Page 23 - "Xəzər" 4/2016
P. 23
heyvanın əzələlərinə yalnız insan ya girdi. Çay getdikcə dərinləşirdi, nəhayət, 23
şüurunun gücüylə ötürülürdü. İnsan əlini su insanın sinəsinı çıxdı. Çayın ortasına 2016
girintili daşa söykəyib bədənini qaldırdı çatmışdı, indi ayın göy üzündə çay kimi
və at da lunatik kimi, onun dalınca düşdü axan işıq selində çimirdi. O anlarda bu Joze Saramaqo. Kentavr
– heyvanın axıcı hərəkətləri indi elə bil mənzərədən ləzzət almaq istəyən hər kəs
çəkisiz görünürdü. Kentavr mağaradan ay işığından gümüşü rəngə boyanmış
çıxıb birbaşa gecənin qucağına düşdü. axını keçən insanı görə biləcəkdi – əlləri,
başı, çiyni, at yalı yerinə adam saçları.
Ay işığı dərəyə axırdı. İşıq o qədər Axar suyun altında gizlənib görünməz
çox idi ki, o yerin bu kiçik, təvazökar, sa- olan at asta-asta addımlayırdı. Ay işığından
kit və sirli peykindən gələ bilməzdi; işıq hürkmüş balıqlar dörd bir yanında qaynaşır,
zülmətdə süzən saysız-hesabsız ayların ayaqlarını yüngülcə çimdikləyirdilər.
işığıydı; onlar başqa, adları kimsəyə bəlli
olmayan günəşlərin və planetlərin ətrafına İnsanın bədəni suyun üzünə çıxdı,
fırlanıb bir-birini əvəz edə-edə parlayır, sonra isə at göründü və kentavr çayın dik
işıq saçırdılar. Kentavr gecənin havasını sahilinə qalxdı. Әyilib ağacların alçaq
insan burnu ilə içinə çəkdi, lap dərindən budaqlarının altından keçdi, düzənliyə
çəkdi: ilıq, yumşaq havaydı, elə bil insan çatıb nəfəsini dərmək üçün ayaq saxladı.
dərisinin məsamələrindən keçmişdi. Ha- Çayın o üzün çatanda adamların onun
vadan torpaq iyi gəlirdi – dünyanı qoru- arxasınca necə düşdüklərini xatırladı,
yaraq yaşadan ağac rişələrinə suyu aramla qışqırtılar, atəş səsləri yadına düşdü və
verən nəm torpağın iyi. O, dərəyə azacıq yenə canını qorxu aldı. İndi istəyərdi ki,
maili, az qala, dümdüz cığırla enirdi; at zil qaranlıq olsun, dünənki kimi şimşək
ayaqları bədənini nizamla yırğalayaraq çaxsa, daha yaxşı olardı, – gizlənə bilərdi,
aparırdı, insan qolları isə bu yerişlə yağış da adamları, itləri evlərinə qovardı.
həmahəng tərpənirdi. O, aramla gedir, İnsan bura kentavrın gəlişindən hamının
dırnaqlarını qaya süxurunun iti pipiklərinə xəbər tutduğuna əmin idi – söz-söhbət
ehtiyatla basır, bircə daşı belə yerindən üçün nə sərhəd?.. Gündüz vaxtı tarlalardan
oynatmır, narahat etmirdi. Budur, artıq salamat keçə bilməyəcəyini anlayırdı.
dərəyə çatmışdı, bu qısa yol sanki tanrıların Dolama yollarla, çay sahili boyunca
mağarada ona haram etdikləri yuxunun tələsmədən, ağacların altında gizlənə-
bir hissəsiydi. Qarşısında enli bir çay gizlənə irəlilədi. Bəlkə də, irəlidə, dərə
parlayırdı. O biri sahildə, bir qədər solda, daralıb iki hündür təpənin arasında sıxılıb
cənub istiqamətinin ən böyük kəndi bitəndə, daha sakit bir yer tapa bilərdi. O,
yerləşirdi. Kentavr açıqlığa çıxdı, arxasınca, hələ də dəniz haqda, bəyaz sütunlar
yer üzündə heç bir kölgəyə bənzəməyən haqda düşünürdü; gözlərini yuman kimi,
kölgəsi sürünürdü. Şumlanmış tarlalardan cənuba gedən Zevsin ləpirlərini görürdü.
yüngül löhrəmlə ötdü. Cücərtiləri əzmə-
məyə, yalnız işlək cığırlarla getməyə çalı- Qəflətən su səsi eşidildi. Kentavr nəf-
şırdı. Şum zolağı və çayın arasındakı sa-
hədə seyrək ağaclar vardı. Bəlliydi ki, bu- əsini qısıb diqqət kəsildi. Səs yenə gəldi,
rada mal-qara otarırdılar. Heyvanların
qoxusunu duyan at həyəcanlandı, kentavr sonra susdu və bir də gəldi. Sıx otluqla
isə çaya doğru yoluna davam etdi. Dırnaq-
larıyla dibini yoxlaya-yoxlaya ehtiyatla su- örtülmüş torpaq ayaq səslərini boğduğun-
dan ay işığına qərq olmuş sərin gecənin
minlərlə pıçıltısı içində onu ayırmaq müm-
kün deyildi. İnsan qarşısındakı budaqları
şüurunun gücüylə ötürülürdü. İnsan əlini su insanın sinəsinı çıxdı. Çayın ortasına 2016
girintili daşa söykəyib bədənini qaldırdı çatmışdı, indi ayın göy üzündə çay kimi
və at da lunatik kimi, onun dalınca düşdü axan işıq selində çimirdi. O anlarda bu Joze Saramaqo. Kentavr
– heyvanın axıcı hərəkətləri indi elə bil mənzərədən ləzzət almaq istəyən hər kəs
çəkisiz görünürdü. Kentavr mağaradan ay işığından gümüşü rəngə boyanmış
çıxıb birbaşa gecənin qucağına düşdü. axını keçən insanı görə biləcəkdi – əlləri,
başı, çiyni, at yalı yerinə adam saçları.
Ay işığı dərəyə axırdı. İşıq o qədər Axar suyun altında gizlənib görünməz
çox idi ki, o yerin bu kiçik, təvazökar, sa- olan at asta-asta addımlayırdı. Ay işığından
kit və sirli peykindən gələ bilməzdi; işıq hürkmüş balıqlar dörd bir yanında qaynaşır,
zülmətdə süzən saysız-hesabsız ayların ayaqlarını yüngülcə çimdikləyirdilər.
işığıydı; onlar başqa, adları kimsəyə bəlli
olmayan günəşlərin və planetlərin ətrafına İnsanın bədəni suyun üzünə çıxdı,
fırlanıb bir-birini əvəz edə-edə parlayır, sonra isə at göründü və kentavr çayın dik
işıq saçırdılar. Kentavr gecənin havasını sahilinə qalxdı. Әyilib ağacların alçaq
insan burnu ilə içinə çəkdi, lap dərindən budaqlarının altından keçdi, düzənliyə
çəkdi: ilıq, yumşaq havaydı, elə bil insan çatıb nəfəsini dərmək üçün ayaq saxladı.
dərisinin məsamələrindən keçmişdi. Ha- Çayın o üzün çatanda adamların onun
vadan torpaq iyi gəlirdi – dünyanı qoru- arxasınca necə düşdüklərini xatırladı,
yaraq yaşadan ağac rişələrinə suyu aramla qışqırtılar, atəş səsləri yadına düşdü və
verən nəm torpağın iyi. O, dərəyə azacıq yenə canını qorxu aldı. İndi istəyərdi ki,
maili, az qala, dümdüz cığırla enirdi; at zil qaranlıq olsun, dünənki kimi şimşək
ayaqları bədənini nizamla yırğalayaraq çaxsa, daha yaxşı olardı, – gizlənə bilərdi,
aparırdı, insan qolları isə bu yerişlə yağış da adamları, itləri evlərinə qovardı.
həmahəng tərpənirdi. O, aramla gedir, İnsan bura kentavrın gəlişindən hamının
dırnaqlarını qaya süxurunun iti pipiklərinə xəbər tutduğuna əmin idi – söz-söhbət
ehtiyatla basır, bircə daşı belə yerindən üçün nə sərhəd?.. Gündüz vaxtı tarlalardan
oynatmır, narahat etmirdi. Budur, artıq salamat keçə bilməyəcəyini anlayırdı.
dərəyə çatmışdı, bu qısa yol sanki tanrıların Dolama yollarla, çay sahili boyunca
mağarada ona haram etdikləri yuxunun tələsmədən, ağacların altında gizlənə-
bir hissəsiydi. Qarşısında enli bir çay gizlənə irəlilədi. Bəlkə də, irəlidə, dərə
parlayırdı. O biri sahildə, bir qədər solda, daralıb iki hündür təpənin arasında sıxılıb
cənub istiqamətinin ən böyük kəndi bitəndə, daha sakit bir yer tapa bilərdi. O,
yerləşirdi. Kentavr açıqlığa çıxdı, arxasınca, hələ də dəniz haqda, bəyaz sütunlar
yer üzündə heç bir kölgəyə bənzəməyən haqda düşünürdü; gözlərini yuman kimi,
kölgəsi sürünürdü. Şumlanmış tarlalardan cənuba gedən Zevsin ləpirlərini görürdü.
yüngül löhrəmlə ötdü. Cücərtiləri əzmə-
məyə, yalnız işlək cığırlarla getməyə çalı- Qəflətən su səsi eşidildi. Kentavr nəf-
şırdı. Şum zolağı və çayın arasındakı sa-
hədə seyrək ağaclar vardı. Bəlliydi ki, bu- əsini qısıb diqqət kəsildi. Səs yenə gəldi,
rada mal-qara otarırdılar. Heyvanların
qoxusunu duyan at həyəcanlandı, kentavr sonra susdu və bir də gəldi. Sıx otluqla
isə çaya doğru yoluna davam etdi. Dırnaq-
larıyla dibini yoxlaya-yoxlaya ehtiyatla su- örtülmüş torpaq ayaq səslərini boğduğun-
dan ay işığına qərq olmuş sərin gecənin
minlərlə pıçıltısı içində onu ayırmaq müm-
kün deyildi. İnsan qarşısındakı budaqları
