) – irland rəssamı, məşhur ingilis şairi, Nobel mükafatı laureatı Uilyam
Batler Yeytsin atası
3 Viktorian – Britaniya tarixində 1837–1901-ci illəri əhatə edən şahzadə Viktoriyanın dövründə yaşayıb-
yaratmış şairlər nəzərdə tutulur.