Page 33 - "Xəzər"
P. 33
Səkkiz il bundan əvvəl yaz çağı idi və şahın göy gözləri işım-işım işıldayırdı və 33
bu, o qorxulu vaxtlar idi ki, – qorxusuz o göy gözlərin dərinində qəzəb qığılcım 2016
vaxtlar olub bəyəm?! – Ağa Məhəmməd saçırdı, onun tüksüz sifətini müdhiş bir
Tiflisdən çıxaraq yenidən Qarabağa hücum intiqam hərisliyi bürümüşdü və aradan Elçin. Baş
etdi və bu dəfə Şuşanı aldı, İbrahim Xəlil səkkiz il keçib, ancaq indi də o göy gözlər,
xan Balakənə qaçdı. Şah Bakının qapısını o tüksüz sifət Hüseynqulunun yadına
o zamankı Sərdar Zubovun üzünə açdığı düşəndə, vücudundan bir hürkü dalğası
üçün Hüseynqulu xana qəzəbli idi və onun keçirdi. Ağa Məhəmməd qəzəbdən daha
qəzəbinin sonu nə ilə bitirdi? – bunu Ara- da cırlaşmış nazik səsi ilə çığıra-çığıra
zın o tayındakı xanlar kimi, bu tayındakı dedi ki, o, yəni Hüseynqulu xan satqındır,
xanlar da, adlı-sanlı bəylər də, o cümlədən onu edam edəcək, ailəsi ilə bərabər, bütün
Hüseynqulu da yaxşı bilirdi. O vaxtkı rus qohum-əqrəbasını da Tehrana göndərəcək
padşahı, indiki Aleksandrın atası, taxta və elə orada da tapşırıq verdi ki, Hüseyn-
çıxan kimi, qoşunları geri çağırdı, Sisianov qulunun xanlıq taxtından salınması barədə
da onlarla birlikdə rədd olub çıxıb getmişdi, fərman sabah səhər hazır olsun.
Bakı xanlığında rus qalmamışdı, ancaq
bunun əhəmiyyəti yox idi, Qacarın qəzə- Gecə isə Qacarın özü qətlə yetirildi.
bindən qan qoxusu gəlirdi və şah onu iki Hüseynqulu xan da, səhər edamını
dəfə Şuşaya çağırdı. Hüseynqulu cürbəcür gözləyən Molla Pənah da – İbrahim Xəlil
bəhanələrlə Ağa Məhəmmədin hüzuruna xanın vəziri və Vaqif təxəllüsü ilə şeirlər
getmədi, ancaq üçüncü dəfə şah onun yazan məşhur şair – Ağa Məhəmməd şah
ardınca xüsusi heyət göndərdi və bu dəfə Qacarın hökmünə yox, Allahın hökmünə
də Ağa Məhəmməd şah Qacarın hüzuruna düçar oldular. Molla Pənah nə qədər gözəl
getməmək Bakı xanlığına baha başa bir şair idisə, o qədər də ağıllı və hiyləgər
gələrdi, buna görə də Hüseynqulu öz ölü- bir dövlət adamı idi, Qarabağ xanlığı
münə doğru Şuşaya yola düşdü. O zaman adından Yekaterinaya daş-qaşla bəzədilmiş
Molla Müzəffər Ağa da xanı yola salanlar əsanı da o, hədiyyə etmişdi və deyilənə
arasında idi və xan onunla vidalaşanda: görə, Qacara sui-qəsdi təşkil edənlərdən
biri də elə Molla Pənah özü idi.
– Xudahafiz, Ağa! – dedi. – Bilirəm ki, İndi isə iynənin dəliyi qədər də işıq
daha geri qayıtdı yoxdu!.. ucu yox idi.
Və birdən-birə vəzir Molla Pənahın bir
Molla Müzəffər Ağa: şeiri Hüseynqulu xanın yadına düşdü və
– Sənə yaxşı yol, xan! – dedi. – Allahın o şeirin misraları xanın fikrində səsləndi:
işini bilmək olmaz!
Hüseynqulu xan: Mən cahan mülkündə mütləq, doğru halət görmədim,
– Bu dəfə Allahın işi məlumdur, Ağa! – Hər nə gördüm, əyri gördüm, özgə babət görmədim.
dedi. Aşinalar ixtilatında sədaqət görmədim,
Molla Müzəffər Ağa: Biətü iqrarü imanü dəyanət görmədim,
– Allahın işinə qarışmaq da olmaz! – Bivəfadan lacərəm təhsili-hacət görmədim…
dedi.
Xan iki gündən sonra axşamüstü Şu- Və xan özünü güclə saxladı ki, vaxt
şaya çatdı və elə həmin axşam da şah itirib, Molla Pənahın o uzun şeirini fikrində
onu hüzuruna çağırdı. Ağa Məhəmməd özü-özü üçün axıracan söyləməsin.
bu, o qorxulu vaxtlar idi ki, – qorxusuz o göy gözlərin dərinində qəzəb qığılcım 2016
vaxtlar olub bəyəm?! – Ağa Məhəmməd saçırdı, onun tüksüz sifətini müdhiş bir
Tiflisdən çıxaraq yenidən Qarabağa hücum intiqam hərisliyi bürümüşdü və aradan Elçin. Baş
etdi və bu dəfə Şuşanı aldı, İbrahim Xəlil səkkiz il keçib, ancaq indi də o göy gözlər,
xan Balakənə qaçdı. Şah Bakının qapısını o tüksüz sifət Hüseynqulunun yadına
o zamankı Sərdar Zubovun üzünə açdığı düşəndə, vücudundan bir hürkü dalğası
üçün Hüseynqulu xana qəzəbli idi və onun keçirdi. Ağa Məhəmməd qəzəbdən daha
qəzəbinin sonu nə ilə bitirdi? – bunu Ara- da cırlaşmış nazik səsi ilə çığıra-çığıra
zın o tayındakı xanlar kimi, bu tayındakı dedi ki, o, yəni Hüseynqulu xan satqındır,
xanlar da, adlı-sanlı bəylər də, o cümlədən onu edam edəcək, ailəsi ilə bərabər, bütün
Hüseynqulu da yaxşı bilirdi. O vaxtkı rus qohum-əqrəbasını da Tehrana göndərəcək
padşahı, indiki Aleksandrın atası, taxta və elə orada da tapşırıq verdi ki, Hüseyn-
çıxan kimi, qoşunları geri çağırdı, Sisianov qulunun xanlıq taxtından salınması barədə
da onlarla birlikdə rədd olub çıxıb getmişdi, fərman sabah səhər hazır olsun.
Bakı xanlığında rus qalmamışdı, ancaq
bunun əhəmiyyəti yox idi, Qacarın qəzə- Gecə isə Qacarın özü qətlə yetirildi.
bindən qan qoxusu gəlirdi və şah onu iki Hüseynqulu xan da, səhər edamını
dəfə Şuşaya çağırdı. Hüseynqulu cürbəcür gözləyən Molla Pənah da – İbrahim Xəlil
bəhanələrlə Ağa Məhəmmədin hüzuruna xanın vəziri və Vaqif təxəllüsü ilə şeirlər
getmədi, ancaq üçüncü dəfə şah onun yazan məşhur şair – Ağa Məhəmməd şah
ardınca xüsusi heyət göndərdi və bu dəfə Qacarın hökmünə yox, Allahın hökmünə
də Ağa Məhəmməd şah Qacarın hüzuruna düçar oldular. Molla Pənah nə qədər gözəl
getməmək Bakı xanlığına baha başa bir şair idisə, o qədər də ağıllı və hiyləgər
gələrdi, buna görə də Hüseynqulu öz ölü- bir dövlət adamı idi, Qarabağ xanlığı
münə doğru Şuşaya yola düşdü. O zaman adından Yekaterinaya daş-qaşla bəzədilmiş
Molla Müzəffər Ağa da xanı yola salanlar əsanı da o, hədiyyə etmişdi və deyilənə
arasında idi və xan onunla vidalaşanda: görə, Qacara sui-qəsdi təşkil edənlərdən
biri də elə Molla Pənah özü idi.
– Xudahafiz, Ağa! – dedi. – Bilirəm ki, İndi isə iynənin dəliyi qədər də işıq
daha geri qayıtdı yoxdu!.. ucu yox idi.
Və birdən-birə vəzir Molla Pənahın bir
Molla Müzəffər Ağa: şeiri Hüseynqulu xanın yadına düşdü və
– Sənə yaxşı yol, xan! – dedi. – Allahın o şeirin misraları xanın fikrində səsləndi:
işini bilmək olmaz!
Hüseynqulu xan: Mən cahan mülkündə mütləq, doğru halət görmədim,
– Bu dəfə Allahın işi məlumdur, Ağa! – Hər nə gördüm, əyri gördüm, özgə babət görmədim.
dedi. Aşinalar ixtilatında sədaqət görmədim,
Molla Müzəffər Ağa: Biətü iqrarü imanü dəyanət görmədim,
– Allahın işinə qarışmaq da olmaz! – Bivəfadan lacərəm təhsili-hacət görmədim…
dedi.
Xan iki gündən sonra axşamüstü Şu- Və xan özünü güclə saxladı ki, vaxt
şaya çatdı və elə həmin axşam da şah itirib, Molla Pənahın o uzun şeirini fikrində
onu hüzuruna çağırdı. Ağa Məhəmməd özü-özü üçün axıracan söyləməsin.
