Page 133 - "Xəzər"
P. 133
dir elә bil öz әyninә biçilibmiş. Belәliklә, – Sәfirliyә gedib bu hadisә barәdә 133
o, imperatorun mundirindә imperatoru ziyarәt mәlumat verin, xahiş edin ki, bu fırıldaqçının 2015
edir, Aleksandr Aleksandrov üçün isә bir hәbs olunması üçün tәcili tәdbir görülsün.
neçә gün sonra yeni mundir tikilir. Mәn isә ona göz qoymaq üçün burada İvan Zaxaryin. Şeyx Şamil
qalıram.
General Mәhәmmәd Şәfi Şamilin
hәyatında baş vermiş maraqlı bir epizod Az keçmiş yanında fransız polisinin bir
isә Paris şәhәrindә olmuşdu. O, Parisdә neçә mәmuru olan qraf geri dönür vә
qraf K. ilә birlikdә yaşayırdı. Vә bir dәfә ermәnini elә hәmin dәqiqә hәbs edәrәk
“Fiqaro” qәzetinә göz gәzdirәn qraf bir Rusiyaya yollayırlar ki, layiq olduğu cәzanı
elanla rastlaşır. Ünvanı göstәrilmiş bu elanda alsın.
Qafqazın sabiq başçısı, ruslarla qırx il
әrzindә müharibә aparmış mәşhur Şamilin General Şamillә sonuncu görüşüm isә
oğluna tamaşa etmәyә dәvәt edilirdi. Elanda Peterburqda, Zabitlәr klubundakı xudmani
sonra deyilirdi ki, adı Mәhәmmәd Şәfi olan otaqda olmuşdu. O, tәk idi, möhkәm
bu şәxsin bәdәnindә saysız-hesabsız xәstәlәnmişdi. Bundan savayı Kazanda
müharibә yarası var vә o, Qunib döyüşü yaşayan bir general dostunun qәfil ölümü
zamanı möcüzәli bir şәkildә canını qurtara barәdә xәbәr ona tәzәcә yetişdiyindәn ruh
bilib. Lap axırda da әlavә olunurdu ki, belә düşkünlüyü içindәydi. Hәmin general son
böyük bir şәxsә tamaşa etmәyin qiymәti zamanlar Peterburqda onunla bir yerdә
cәmi bir frankdır... yaşamış, ölümündәn cәmi bir hәftә qabaq
şәhәri tәrk etmişdi. Sözarası mәn generala
Mәhәmmәd Şәfi bundan son dәrәcә Cәnubi Afrikadakı burların müharibәsindәn,
әsәbilәşir. Qraf K. bu dağlı balasını bütün Avropa dövlәtlәrinin, hәtta Amerikanın
fırıldaqçını tapıb cәzalandırmaq fikrindәn da bu müharibәdә onlara kömәk
daşındırmaq üçün çox әziyyәt çәkir. Qәzәb göstәrmәsindәn söhbәt açdım. Şamil mәni
dalğası yatandan sonra polkovnik Şamil vә diqqәtlә dinlәyәrәk köksünü ötürdü vә dedi:
qraf K. göstәrilәn ünvana yollanırlar. İki
frank ödәyәndәn sonra onları “Şamilin – Amma әlli il qabaq mәnim atama heç
oğlu”na tamaşa etmәyә buraxırlar... kәs yardım etmәdi!..
Hәmin şәxs әynindә çәrkәzi libas, İmam Şamil barәdә oğlu general
başdan-ayağa silahlanmış, qarabuğdayı, Mәhәmmәd Şәfidәn eşitdiklәrim
son dәrәcә ucaboy bir adam idi. Sәn demә,
fırıldaqçı milliyyәtcә ermәni imiş. O, Şamilin tәrcümeyi-halını qәlәmә alan
tamaşaçılarla ermәni vә fransız dillәrini bilәn bәzi şәxslәr onun uşaqlıqda Dağıstan
bir tәrcümәçi vasitәsilә danışırdı. Qraf K. dağlarında keçi otarmaqla mәşğul olduğunu
ona fransız dilindә müraciәt edәrәk sorğu- deyirlәr. Bu kökündәn sәhvdir. Şamil Denqau
suala çәkmәyә başlayır... Amma gәnc Şamil Mәhәmmәd adlı avar uzdeninin oğludur.
adi müşahidәçi rolundan çıxıb fırıldaqçıdan Anası Bahu Mesed isә avar bәyi Pir Budağın
birbaşa rus dilindә soruşur: qızı olub. Uzden – әsil-nәcabәtli, bәy-
zadәgan nәslindәn olan şәxslәrә deyilir.
– Siz hәqiqәtәn Şamilin oğlusunuz? Dağıstan uzdenlәrini Rusiyanın knyazları
Rus dilindә sual eşidәn ermәni әvvәlcә ilә müqayisә etmәk olar. Sonralar Şamil
çaşqın-çaşqın duruxsa da, tez özünә gәlib 1859-cu ildә knyaz Baratinski ilә görüşәndә
hәyasız yalanlarını toqquşdurmaqda davam özünü uzden adlandırmışdı: “Mәn öz
edir...
Şamil qraf K.-nın qoluna girәrәk onu bir
kәnara çәkib deyir:
o, imperatorun mundirindә imperatoru ziyarәt mәlumat verin, xahiş edin ki, bu fırıldaqçının 2015
edir, Aleksandr Aleksandrov üçün isә bir hәbs olunması üçün tәcili tәdbir görülsün.
neçә gün sonra yeni mundir tikilir. Mәn isә ona göz qoymaq üçün burada İvan Zaxaryin. Şeyx Şamil
qalıram.
General Mәhәmmәd Şәfi Şamilin
hәyatında baş vermiş maraqlı bir epizod Az keçmiş yanında fransız polisinin bir
isә Paris şәhәrindә olmuşdu. O, Parisdә neçә mәmuru olan qraf geri dönür vә
qraf K. ilә birlikdә yaşayırdı. Vә bir dәfә ermәnini elә hәmin dәqiqә hәbs edәrәk
“Fiqaro” qәzetinә göz gәzdirәn qraf bir Rusiyaya yollayırlar ki, layiq olduğu cәzanı
elanla rastlaşır. Ünvanı göstәrilmiş bu elanda alsın.
Qafqazın sabiq başçısı, ruslarla qırx il
әrzindә müharibә aparmış mәşhur Şamilin General Şamillә sonuncu görüşüm isә
oğluna tamaşa etmәyә dәvәt edilirdi. Elanda Peterburqda, Zabitlәr klubundakı xudmani
sonra deyilirdi ki, adı Mәhәmmәd Şәfi olan otaqda olmuşdu. O, tәk idi, möhkәm
bu şәxsin bәdәnindә saysız-hesabsız xәstәlәnmişdi. Bundan savayı Kazanda
müharibә yarası var vә o, Qunib döyüşü yaşayan bir general dostunun qәfil ölümü
zamanı möcüzәli bir şәkildә canını qurtara barәdә xәbәr ona tәzәcә yetişdiyindәn ruh
bilib. Lap axırda da әlavә olunurdu ki, belә düşkünlüyü içindәydi. Hәmin general son
böyük bir şәxsә tamaşa etmәyin qiymәti zamanlar Peterburqda onunla bir yerdә
cәmi bir frankdır... yaşamış, ölümündәn cәmi bir hәftә qabaq
şәhәri tәrk etmişdi. Sözarası mәn generala
Mәhәmmәd Şәfi bundan son dәrәcә Cәnubi Afrikadakı burların müharibәsindәn,
әsәbilәşir. Qraf K. bu dağlı balasını bütün Avropa dövlәtlәrinin, hәtta Amerikanın
fırıldaqçını tapıb cәzalandırmaq fikrindәn da bu müharibәdә onlara kömәk
daşındırmaq üçün çox әziyyәt çәkir. Qәzәb göstәrmәsindәn söhbәt açdım. Şamil mәni
dalğası yatandan sonra polkovnik Şamil vә diqqәtlә dinlәyәrәk köksünü ötürdü vә dedi:
qraf K. göstәrilәn ünvana yollanırlar. İki
frank ödәyәndәn sonra onları “Şamilin – Amma әlli il qabaq mәnim atama heç
oğlu”na tamaşa etmәyә buraxırlar... kәs yardım etmәdi!..
Hәmin şәxs әynindә çәrkәzi libas, İmam Şamil barәdә oğlu general
başdan-ayağa silahlanmış, qarabuğdayı, Mәhәmmәd Şәfidәn eşitdiklәrim
son dәrәcә ucaboy bir adam idi. Sәn demә,
fırıldaqçı milliyyәtcә ermәni imiş. O, Şamilin tәrcümeyi-halını qәlәmә alan
tamaşaçılarla ermәni vә fransız dillәrini bilәn bәzi şәxslәr onun uşaqlıqda Dağıstan
bir tәrcümәçi vasitәsilә danışırdı. Qraf K. dağlarında keçi otarmaqla mәşğul olduğunu
ona fransız dilindә müraciәt edәrәk sorğu- deyirlәr. Bu kökündәn sәhvdir. Şamil Denqau
suala çәkmәyә başlayır... Amma gәnc Şamil Mәhәmmәd adlı avar uzdeninin oğludur.
adi müşahidәçi rolundan çıxıb fırıldaqçıdan Anası Bahu Mesed isә avar bәyi Pir Budağın
birbaşa rus dilindә soruşur: qızı olub. Uzden – әsil-nәcabәtli, bәy-
zadәgan nәslindәn olan şәxslәrә deyilir.
– Siz hәqiqәtәn Şamilin oğlusunuz? Dağıstan uzdenlәrini Rusiyanın knyazları
Rus dilindә sual eşidәn ermәni әvvәlcә ilә müqayisә etmәk olar. Sonralar Şamil
çaşqın-çaşqın duruxsa da, tez özünә gәlib 1859-cu ildә knyaz Baratinski ilә görüşәndә
hәyasız yalanlarını toqquşdurmaqda davam özünü uzden adlandırmışdı: “Mәn öz
edir...
Şamil qraf K.-nın qoluna girәrәk onu bir
kәnara çәkib deyir:
