Page 136 - "Xəzər"
P. 136
edilir. Şamil isә hәmin döyüşdә sağ qalaraq Görәcәksәn ki, öldün. Amma sәhhәtin elә
yalnız yüngül bir yara alır. idi ki, qayadan atılmasaydın, hәlә çox yaşaya
Mәlum olduğu kimi bu qanlı hadisә bilәrdin”. Bu ikinci mәktub Hәmzәtin әlinә
demәk olar ki, tәsadüfәn baş vermişdi. yetişmәmişdi. Birinci mәktubu isә qәtlә
Hәmzәtin müridlәri öz imamlarının әmrinә yetirilmiş imamın cibindәn tapmışdılar...
әsasәn, avar xanları arasından yalnız Tsu- Şamilin hәyatında faciәvi hadisәlәr az
daxar kәndinin sakini uzden Buğanı әsir olmamışdı. Mәsәlәn, bir dәfә Vedenoda
götürmәk istәyirdilәr. Buğa Hәmzәt bәyin gecә vaxtı onun başına belә bir hadisә
әmisi oğlu Əmir Əlini qәtlә yetirmişdi. Avarlar gәlmişdi. Şamilin yanına bir uzden
bu tәlәblә razılaşmadıqlarından müridlәr gәtirmişdilәr. (Xanım Çiçaqovanın öz
Buğanı zor gücünә tutub aparmaq mәqalәlәrindә yazdığı kimi rus әsgәri deyil,
istәmişdilәr. Qızğın mübahisә zәminindә dağlı uzdeni.) Hәmin uzden ruslara satılaraq
avar xanının nökәrlәrindәn biri müridlәrdәn öz kәndini sülh zonası elan etmәkdә
hansınasa atәş açmışdı. Mәhz bu atәş bir- günahlandırılırdı. Şamil әmr verir ki, hәmin
birilә çoxdan bәri düşmәnçilik aparan avar- şәxsin gözünü çıxararaq, hәlәlik hәbsxana
larla Çeçenistan vә Dağıstan müridlәrinin kimi istifadә olunan dәrin xәndәyә salsınlar...
arasında qırğına sәbәb olmuşdu. Sonrakı hadisәlәr bir qәdәr müәmmalıdır.
136 Şamil hәr bir vәchlә Hәmzәt bәyi Gözlәri çıxarılmış uzden hәmin xәndәkdәn
2015 avarların intiqamından qorumağa çalışırdı. necә çıxıb, Şamilin qapısı ağzında
Mәsәlәn, Şamil imama mәslәhәt verirdi ki, mürgülәyәn cangüdәnlәrә sәssiz-küysüz
öz iqamәtgahını avar aulu Xunzaxda necә yaxınlaşıb, onları necә öldürüb, silahı
qurmasın, әvvәlki kimi Qotsatılda qalsın. uzdenә kim verib?..
Hәmzәt bәy isә onun mәslәhәtinә qulaq Bütün bunlar qaranlıq qalır. Amma bir
asmayaraq sövq-tәbii ilә öz ölümünün şey yәqindir ki, Şamilin hәyatı hәmin gecә
pişvazına gedirdi. Bu barәdә general tükdәn asılı olmuşdu. Qatil gözәtçilәri
Mәhәmmәd Şәfi mәnә çox maraqlı öldürәrәk sakitcә İmamın yataq otağına
mәlumatlar verdi. Demәk lazımdır ki, o, keçmiş, hәr şeydәn bixәbәr Şamilә
bütün mәlumatları rәhmәtlik atasından böyründәn xәncәr zәrbәsi vurmuşdu.
almışdı. Qәtldәn iki gün qabaq Şamil Hәmzәt Xoşbәxtlikdәn yuxulu İmama dәyәn zәrbә
bәyi qarşıdakı müsәlman bayramı ilә öldürücü olmamışdı. Şamil yalnız özünün
әlaqәdar mәscidә getmәk fikrindәn qeyri-adi gücü hesabına xilas ola bilmişdi.
İvan Zaxaryin. Şeyx Şamil daşındırmaq istәyirdi. Lakin qәzavü-qәdәrә Yuxudan xәncәr zәrbәsinә ayılaraq üstünә
möhkәm inanan Hәmzәt ona belә cavab hücum çәkәn şәxsi qüdrәtli qolları ilә
vermişdi: möhkәm tutub onun boğazını gәmirmәyә
– Qorxmuram, alnıma nә yazılıbsa, o başlamışdı. Sәs-küyә adamları özünü
da baş verәcәk. Əgәr Allah artıq Əzrayılı yetirәndә Şamil qollarını açaraq qatili
kiminsә canını almağa yollayıbsa, onun buraxmışdı. Yarımcan uzden halsız
qabağını heç nә kәsә bilmәz... vәziyyәtdә yerә yıxılıb bir neçә dәqiqәdәn
Bu sözlәri Hәmzәt bәy Şamilin sonra canını tapşırmışdı. Onun ölümü Şamilә
mәktubunu gәtirәn çapara demişdi. Bu qarşı kimlәrin sui-qәsd hazırlamasının sirrini
cavabı alan Şamil tәcili olaraq Hәmzәt bәyә dә o dünyaya aparmışdı.
ikinci mәktubu ünvanlamışdı: “Sәn qәzavü- Gecә basqınından sonra Şamil öz şәxsi
qәdәrә kor-koranә inanırsan. Bu yaxşıdır. konvoyunda islahatlar aparmalı olur. Əsasәn,
Amma bir sına, özünü qayadan at. Çirkey bölgәsindәki aulların sakinlәrindәn
yalnız yüngül bir yara alır. idi ki, qayadan atılmasaydın, hәlә çox yaşaya
Mәlum olduğu kimi bu qanlı hadisә bilәrdin”. Bu ikinci mәktub Hәmzәtin әlinә
demәk olar ki, tәsadüfәn baş vermişdi. yetişmәmişdi. Birinci mәktubu isә qәtlә
Hәmzәtin müridlәri öz imamlarının әmrinә yetirilmiş imamın cibindәn tapmışdılar...
әsasәn, avar xanları arasından yalnız Tsu- Şamilin hәyatında faciәvi hadisәlәr az
daxar kәndinin sakini uzden Buğanı әsir olmamışdı. Mәsәlәn, bir dәfә Vedenoda
götürmәk istәyirdilәr. Buğa Hәmzәt bәyin gecә vaxtı onun başına belә bir hadisә
әmisi oğlu Əmir Əlini qәtlә yetirmişdi. Avarlar gәlmişdi. Şamilin yanına bir uzden
bu tәlәblә razılaşmadıqlarından müridlәr gәtirmişdilәr. (Xanım Çiçaqovanın öz
Buğanı zor gücünә tutub aparmaq mәqalәlәrindә yazdığı kimi rus әsgәri deyil,
istәmişdilәr. Qızğın mübahisә zәminindә dağlı uzdeni.) Hәmin uzden ruslara satılaraq
avar xanının nökәrlәrindәn biri müridlәrdәn öz kәndini sülh zonası elan etmәkdә
hansınasa atәş açmışdı. Mәhz bu atәş bir- günahlandırılırdı. Şamil әmr verir ki, hәmin
birilә çoxdan bәri düşmәnçilik aparan avar- şәxsin gözünü çıxararaq, hәlәlik hәbsxana
larla Çeçenistan vә Dağıstan müridlәrinin kimi istifadә olunan dәrin xәndәyә salsınlar...
arasında qırğına sәbәb olmuşdu. Sonrakı hadisәlәr bir qәdәr müәmmalıdır.
136 Şamil hәr bir vәchlә Hәmzәt bәyi Gözlәri çıxarılmış uzden hәmin xәndәkdәn
2015 avarların intiqamından qorumağa çalışırdı. necә çıxıb, Şamilin qapısı ağzında
Mәsәlәn, Şamil imama mәslәhәt verirdi ki, mürgülәyәn cangüdәnlәrә sәssiz-küysüz
öz iqamәtgahını avar aulu Xunzaxda necә yaxınlaşıb, onları necә öldürüb, silahı
qurmasın, әvvәlki kimi Qotsatılda qalsın. uzdenә kim verib?..
Hәmzәt bәy isә onun mәslәhәtinә qulaq Bütün bunlar qaranlıq qalır. Amma bir
asmayaraq sövq-tәbii ilә öz ölümünün şey yәqindir ki, Şamilin hәyatı hәmin gecә
pişvazına gedirdi. Bu barәdә general tükdәn asılı olmuşdu. Qatil gözәtçilәri
Mәhәmmәd Şәfi mәnә çox maraqlı öldürәrәk sakitcә İmamın yataq otağına
mәlumatlar verdi. Demәk lazımdır ki, o, keçmiş, hәr şeydәn bixәbәr Şamilә
bütün mәlumatları rәhmәtlik atasından böyründәn xәncәr zәrbәsi vurmuşdu.
almışdı. Qәtldәn iki gün qabaq Şamil Hәmzәt Xoşbәxtlikdәn yuxulu İmama dәyәn zәrbә
bәyi qarşıdakı müsәlman bayramı ilә öldürücü olmamışdı. Şamil yalnız özünün
әlaqәdar mәscidә getmәk fikrindәn qeyri-adi gücü hesabına xilas ola bilmişdi.
İvan Zaxaryin. Şeyx Şamil daşındırmaq istәyirdi. Lakin qәzavü-qәdәrә Yuxudan xәncәr zәrbәsinә ayılaraq üstünә
möhkәm inanan Hәmzәt ona belә cavab hücum çәkәn şәxsi qüdrәtli qolları ilә
vermişdi: möhkәm tutub onun boğazını gәmirmәyә
– Qorxmuram, alnıma nә yazılıbsa, o başlamışdı. Sәs-küyә adamları özünü
da baş verәcәk. Əgәr Allah artıq Əzrayılı yetirәndә Şamil qollarını açaraq qatili
kiminsә canını almağa yollayıbsa, onun buraxmışdı. Yarımcan uzden halsız
qabağını heç nә kәsә bilmәz... vәziyyәtdә yerә yıxılıb bir neçә dәqiqәdәn
Bu sözlәri Hәmzәt bәy Şamilin sonra canını tapşırmışdı. Onun ölümü Şamilә
mәktubunu gәtirәn çapara demişdi. Bu qarşı kimlәrin sui-qәsd hazırlamasının sirrini
cavabı alan Şamil tәcili olaraq Hәmzәt bәyә dә o dünyaya aparmışdı.
ikinci mәktubu ünvanlamışdı: “Sәn qәzavü- Gecә basqınından sonra Şamil öz şәxsi
qәdәrә kor-koranә inanırsan. Bu yaxşıdır. konvoyunda islahatlar aparmalı olur. Əsasәn,
Amma bir sına, özünü qayadan at. Çirkey bölgәsindәki aulların sakinlәrindәn
