Page 132 - "Xəzər"

evlәnmişdi. Onun birinci arvadı Dağıstanın terburqa, Konvoyun sabiq rәisi, o zamanlar

Çox mahalının naibi Enkoy Hacının qızı ağır xәstә olan general Çerevenә baş

Əminәt Kaluqada yaşayarkәn oranın iqliminә çәkmәk üçün ikigünlük mәzuniyyәtә gәlmiş

davam gәtirmәyәrәk dünyasını dәyişmişdi. Mәhәmmәd Şәfi onun yanına, Sarskoye

Mәhәmmәd Şәfi bu qadınla hәlә әsirliyindәn Seloya yollanmışdı. Mәhәmmәd Şәfi

qabaq, 1858-ci ildә, özünün 13, nişanlısının xәstәnin böyründә oturduğu vaxt yavәr içәri

isә 12 yaşı olanda evlәnmişdi. General girәrәk mәlumat verir:

Şamilin indiki arvadı isә tanınmış Kazan – Əlahәzrәt imperator tәşrif gәtirib!

mirzәsinin qızı idi. Bu qadın dünyaya iki qız Mәhәmmәd Şәfi cәld o biri otağa keçmәk

gәtirmişdi. Ataları Mәhәmmәd Şәfiyә baş istәyir. Çünki Peterburqa cәmi iki günlük

çәkәrkәn gördüyüm portretә әsasәn, deyә gәldiyindәn özünü nә hәrbi nazirә, nә dә

bilәrәm ki, onun qızları çox gözәl idi. imperatora tәqdim etmәk niyyәtindә deyildi.

Mәhәmmәd Şәfi Şamil imperatora Heç belә hallar üçün nәzәrdә tutulmuş

sәdaqәt andını ailәlәrinin qalan üzvlәrindәn parad mundiri vә ordenlәri dә yanında yox

qabaq içmiş vә artıq 1863-cü ildә Konvoyun idi. General Çerevin isә Şamilin yan otağa

siyahısına daxil edilmişdi. 1866-cı ilin keçmәsinin Əlahәzrәt imperatordan

sentyabr ayında taxt-tacın varisi, şahzadә gizlәnmәk cәhdi kimi qiymәtlәndirilәcәyindәn

132 Aleksandr Aleksandroviçin toyu günü ehtiyatlanaraq buna yol vermәmişdi.

2015 keçirilәn paradda gәnc Şamil, Əlahәzrәtin İmperator içәri girәn kimi birbaş Mә-

Konvoyu adından imperator İkinci hәmmәd Şәfiyә yaxınlaşmışdı:

Aleksandrın hüzuruna gәlmişdi. Hәmin – Salam Şamil, çoxdan gәlmisiniz?

axşam Qış sarayında, qoca Şamilin dә – Dünәn yetişmişәm, Əlahәzrәt, –

iştirak etdiyi tәntәnәli balda imperator İmama Mәhәmmәd Şәfi cavab vermişdi.

yaxınlaşaraq belә demişdi: “Mәn bu gün İmperator xәstә Çerevinin yanında yarım

sәnin oğlunun at belindә oturuşuna valeh saatdan artıq qalmış vә bütün bu müddәt

oldum”. әrzindә Şamilә böyük sәmimiyyәt nümayiş

Türklәrlә Rusiyanın apardığı sonuncu etdirmişdi. Bu görüşdәn sonra tәbii ki, Şamil

müharibә zamanı Mәhәmmәd Şәfi artıq imperatoru rәsmi ziyarәt etmәyә borclu idi.

polkovnik rütbәsindә idi. Özünün yeni Orden tapmaq çәtin deyildi. Amma onun

vәtәninә sәdaqәtini göstәrmәk üçün әyninә gәlә bilәcәk general mundiri әsl

Əlahәzrәtә müraciәt etmişdi ki, onu problemә çevrilmişdi. Sifariş edib tikdirmәk

İvan Zaxaryin. Şeyx Şamil Türkiyәyә, hәrbi әmәliyyatlar yerinә variantı ağlasığan deyildi. Çünki ziyarәt

yollasınlar. İkinci Aleksandr isә bu xahişi növbәti gün baş tutmalı idi...

özünә xas olan nәzakәtlә rәdd edәrәk Belә bir çıxılmaz vәziyyәtә düşәn general

demişdi: Şamil sarayın hәrbi dәrzisinә müraciәt etmәk

– Mәn istәmirәm ki, sәn dini bir qәrarına gәlir. Dәrzi deyir ki, bir gün әrzindә

qardaşlarınla döyüşәsәn. – Sonra isә mundiri tikib başa çatdırmaq qeyri-

gülümsünәrәk әlavә etmişdi: – avropalılarla mümkündür. Amma onun emalatxanasında

müharibәni gözlә, onda sәni әn qaynar imperator üçün hazırlanmış bir general

nöqtәyә birinci yollayacağam. mundiri var. O, hәmin mundiri Mәhәmmәd

İmperator Aleksandr Aleksandroviçin Şәfiyә verәr vә imperator gedәnә kimi onun

onun atasına göstәrdiyi mәrhәmәtli üçün tәzәsini tikә bilәr. Mәhәmmәd Şәfi

münasibәt barәdә general Şamilin söhbәtlәri hәmin mundiri әyninә geyib yoxlayır vә

dә maraq doğurur. Bir dәfә Kazandan Pe- dәrzinin heyrәtli baxışlarından anlayır ki,