Page 182 - "Xəzər"
P. 182
– Axı mənimlə danışmaq istəyirdin? 32
2016 – İstəyirdim. Amma axşam bir az fikirləşdim Əsərlərinin çoxluğuna baxmayaraq Derek
– daha istəmirəm. Dünyada elə şeylər var ki, Hartfild həyat, arzu, sevgi barəsində açıq
Haruki Murakami. Küləyin nəğməsini dinlə onları onsuz da dəyişə bilmərik. mətnlə nadir hallarda yazırdı. Özünün nisbətən
– Məsələn. ciddi yarımavtobioqrafik “Göy qurşağının
– Məsələn, ağrıyan dişlər. Gözəl günlərin ətrafında bir yarım dövrə” (1937) kitabında –
birində qəfildən sənin dişin ağrımağa başlayır çünki bu kitabda yadplanetlilər və ya bədheybət
və kim nə desə də, təskinlik versə də, keçib varlıqlar yoxdur – Hartfild oxucunu ironiya və
getmir. Onda başlayırsan özün özünə sinizm, zarafat və paradoksla çaşdırır ki, ən
hirslənməyə. Sonra başlayırsan başqalarına məhrəm fikirlərini sonra bir neçə xəsis cümlə
hirslənməyə ki, onlar niyə özləri özlərinə ilə ifadə eləsin.
hirslənmirlər. Başa düşürsən? “Otağımda olan ən müqəddəs kitaba –
– Axıra qədər yox, – dedim. – Amma bir telefon kitabçasına – əlimi basıb and içirəm
az dərindən fikirləşsək, hamı eyni vəziyyətdədir. ki, ancaq həqiqəti deyəcəyəm. Həyat –
Biz hamımız xarab olmuş təyyarədəyik. Düzdür, mənasızdır. Amma, əlbəttə, xilas yolu da var.
bəxti gətirənlər də, bəxti gətirməyənlər də Demək olmaz ki, həyat əzəldən mənasızdır.
var. Dəliqanlılar var, zəiflər var. Varlılar da, Onu tamam mənasız eləmək üçün böyük səy
kaslblar da var. Amma heç kimin fövqəladə, göstərmək, üzücü mübarizə aparmaq lazımdır.
qeyri-adi gücü yoxdur. Hamı eynidir. Nəyisə Bu mübarizəni necə aparmaq, həyatımızı
olanlar qorxu içindədilər ki, onu itirərlər; heç hansı üsullarla mənasız eləmək haqqında bu-
nəyi olmayanlar isə qorxurlar ki, heç vaxt heç rada yazmağın yeri yoxdur – bu çox uzun
nələri olmayacaq. Hamı bərabərdir. Buna kim çəkə bilər. Əgər kimsə bunu mütləq öyrənmək
vaxtında fikir versə, gərək bir balaca da güclü istəyirsə, qoy Romen Rollanın “Jan Kristoff ”
olmağa çalışsın. Ya da özünü elə göstərsin, əsərini oxusun. Orada hər şey yazılıb”.
başa düşürsən? Əslinə qalsa, heç harda güclü Niyə “Jan Kristoff“ Hartfildi bu qədər özünə
insan yoxdur – ancaq özünü elə göstərənlər çəkirdi – bunu anlamaq çətin deyil. Bu hədsiz
var. dərəcədə uzun roman insan həyatını ciddi
– Sual olar? xronoloji ardıcıllıqla, doğulandan ölənə qədər
Başımı tərpətdim. təsvir edir. Hartfild belə bir fikrin tərəfdarı idi
– Sən, doğrudan, buna inanırsan? ki, roman məlumat daşıyıcısı funksiyasını
– Hə. yerinə yetirməlidir, məsələn, diaqramlar kimi
Siçovul bir müddət gözlərini pivə stəkanına – və bu məlumatın həqiqiliyi ilə kitabın həcmi
zilləyib susdu. Sonra çox ciddi soruşdu: tərs mütənasibdir. Tolstoyun “Hərb və sülh”ünü,
– Sonra deməyəcəksən ki, zarafat adətən, tənqid edirdi. Əlbəttə ki, həcminə
edirdim?.. görə yox – Kosmos İdeyasının zəif ifadə
edildiyinə görə. Bu qüsura görə romandan
*** alınan təəssürat Hartfild üçün dağınıq və
Maşınla Siçovulu evlərinə aparıb təhrif olunmuş idi. Onun istifadə etdiyi “Kosmos
düşürdüm, geri qayıdanda “Ceyz Bar”a girdim. İdeyası” ifadəsi isə, adətən, “qısır” mənasında
– Danışdınız? səslənirdi.
– Danışdıq. Sevimli kitabı isə, dediyinə görə, “Flamand
– Çox şükür, – Cey qarşıma böyük qabda köpəyi”1 idi. “Doğrudanmı, siz düşünürsünüz
qızardılmış kartof qoydu. ki, – o deyirdi, – it rəsm əsəri naminə ölə
bilər?”
Bir müsahibə zamanı reportyor Hartfilddən
soruşub:
1“Flamand köpəyi” – ingilis qadın yazıçısı Uidanın (1839-1908) sentimental uşaq povesti.
2016 – İstəyirdim. Amma axşam bir az fikirləşdim Əsərlərinin çoxluğuna baxmayaraq Derek
– daha istəmirəm. Dünyada elə şeylər var ki, Hartfild həyat, arzu, sevgi barəsində açıq
Haruki Murakami. Küləyin nəğməsini dinlə onları onsuz da dəyişə bilmərik. mətnlə nadir hallarda yazırdı. Özünün nisbətən
– Məsələn. ciddi yarımavtobioqrafik “Göy qurşağının
– Məsələn, ağrıyan dişlər. Gözəl günlərin ətrafında bir yarım dövrə” (1937) kitabında –
birində qəfildən sənin dişin ağrımağa başlayır çünki bu kitabda yadplanetlilər və ya bədheybət
və kim nə desə də, təskinlik versə də, keçib varlıqlar yoxdur – Hartfild oxucunu ironiya və
getmir. Onda başlayırsan özün özünə sinizm, zarafat və paradoksla çaşdırır ki, ən
hirslənməyə. Sonra başlayırsan başqalarına məhrəm fikirlərini sonra bir neçə xəsis cümlə
hirslənməyə ki, onlar niyə özləri özlərinə ilə ifadə eləsin.
hirslənmirlər. Başa düşürsən? “Otağımda olan ən müqəddəs kitaba –
– Axıra qədər yox, – dedim. – Amma bir telefon kitabçasına – əlimi basıb and içirəm
az dərindən fikirləşsək, hamı eyni vəziyyətdədir. ki, ancaq həqiqəti deyəcəyəm. Həyat –
Biz hamımız xarab olmuş təyyarədəyik. Düzdür, mənasızdır. Amma, əlbəttə, xilas yolu da var.
bəxti gətirənlər də, bəxti gətirməyənlər də Demək olmaz ki, həyat əzəldən mənasızdır.
var. Dəliqanlılar var, zəiflər var. Varlılar da, Onu tamam mənasız eləmək üçün böyük səy
kaslblar da var. Amma heç kimin fövqəladə, göstərmək, üzücü mübarizə aparmaq lazımdır.
qeyri-adi gücü yoxdur. Hamı eynidir. Nəyisə Bu mübarizəni necə aparmaq, həyatımızı
olanlar qorxu içindədilər ki, onu itirərlər; heç hansı üsullarla mənasız eləmək haqqında bu-
nəyi olmayanlar isə qorxurlar ki, heç vaxt heç rada yazmağın yeri yoxdur – bu çox uzun
nələri olmayacaq. Hamı bərabərdir. Buna kim çəkə bilər. Əgər kimsə bunu mütləq öyrənmək
vaxtında fikir versə, gərək bir balaca da güclü istəyirsə, qoy Romen Rollanın “Jan Kristoff ”
olmağa çalışsın. Ya da özünü elə göstərsin, əsərini oxusun. Orada hər şey yazılıb”.
başa düşürsən? Əslinə qalsa, heç harda güclü Niyə “Jan Kristoff“ Hartfildi bu qədər özünə
insan yoxdur – ancaq özünü elə göstərənlər çəkirdi – bunu anlamaq çətin deyil. Bu hədsiz
var. dərəcədə uzun roman insan həyatını ciddi
– Sual olar? xronoloji ardıcıllıqla, doğulandan ölənə qədər
Başımı tərpətdim. təsvir edir. Hartfild belə bir fikrin tərəfdarı idi
– Sən, doğrudan, buna inanırsan? ki, roman məlumat daşıyıcısı funksiyasını
– Hə. yerinə yetirməlidir, məsələn, diaqramlar kimi
Siçovul bir müddət gözlərini pivə stəkanına – və bu məlumatın həqiqiliyi ilə kitabın həcmi
zilləyib susdu. Sonra çox ciddi soruşdu: tərs mütənasibdir. Tolstoyun “Hərb və sülh”ünü,
– Sonra deməyəcəksən ki, zarafat adətən, tənqid edirdi. Əlbəttə ki, həcminə
edirdim?.. görə yox – Kosmos İdeyasının zəif ifadə
edildiyinə görə. Bu qüsura görə romandan
*** alınan təəssürat Hartfild üçün dağınıq və
Maşınla Siçovulu evlərinə aparıb təhrif olunmuş idi. Onun istifadə etdiyi “Kosmos
düşürdüm, geri qayıdanda “Ceyz Bar”a girdim. İdeyası” ifadəsi isə, adətən, “qısır” mənasında
– Danışdınız? səslənirdi.
– Danışdıq. Sevimli kitabı isə, dediyinə görə, “Flamand
– Çox şükür, – Cey qarşıma böyük qabda köpəyi”1 idi. “Doğrudanmı, siz düşünürsünüz
qızardılmış kartof qoydu. ki, – o deyirdi, – it rəsm əsəri naminə ölə
bilər?”
Bir müsahibə zamanı reportyor Hartfilddən
soruşub:
1“Flamand köpəyi” – ingilis qadın yazıçısı Uidanın (1839-1908) sentimental uşaq povesti.
