Page 170 - 2017-3

rələri həvəskarların dilindən səslənəcək; dikdə onun yer aldığı unudulmuş üslubu

hər kəs poeziyanın bir hobbi və əyləncə təzədən canlandırmağa çalışacaq.

yox, sənət sahəsi olduğunu dərk edəcək; Daniel1 və Kavalkantini2 poeziyasın-

şeirdəki texnika, forma və məzmun mə- da Viktorian şairlərində tapa bilmədiyim

sələləri artıq oturuşmuş olacaq və nəticə- dəqiqliyi tapıram. O şairlərdə istər daxili

də həvəskarlar ustalardan yaxşı olduqla- emosiyaları, istərsə də zahiri xüsusiyyət-

rını sübuta yetirməkdən vaz keçəcəklər. ləri aşkar şəkildə ifadəetmə tərzi var. San-

Әgər kiminsə indi demək istədiyini ki onlar hər şeyə öz gözləri ilə şahidlik

bir vaxtlar Atlantis adasında və ya Arka- edirlər və onların hisləri “birinci əl” hislər-

dia kəndində yaşayan bir müəllif, fərz dir.

edək ki, eramızdan əvvəl 450-ci ildə, ya- XIX əsr poeziyası haqqında fikirləri-

xud eramızın 1290-cı ilində deyibsə, müa- mə gəldikdə, onu deyə bilərəm ki, bu əsr-

sir dövrün yazarları onu təkrar etməməli, də əldə edilmiş bütün nailiyyətlərə bax-
ya da ikinci dəfə daha məharətsiz və tə- mayaraq, zənnimcə, gələcəkdə biz bu
sirsiz formada yazaraq sələflərin adını dövrə dağınıqlıq və qarışıqlıq dövrü kimi,
sentimentalizmin, mannerizmin3 üstünlük
unutdurmağa çalışmamalıdırlar.
170 Qədim və orta dövrün müəlliflərinə təşkil etdiyi bir mərhələ kimi baxacağıq.
Bu fikirlərimi qətiyyən hansısa lovğalığa
2017 tez-tez qayıtmaqda məqsədim bizdən əv- və ya özündənrazılığa yol verərək demi-
vəl bu sənətdə nələrin edildiyini araşdır-
rəm.
maq, nələrin daha yaxşı şəkildə edilə bil- Poeziyada yeni “hərəkat” və ona bağ-
məyəcəyini tapmaq və bizə hansı işlərin
lılığım haqqında deyə bilərəm ki, mənim
qaldığını öyrənməkdir. Və öyrəndikcə ifadə etdiyim mənada “saf incəsənət” xis-
Ezra Paund. Keçmişə baxış və “edilməməli bəzi şeylər” görürəm ki, bütün edilmişlərə rəğmən, bi- lətli poeziyanı yenidən canlandıran Svin-
zə də çox iş qalır. Bizim hislərimiz Troyalı born olmuşdur. Artur Simonzun4 poeziya
Heleni xilas etmək üçün gəmilərə minib barəsindəki şübhələrinə zidd olsa da, Svin-
döyüşə yollananların yaşantıları ilə nə qə- borna qarşı puritan kilsəsinin etirazından
dər oxşar olsa da, o duyğuları fərqli şəkil- sonra poeziya sanki bir vasitəyə – poetik
də, fərqli situasiyalarda və fərqli intellek- və digər fikirlərin daşınması və ötürülməsi
tual mərtəbələrdə yaşayırıq. Şair üçün rolunu oynayan nəqliyyat növünə çevrildi.

hər yaşın öz üstünlükləri var, lakin bəzi Әlbəttə, sonralar sənətin inkişafında baş-

yaşlarda həmin üstünlüklər daha qalıcı qaları tərəfindən də addımlar atıldı. Öz

formaya keçə bilər. Yaxşı şeir iyirmi yaş- yaradıcılıqlarının inkişafını, əsasən, səs

da yazıla bilməz, çünki şair bu yaşında və üslubun daha da arındırılması yönündə

həyata deyil, kitablara, ənənələrə və şab- aparan “doxsanıncılar” və bir az şübhəylə

lonlara əsaslanır. İncəsənətlə həyatın fər- də olsa, adını qeyd etmək istədiyim “böyük

qini hiss edən müəllif müasir sənətin ehti- Viktorianlar” bu addımların atılması işinə

yac duyduğu hansısa elementə rast gəl- öz töhfələrini verdilər.

1 Daniel (1562–1619) – ingilis şairi və tarixçisi
2 Kavalkanti – XIII əsr italyan şairi
3 Mannerizm – XVI əsr italyan renessansı dövründə yaranmış cərəyan
4 Artur Simonz (1865–1945) – ingilis şairi