Page 287 - "Xəzər"
P. 287
caqsınız: bir aktyor kimi bacarığınız – Bəs hadisələrin inkişafı zamanı 287
artacaq, daxilən, ruhən zənginləşəcəksi- mühitdə nə baş verir? Ümumiyyətlə, ak- 2017
niz. Әmin olun, köhnə və lüzumsuz vər- tyor bu inkişafı istənilən istiqamətə yönəl-
dişlərdən xilas olmaqla çox şey itirməyə- də bilərmi? Әgər mən hadisələrin inkişa- Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
cəksiniz, əksinə, yeni müstəviyə çıxacaq- fında iştirak edirəmsə, deməli, mühitdə
sınız. nəsə gözdən qaçır? Bəlkə, onun əhəmiy-
yətli hissəsini itirirəm? Fabulaya, süjetə
– İncə və fərdi oyun məni bir aktyor daxil olmaq üçün mühitin içində nə qədər
kimi çox gözəl, həm də cazibədar edə bi- qalmalıyam?
lər, ancaq buna nail olmağın yollarını
müəyyənləşdirə bilmirəm. Mühitlə bağlı – Әgər söhbət pyesin məşqindən ge-
improvizənin ertəsi günü hiss etdim ki, dirsə, bu proses tam fərqli olmalıdır. Ye-
səhnədə çaş-baş qalmışam, bəzi epizod- məkxana ilə bağlı improvizəni sizə kömək
larda nə edəcəyimi bilmirdim, açığı, çıxıl- məqsədi ilə seçmişdim. Metod adı altın-
maz vəziyyətə düşmüşdüm. Söylədikləri- da nəyin nəzərdə tutulduğunu göstərmək
nizin çoxunu tam dərk edib təcrübədə istəyirdim – prinsiplər, metodlar və “fənd-
tətbiq edə bilmirəm. İşləyib-hazırladığınız lər”i bu improvizənin köməyi ilə əyani izah
teatr nəzəriyyəsinin alternativi varmı? Yox- etməyə çalışırdım. Ona görə də bu im-
sa əl-qolumu sallayıb gözləməliyəm ki, il- provizə sizin üçün normal məşq sayıla
ham pərisi nə vaxt gəlib məni ağuşuna bilməz. Məşq tamam fərqli olmalı idi, bi-
alacaq? zim araşdırmalar isə metodu sizin üçün
daha sadə anlama gətirmək məqsədi
– Sualınızı anladım. Bizim fəaliyyət- güdürdü. Çünki bu improvizədə metod
siz oturub nəyi isə gözləməyə haqqımız aktyor peşəkarlığının bir vasitəsi kimi çı-
və vaxtımız yoxdur. Bu tendensiya gec- xış edir. Mühit daxilində inkişafın istiqa-
tez qorxu və həyəcan hissi yaradacaq və mətləri müxtəlif ola bilər və siz, əslində,
tezliklə acizliyin məngənəsində boğula- bu mühitdə sərbəstsiniz. Mühit daxilində
cağıq. Hər şeydən əvvəl, nəzərə alın ki, nə qədər qalmağı da aktyor hissiyyatı və
aktyorluq kimi ali sənəti seçmişik və otu- ilham pərisi müəyyən edəcək. Әgər mə-
rub gözləmək taleyimizə yazılmayıb. nim təsadüfən seçdiyim yeməkxana im-
Nümunə kimi yeməkxanada sərxoş də- provizəsi uğursuz alınıbsa, narahat ol-
nizçilərin kef məclisindən yaranan mühiti mağa dəyməz, mühiti bir müddət sonra
götürək. Bu mühit aktyor üçün necə də dərk edəcəyik, ilham pərisi də gəlişi ba-
böyük imkanlar açır! Hətta dənizçi təkba- rədə özü işarə verəcək. Mən isə bu im-
şına oturub şərab içsəydi belə, yaranmış provizəni anlayıb araşdırmaq üçün bəzi
mühit aktyora yaradıcılıq potensialını ipucları verməyə borclu idim.
nümayiş etdirmək üçün kifayət idi. Yəni
siz də bu mühitə qoşulub bir qədəh şərab – Belə deyə bilərəmmi ki, növbəti im-
içdiyinizi təsəvvürdə canlandırsanız, provizədə qarşıma belə bir məqsəd qoy-
özünüz də hiss etmədən hadisələrin axa- malıyam: mütləq metodu gözləyib yalnız
rına düşəcək və qarşıya qoyduğunuz məq- ilham pərisinin “gəlişindən” sonramı işə
sədə çatacaqsınız. İlham pərisini gözlə- başlayım?
məyə ehtiyac yoxdur, yetər ki, təxəyyülü
işə salıb səhnədə baş verənləri qəlbinizlə – Әlbəttə, mühitlə bağlı araşdırmaları
duyasınız, ilham pərisi də bir göz qırpı- davam etdirmək daha səmərəli olardı, la-
mında hüzurunuzda hazır olacaq. kin bu dərsdə sizə improvizasiya ilə bağlı
bəzi təlimatlar verməyi düşünürdüm. Mən-
cə, artıq buna hazırsınız. Mühiti gözləyib
artacaq, daxilən, ruhən zənginləşəcəksi- mühitdə nə baş verir? Ümumiyyətlə, ak- 2017
niz. Әmin olun, köhnə və lüzumsuz vər- tyor bu inkişafı istənilən istiqamətə yönəl-
dişlərdən xilas olmaqla çox şey itirməyə- də bilərmi? Әgər mən hadisələrin inkişa- Mixail Çexov. Peşəkar aktyorluq dərsləri
cəksiniz, əksinə, yeni müstəviyə çıxacaq- fında iştirak edirəmsə, deməli, mühitdə
sınız. nəsə gözdən qaçır? Bəlkə, onun əhəmiy-
yətli hissəsini itirirəm? Fabulaya, süjetə
– İncə və fərdi oyun məni bir aktyor daxil olmaq üçün mühitin içində nə qədər
kimi çox gözəl, həm də cazibədar edə bi- qalmalıyam?
lər, ancaq buna nail olmağın yollarını
müəyyənləşdirə bilmirəm. Mühitlə bağlı – Әgər söhbət pyesin məşqindən ge-
improvizənin ertəsi günü hiss etdim ki, dirsə, bu proses tam fərqli olmalıdır. Ye-
səhnədə çaş-baş qalmışam, bəzi epizod- məkxana ilə bağlı improvizəni sizə kömək
larda nə edəcəyimi bilmirdim, açığı, çıxıl- məqsədi ilə seçmişdim. Metod adı altın-
maz vəziyyətə düşmüşdüm. Söylədikləri- da nəyin nəzərdə tutulduğunu göstərmək
nizin çoxunu tam dərk edib təcrübədə istəyirdim – prinsiplər, metodlar və “fənd-
tətbiq edə bilmirəm. İşləyib-hazırladığınız lər”i bu improvizənin köməyi ilə əyani izah
teatr nəzəriyyəsinin alternativi varmı? Yox- etməyə çalışırdım. Ona görə də bu im-
sa əl-qolumu sallayıb gözləməliyəm ki, il- provizə sizin üçün normal məşq sayıla
ham pərisi nə vaxt gəlib məni ağuşuna bilməz. Məşq tamam fərqli olmalı idi, bi-
alacaq? zim araşdırmalar isə metodu sizin üçün
daha sadə anlama gətirmək məqsədi
– Sualınızı anladım. Bizim fəaliyyət- güdürdü. Çünki bu improvizədə metod
siz oturub nəyi isə gözləməyə haqqımız aktyor peşəkarlığının bir vasitəsi kimi çı-
və vaxtımız yoxdur. Bu tendensiya gec- xış edir. Mühit daxilində inkişafın istiqa-
tez qorxu və həyəcan hissi yaradacaq və mətləri müxtəlif ola bilər və siz, əslində,
tezliklə acizliyin məngənəsində boğula- bu mühitdə sərbəstsiniz. Mühit daxilində
cağıq. Hər şeydən əvvəl, nəzərə alın ki, nə qədər qalmağı da aktyor hissiyyatı və
aktyorluq kimi ali sənəti seçmişik və otu- ilham pərisi müəyyən edəcək. Әgər mə-
rub gözləmək taleyimizə yazılmayıb. nim təsadüfən seçdiyim yeməkxana im-
Nümunə kimi yeməkxanada sərxoş də- provizəsi uğursuz alınıbsa, narahat ol-
nizçilərin kef məclisindən yaranan mühiti mağa dəyməz, mühiti bir müddət sonra
götürək. Bu mühit aktyor üçün necə də dərk edəcəyik, ilham pərisi də gəlişi ba-
böyük imkanlar açır! Hətta dənizçi təkba- rədə özü işarə verəcək. Mən isə bu im-
şına oturub şərab içsəydi belə, yaranmış provizəni anlayıb araşdırmaq üçün bəzi
mühit aktyora yaradıcılıq potensialını ipucları verməyə borclu idim.
nümayiş etdirmək üçün kifayət idi. Yəni
siz də bu mühitə qoşulub bir qədəh şərab – Belə deyə bilərəmmi ki, növbəti im-
içdiyinizi təsəvvürdə canlandırsanız, provizədə qarşıma belə bir məqsəd qoy-
özünüz də hiss etmədən hadisələrin axa- malıyam: mütləq metodu gözləyib yalnız
rına düşəcək və qarşıya qoyduğunuz məq- ilham pərisinin “gəlişindən” sonramı işə
sədə çatacaqsınız. İlham pərisini gözlə- başlayım?
məyə ehtiyac yoxdur, yetər ki, təxəyyülü
işə salıb səhnədə baş verənləri qəlbinizlə – Әlbəttə, mühitlə bağlı araşdırmaları
duyasınız, ilham pərisi də bir göz qırpı- davam etdirmək daha səmərəli olardı, la-
mında hüzurunuzda hazır olacaq. kin bu dərsdə sizə improvizasiya ilə bağlı
bəzi təlimatlar verməyi düşünürdüm. Mən-
cə, artıq buna hazırsınız. Mühiti gözləyib
