Page 288 - "Xəzər"

ona “qulaq asmaq” yaxşı olardı, yemək-
288 rənləri anlamaq üçün əvvəllər xeyli əziy-
2017
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
Mühitsiz şəraitdə ayağa qalxıb bir qə-
xana nümunəsində mühitə yiyələnmək dəh şərab içə bilərik, amma bunu tam
üçün vaxt itirməyə ehtiyac yoxdur. Mühit fərqli tərzdə etmək istəyiriksə, mütləq uy-
dərhal gələcək və onu istənilən halda du- ğun mühit tapmalıyıq. Biz hərəkəti yox,
yub qəbul edəcəksiniz. Yeməkxanadakı mühiti dəyişirik. Müxtəlif mühitlərdə şəra-
içki məclisinin mühitini anlayan kimi, hətta bı fərqli tərzdə içmək mümkündür. Belə-
mühitin gəlməsini gözləmək lazım olma- liklə, əsas sual budur ki, mühitdə bu şə-
yacaq, o özü sizin ətrafınızda dolaşacaq rab necə içilməlidir? Mühitin düzgün olub-
və bunu hiss edən kimi rola girəcəksiniz. olmaması şərt deyil, başlıcası, istədiyi-
– Düşünürəm ki, sizin tənqidi araşdır- niz, lazım bildiyiniz mühiti yaratmaq və
malarınız, əslində, bir üsuldur və belə bir həmin mühitə uyğun oyun tərzini seç-
sual doğurur: biz materialı tam anlayıb məkdir. Oyun zamanı mühiti dəfələrlə də-
mənimsəyə bilirik, ya yox? Bu sualı ca- yişə bilərsiniz, amma onu heç bir vəchlə
vablandırmaq isə yalnız sizin səlahiyyə- itirmək olmaz, bütün oyun seçilmiş mühi-
tə uyğunlaşmalı, hərəkətlər və danışıq
tiniz daxilindədir...
– İndiyə qədər “mühit” termini ilə işlə- tərzi mühitdən qidalanmalı, tamaşaçı ilə
məmişdim, amma improvizədə baş ve- harmoniya yaranmalıdır.
– Mühitlə təmasa girəndə biz ona nə-
sə verib sonra da geri alırıq. Sizcə, bu,
yət çəkirdim. Hiss edirdim ki, hələ çox iş düzgündürmü? Amma nəsə orijinal bir
görülməlidir. İmprovizə düzgün alınmır- şey yaratmağa aludə olmusansa, mühitlə
sa, ruhdan düşməyin, sadəcə ondan im- “alış-veriş”i unuda da bilərsən...
tina etmək lazımdır. Әtrafımızda elə adam
olmalıdır ki, buraxdığımız səhvi bizə ay- – Haqlısınız.
dınlaşdıra bilsin. Tənqidi araşdırmaları- – Mən mühiti yox, yalnız yeməkxana-
mın destruktiv qəbul ediləcəyindən çəki- da sərxoş dənizçilərin mahnını xorla oxu-
nirdim, lakin siz onu konstruktiv hesab et- duğu anı hiss edirəm. Sizcə, bu düzgündür,
ya yox?
səniz, mən bu işi gələcəkdə də davam
– Mən deyəndə ki, mühit məhv olur,
etdirərəm. Hətta bizim bu geniş və ma- bu, o qədər də düzgün fikir deyil. Çünki
raqlı diskussiyalardan sonra yenə də əmin iradəmizdən asılı olmayaraq, mühit daim
deyiləm: mühiti düzgün yaradıram, ya mövcuddur. Məsələn, yeməkxanada xor
yox, ümumiyyətlə, mühit yarada bilirəm- mühitindən savayı, başqa mühitlər də var,
mi? lakin onlar güclü deyil, yaxud biz bu mühit-
Sonuncu dəfə başlıca səhv ondan iba- ləri hiss edə bilmirik, ona görə də həmin
rət idi ki, biz, müasir aktyorlar, hərəkət və mühitlərdən ilham ala bilmirik. Deməli, bu
nitqimizlə səhnədə baş verən hadisələrə işdə tarazlığı, balansı gözləmək vacibdir.
asanlıqla qoşulurduq. Mühitin yeni ele- Mühiti anlaya bilərik, amma oynama-
mentinə arxalanmaq əvəzinə, necə de- ğa başlayanda köhnə vərdişlər onu biz-
yərlər, axara düşüb ağına-bozuna bax- dən uzaqlaşdırmağa çalışır. Buna görə
madan gedirdik. Halbuki bu element bizi də müntəzəm məşq etmədən lazımi mühit
hadisələrə başqa yolla – fərqli hərəkətlər yaratmaq mümkün deyil. Müəyyən vaxt-
və tələffüz tonu ilə daxil edir. Beləliklə, dan sonra sizə aydın olacaq ki, mühit –
sual doğur: mühitdə və mühit yaranma- daxilinizdə baş qaldıran yeni hissləri, fər-
yanda necə oynayırıq? Axı mühit səhnə- di keyfiyyətləri anlamaq, onlardan yarar-
də baş verənləri dolğun əks etdirir. lanmaq üçün təsirli vasitədir. Sənət baxı-