Page 31 - "Xəzər"
P. 31
htəlşüur olaraq saman çöpündən yapış- çalışırdı, ancaq bu, daha mümkün deyildi 31
maq cəhdi kimi bir şey idi və Hüseynqulu və Bakı xanlığı, görəsən, hansı günahın, 2016
xan özü də bunu başa düşürdü. Danışanlar hansı bəd əməlin sahibi idi ki, Allah-taala
da həmişəki kimi uzun-uzadı danışmırdılar, ondan beləcə üz döndərmişdi? Elçin. Baş
bir-iki kəlmə deyib susurdular – sükut da-
ha artıq olurdu, nəinki danışıq, çünki hər Altı yüz il bundan əvvəl, o zaman ki,
şey gün işığı kimi aydın idi və əslində, Qızıl Arslan Şamaxını tutdu1, Şirvanşah
danışmağa heç hacət yox idi, hətta həmişə Axsitan Şirvanın paytaxtını Bakıya köçürüb,
öz vəzifəsini səliqə-sahmanla yerinə yetirən buranı qorumaq üçün ikicərgəli qala divarı
münşi Hacı Həsənağa da – Hüseynqulu tikdi, indi o qala divarı dənizdən də, quru-
xanın divan idarəsi katibliyinin rəisi – qar- dan da bu qalaya tuşlanmış rus toplarının
şısındakı dəftərçəsinə yazmağa söz tap- qarşısında nə edə bilərdi? Sərdar Sisianov
mırdı. altı mindən artıq soldatla şəhərin qabağını
kəsmişdi, general Zavalişinin gəmiləri də
Həmin gün Bakının taleyi həll olunur- yenə gəlib Bakının qabağını kəsdirmişdi,
du. Hüseynqulu 400, lap olsun 500-600 atlı
ilə hücum çəkib rus ordusunu məğlub
Otaq isti idi, manqalda közərən kömür edəcəkdi?
arabir çırtalıyırdı və o çırtaçırtdan, elə bil
məşvərətə toplanmış bu adamlar yox, O vaxtlar ki, Bakı camaatı başını aşağı
tez-tez otağa çökən o sükutun özü diksinir- salıb sakitcə əkib-becərirdi, neft çıxarırdı,
di. sakitcə dənizə çıxıb balıqçılıqla məşğul
olurdu, Qızıl Orda şəhərlərinə, Moskva
Taxtında oturmuş Hüseynqulu xan xanlığına, Avropa ölkələrinə xalça, ipək,
otağın istisində əməlli-başlı üşüyürdü və əncir qurusundan, kişmişdən tutmuş zey-
sükunət içində üşüyə-üşüyə də fikirləşirdi tuna qədər mal aparıb ticarətlə məşğul
ki, əslində, onu üşüdən, sızıldaya-sızıldaya olurdu, o vaxtlar ki, təkcə Azərbaycanın
beləcə onun sümüklərini ağrıdan, eşikdə yox, bütün qonşuların tacirləri, qarışqalar
cövlan eləyən sulu külək deyil, onu üşüdən, yuvalarına yük daşıyan kimi, Bakıdan
onun sümüklərini də ağrıdan xanlığın Türküstana, Ərəbistana, Hindistana,
düşdüyü bu çıxılmaz vəziyyət idi və Sərdar Həştərxana, Xəzərin cənub sahillərinə
Sisianov onu elə boğazlamışdı ki, heç bir mal daşıyırdı, oralardan da cürbəcür mal
çoban iti qurdu elə boğazlaya bilməzdi. gətirirdi, – indi həmin vaxtlar keçmişlərdə
qalıb və bu gün bir tərəfdən Rusiya Bakını
Hüseynqulu xan manqaldakı közə ba- dartıb özünə qatmaq istəyir, bir tərəfdən
xa-baxa gülümsədi: sən hansı qurddan də Qacarlar əllərində qılınc ayağa qalxır
danışırsan, hanı o qurd ki, o boyda itin qa- ki, yox, Bakı mənimdir.
bağına çıxa bilsin? Vəhşi heyvan me-
şədə öz balalarını necə qorumağa çalışırdı, Ancaq elə o keçmiş zamanlarda da
onları gizlədirdi, tez-tez yuvasını dəyişirdi bu torpaqda bəyəm az qan axıdılmışdı?
ki, gecə-gündüz şikar axtaran başqa vəhşi Allah-taala bu torpağı bərəkətli yaratmışdı
heyvanlar bu balaları tapıb parçalamasın, və buna görə də, əslində, bu torpağın
Hüseynqulu da xanlığı eləcə qorumağa
1 Азярбайъан Атабяйляр дювлятинин щакими, Султан Мцзяффяряддин Гызыл Арслан, суи-гясд нятиъясиндя юлдцрцлмясиндян бир
аз яввял – 1191-ъи идя Ширвана щцъум едяряк, пайтахт Шамахы шящярини ишьал етмишди.
maq cəhdi kimi bir şey idi və Hüseynqulu və Bakı xanlığı, görəsən, hansı günahın, 2016
xan özü də bunu başa düşürdü. Danışanlar hansı bəd əməlin sahibi idi ki, Allah-taala
da həmişəki kimi uzun-uzadı danışmırdılar, ondan beləcə üz döndərmişdi? Elçin. Baş
bir-iki kəlmə deyib susurdular – sükut da-
ha artıq olurdu, nəinki danışıq, çünki hər Altı yüz il bundan əvvəl, o zaman ki,
şey gün işığı kimi aydın idi və əslində, Qızıl Arslan Şamaxını tutdu1, Şirvanşah
danışmağa heç hacət yox idi, hətta həmişə Axsitan Şirvanın paytaxtını Bakıya köçürüb,
öz vəzifəsini səliqə-sahmanla yerinə yetirən buranı qorumaq üçün ikicərgəli qala divarı
münşi Hacı Həsənağa da – Hüseynqulu tikdi, indi o qala divarı dənizdən də, quru-
xanın divan idarəsi katibliyinin rəisi – qar- dan da bu qalaya tuşlanmış rus toplarının
şısındakı dəftərçəsinə yazmağa söz tap- qarşısında nə edə bilərdi? Sərdar Sisianov
mırdı. altı mindən artıq soldatla şəhərin qabağını
kəsmişdi, general Zavalişinin gəmiləri də
Həmin gün Bakının taleyi həll olunur- yenə gəlib Bakının qabağını kəsdirmişdi,
du. Hüseynqulu 400, lap olsun 500-600 atlı
ilə hücum çəkib rus ordusunu məğlub
Otaq isti idi, manqalda közərən kömür edəcəkdi?
arabir çırtalıyırdı və o çırtaçırtdan, elə bil
məşvərətə toplanmış bu adamlar yox, O vaxtlar ki, Bakı camaatı başını aşağı
tez-tez otağa çökən o sükutun özü diksinir- salıb sakitcə əkib-becərirdi, neft çıxarırdı,
di. sakitcə dənizə çıxıb balıqçılıqla məşğul
olurdu, Qızıl Orda şəhərlərinə, Moskva
Taxtında oturmuş Hüseynqulu xan xanlığına, Avropa ölkələrinə xalça, ipək,
otağın istisində əməlli-başlı üşüyürdü və əncir qurusundan, kişmişdən tutmuş zey-
sükunət içində üşüyə-üşüyə də fikirləşirdi tuna qədər mal aparıb ticarətlə məşğul
ki, əslində, onu üşüdən, sızıldaya-sızıldaya olurdu, o vaxtlar ki, təkcə Azərbaycanın
beləcə onun sümüklərini ağrıdan, eşikdə yox, bütün qonşuların tacirləri, qarışqalar
cövlan eləyən sulu külək deyil, onu üşüdən, yuvalarına yük daşıyan kimi, Bakıdan
onun sümüklərini də ağrıdan xanlığın Türküstana, Ərəbistana, Hindistana,
düşdüyü bu çıxılmaz vəziyyət idi və Sərdar Həştərxana, Xəzərin cənub sahillərinə
Sisianov onu elə boğazlamışdı ki, heç bir mal daşıyırdı, oralardan da cürbəcür mal
çoban iti qurdu elə boğazlaya bilməzdi. gətirirdi, – indi həmin vaxtlar keçmişlərdə
qalıb və bu gün bir tərəfdən Rusiya Bakını
Hüseynqulu xan manqaldakı közə ba- dartıb özünə qatmaq istəyir, bir tərəfdən
xa-baxa gülümsədi: sən hansı qurddan də Qacarlar əllərində qılınc ayağa qalxır
danışırsan, hanı o qurd ki, o boyda itin qa- ki, yox, Bakı mənimdir.
bağına çıxa bilsin? Vəhşi heyvan me-
şədə öz balalarını necə qorumağa çalışırdı, Ancaq elə o keçmiş zamanlarda da
onları gizlədirdi, tez-tez yuvasını dəyişirdi bu torpaqda bəyəm az qan axıdılmışdı?
ki, gecə-gündüz şikar axtaran başqa vəhşi Allah-taala bu torpağı bərəkətli yaratmışdı
heyvanlar bu balaları tapıb parçalamasın, və buna görə də, əslində, bu torpağın
Hüseynqulu da xanlığı eləcə qorumağa
1 Азярбайъан Атабяйляр дювлятинин щакими, Султан Мцзяффяряддин Гызыл Арслан, суи-гясд нятиъясиндя юлдцрцлмясиндян бир
аз яввял – 1191-ъи идя Ширвана щцъум едяряк, пайтахт Шамахы шящярини ишьал етмишди.
