Page 286 - "Xəzər"
P. 286
ağır, cansıxıcı və ümidsiz mühiti. Sonluq köhnədən uzaqlaşmağa cəhd göstərmək
isə katarsisdir. Hər şey başlanğıcın əksi- lazımdır.
dir – əgər başlanğıc ağırdırsa, sonluq Fikirlərimə bir az da aydınlıq gətir-
yüngül olmalıdır. Әsərin girişində Lir ha- mək istəyirəm. İmprovizənin əsasını mühit
mını məhv edirsə, sonda özü taleyin qur- təşkil edir və yaradıcılıq prosesi dörd pil-
banına çevrilir. Lir başlanğıcda məkrli, lədən ibarətdir:
sonda isə müdrikdir. Әsərin əvvəlində ha- 1. Mühit.
mıya yuxarıdan-aşağı baxırdı, finalda isə 2. Təxəyyül.
cınqırını çıxarmağa belə cürəti çatmır... 3. Birləşmək.
Tamaşada hər şey ziddiyyətlərin açıl- 4. İlham.
masına xidmət etməlidir. Bu işi personaj- Sənətdə alışdığımız köhnə vərdişlə-
lar yerinə yetirir, onlar bir qədər “stakka- rə “yox” demək böyük cəsarət tələb edir,
to”1, yaxud bir az “leqato”2 tərzində danı- amma bu cəsarəti öz içimizdə axtarmalı-
yıq.
şa və ya bəzi məqamlarda isti, digərində – Әgər hamımız mühiti eyni səviyyə-
soyuq, səssiz, aşkar oyun nümayiş etdirə
bilərlər, çünki saysız-hesabsız ziddiyyət- də dərk ediriksə, onda bir aktyor kimi fər-
qimiz nədən ibarətdir? Tutaq ki, mühiti la-
286 lərə hər yerdə rast gəlmək mümkündür. zımi qaydada anlaya bilməmişik, bu hal-
2017 Suallar və cavablar da nə etməliyik? Bütün vaxtımızı, səyləri
yalnız bu mühiti başa düşməyə sərf et-
– Mühit üzərində qurulmuş son im- məliyik? Oyun zamanı gözlənilmədən gə-
provizə çox heyrətamiz idi. Necə bilirsi- lən yaradıcılıq impulslarının qarşısını al-
niz, məxsusi olaraq bizim üçün seçdiyiniz malıyıq? Son məqsəd bu olmalıdır?
səhnə hərəkətlərindən və məqsədlərdən
yararlanmalıyıq, yoxsa, ümumiyyətlə, im- – Әgər köhnə vərdişlərdən əl çəksək,
provizə mühitinə arxalanmalıyıq? yeni impulslar gələcək, onlar əvvəlkilər-
dən daha aydın, əlçatan olacaq və fərdi
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri xarakter daşıyacaq. Mühiti əvəzləyə bi-
Yaradıcılıq prosesinin dörd pilləsi lən hər şeyin yerini məhz bu impulslar tu-
tacaq. Fikir verin: səhnədə yerli-yersiz
– Mən sonuncunun tərəfdarıyam. Әl- qışqırırıq, yerli-yersiz ora-bura vurnuxu-
bəttə, bir aktyor kimi illər boyu qazanıl- ruq, bir sözlə, sönük oynayırıq və tama-
mış təcrübəni nəzərə almalıyıq, lakin bu şaçını bezdiririk. Yeni impulslar gələndə
gün qarşıya qoyduğumuz məqsədə çat- fərdi oyunun səviyyəsi daha da yüksələ-
maq üçün diqqəti yalnız mühit üzərində cək və aktyor səhnədə, sözün əsl məna-
cəmləşdirib bunun necə nəticə verəcəyi- sında, işıq saçacaq. Bu, yalnız o zaman
nə baxmalıyıq. Səhv olan bir cəhət var: baş verə bilər ki, köhnə və zərərli vərdiş-
bəzən mühiti unudub oynayır və səhnəyə ləri bir kənara qoyub sənətə başqa bu-
yalnız aktyor olduğumuz üçün çıxırıq. Mə- caq altında baxaq. Fərdiliyə imkan verə-
lum məsələdir ki, maneələri dərhal, özü cəyik ki, hər şeyə, xüsusən mühitə qarşı-
də asanlıqla aşmaq mümkün deyil, yeni lıq versin, onunla uyğunlaşıb harmoniya
təfəkkürə, oyun tərzinə alışana qədər yaratsın. Bundan sonra özünüz də şahid
1 stakkato – sözləri pauza ilə ifadə etmək (ital.)
2 leqato – sözləri pauzasız ifadə etmək (ital.)
isə katarsisdir. Hər şey başlanğıcın əksi- lazımdır.
dir – əgər başlanğıc ağırdırsa, sonluq Fikirlərimə bir az da aydınlıq gətir-
yüngül olmalıdır. Әsərin girişində Lir ha- mək istəyirəm. İmprovizənin əsasını mühit
mını məhv edirsə, sonda özü taleyin qur- təşkil edir və yaradıcılıq prosesi dörd pil-
banına çevrilir. Lir başlanğıcda məkrli, lədən ibarətdir:
sonda isə müdrikdir. Әsərin əvvəlində ha- 1. Mühit.
mıya yuxarıdan-aşağı baxırdı, finalda isə 2. Təxəyyül.
cınqırını çıxarmağa belə cürəti çatmır... 3. Birləşmək.
Tamaşada hər şey ziddiyyətlərin açıl- 4. İlham.
masına xidmət etməlidir. Bu işi personaj- Sənətdə alışdığımız köhnə vərdişlə-
lar yerinə yetirir, onlar bir qədər “stakka- rə “yox” demək böyük cəsarət tələb edir,
to”1, yaxud bir az “leqato”2 tərzində danı- amma bu cəsarəti öz içimizdə axtarmalı-
yıq.
şa və ya bəzi məqamlarda isti, digərində – Әgər hamımız mühiti eyni səviyyə-
soyuq, səssiz, aşkar oyun nümayiş etdirə
bilərlər, çünki saysız-hesabsız ziddiyyət- də dərk ediriksə, onda bir aktyor kimi fər-
qimiz nədən ibarətdir? Tutaq ki, mühiti la-
286 lərə hər yerdə rast gəlmək mümkündür. zımi qaydada anlaya bilməmişik, bu hal-
2017 Suallar və cavablar da nə etməliyik? Bütün vaxtımızı, səyləri
yalnız bu mühiti başa düşməyə sərf et-
– Mühit üzərində qurulmuş son im- məliyik? Oyun zamanı gözlənilmədən gə-
provizə çox heyrətamiz idi. Necə bilirsi- lən yaradıcılıq impulslarının qarşısını al-
niz, məxsusi olaraq bizim üçün seçdiyiniz malıyıq? Son məqsəd bu olmalıdır?
səhnə hərəkətlərindən və məqsədlərdən
yararlanmalıyıq, yoxsa, ümumiyyətlə, im- – Әgər köhnə vərdişlərdən əl çəksək,
provizə mühitinə arxalanmalıyıq? yeni impulslar gələcək, onlar əvvəlkilər-
dən daha aydın, əlçatan olacaq və fərdi
Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri xarakter daşıyacaq. Mühiti əvəzləyə bi-
Yaradıcılıq prosesinin dörd pilləsi lən hər şeyin yerini məhz bu impulslar tu-
tacaq. Fikir verin: səhnədə yerli-yersiz
– Mən sonuncunun tərəfdarıyam. Әl- qışqırırıq, yerli-yersiz ora-bura vurnuxu-
bəttə, bir aktyor kimi illər boyu qazanıl- ruq, bir sözlə, sönük oynayırıq və tama-
mış təcrübəni nəzərə almalıyıq, lakin bu şaçını bezdiririk. Yeni impulslar gələndə
gün qarşıya qoyduğumuz məqsədə çat- fərdi oyunun səviyyəsi daha da yüksələ-
maq üçün diqqəti yalnız mühit üzərində cək və aktyor səhnədə, sözün əsl məna-
cəmləşdirib bunun necə nəticə verəcəyi- sında, işıq saçacaq. Bu, yalnız o zaman
nə baxmalıyıq. Səhv olan bir cəhət var: baş verə bilər ki, köhnə və zərərli vərdiş-
bəzən mühiti unudub oynayır və səhnəyə ləri bir kənara qoyub sənətə başqa bu-
yalnız aktyor olduğumuz üçün çıxırıq. Mə- caq altında baxaq. Fərdiliyə imkan verə-
lum məsələdir ki, maneələri dərhal, özü cəyik ki, hər şeyə, xüsusən mühitə qarşı-
də asanlıqla aşmaq mümkün deyil, yeni lıq versin, onunla uyğunlaşıb harmoniya
təfəkkürə, oyun tərzinə alışana qədər yaratsın. Bundan sonra özünüz də şahid
1 stakkato – sözləri pauza ilə ifadə etmək (ital.)
2 leqato – sözləri pauzasız ifadə etmək (ital.)
