Page 22 - "Xəzər" 4/2016
P. 22
Dərədə bir-birindən xeyli aralı üç xırda əlini arxaya uzadıb atın məxmər kimi
kənd vardı; kəndlərin ən büyüyü ortada- yumşaq dərisinə çəkdi. At-kentavr gərnəşdi,
kıydı, cənuba aparan yol da elə ordan onun bütün əzələləri ləzzətdən səyridi və
burulurdu. Әgər dərəni düzünə kəsib get- yuxu bu nəhəng bədəni öz ağuşuna alıb
səydi belə, yenə adamların yaşadığı evlərin apardı. İnsanın da qolu yerə düşdü və
yanından keçməli olacaqdı. Görəsən, bu barmaqları quru, sərin quma toxundu.
dəfə macərasız ötüşə biləcək? Sərhədin Batan günəş mağaranın içinə boylandı.
o tərəfindəki qovhaqovu, qışqırıqları, atəş- Kentavr yatmışdı, amma yuxuda nə
ləri xatırladı. Bu, izahı olmayan bir nifrət Heraklı, nə də dövrə vurub oturan tanrıları
idi. Bu torpaqlar ona məxsusdu; bəs bu- görürdü. Orada heç laqeyd simalarıyla
rada özlərinə ev tikən adamlar kimdi, dənizə baxan dağlar, adalara çırpılıb
görəsən? Fikirləşə-fikirləşə yoluna davam fəvvarə kimi fişqıran dalğalar, nəhayətsiz
edir, dərəyə enirdi. Gün isə bitmək bilmirdi. suların nəğməkar ənginliyi də yox idi.
Yorğun at addımlarını ehtiyatla atır, insansa Bütöv, qara, keçilməz divardan savayı,
dərədən keçməmiş əməllicə dincəlmək heç nə gözə dəymirdi. Bu vaxt günəşin
haqqında fikirləşdi. Bir az da düşünüb, şüaları mağaranın dibinə gəlib çatdı. İşıq
havanın qaralmasını gözləmək qərarına qayalardan damar-damar keçən dağ bül-
22 gəldi: o vaxta kimi özünə təhlükəsiz lurunun kristalları üzərinə düşüb onları
2016 sığınacaq tapar, cənuba, dənizə uzun pırıl-pırıl alışdırdı, divarı bəzədi və tavandan
səyahəti ərəfəsində yaxşıca dincəlib güc asılan hər damcı suyu al-qırmızı mirvari
yığa bilərdi. dənəsinə döndərdi. Damcılar getdikcə
Getdikcə, sürətini lap azaldırdı. İki iri böyüyür, böyüyür və nəhayət, qoparaq
qaya arasında girib dincəlməyə hazır idi havada uzun, qırmızı iz buraxan böyük
ki, gözünə bir mağara sataşdı – atlı insanın bir daşın üzərindəki oyuğa düşürdü. Ken-
keçməsi üçün kifayət qədər iri bir yer idi. tavr yatmışdı. Səmanın rəngi soldu, dar
Sürüşkən daşların üstüylə çox ehtiyatla dərəni minlərlə sayrışan rəng seli bürüdü.
addımlayır, özünə əlləriylə də kömək Yorğun bədən yuxuya qərq olan kimi,
etməyə çalışırdı; mağaranın içinə girdi. O axşam aramla öz örtüyünü yer üzünə
qədər də dərin deyildi, amma içində hərəkət sərdi. Qaranlıq mağara indi adama nəhəng
etmək üçün kifayət qədər yer vardı. görünürdü; su damcıları kilsə zənginin
Dirsəklərini maili qayaya söykədi və qıraqlarına toxunub sıçrayan balaca, girdə
nəhayət, başını aşağı sala bildi. O, atın daşlar kimi, cingildəyirdi. Göy üzündə ay
Joze Saramaqo. Kentavr gərgin fısıltısının ahənginə uyğunlaşmaq görünəndə, artıq gecəydi.
üçün yox, daha çox, ona müqavimət İnsan oyandı. Yuxuda heç nə görmə-
göstərmək üçün dərindən nəfəs alırdı. mişdi və bundan çox nigaran idi. Min illər
Üzündən tər axırdı. Sonra at qabaq ayaq- ərzində ilk dəfəydi ki, yuxu görmürdü.
larını qatladı və ağır-ağır qumlu döşəməyə Bəlkə, doğma ellərə qayıdan kimi, yuxuları
endi. İnsan da həmişəki kimi, yarıuzanılı da onu tərk etmişdi? Görəsən, niyə? Bəlkə,
vəziyyətdə başını uzatdı, amma kəndi bu bir nişanəydi? Bunu hansı kahin yoza
görə bilmədi. Mağaranın girəcəyindən bilərdi, görəsən? At hələ də yuxudaydı,
yalnız mavi səmanın bir parçası görünürdü. amma yerində narahat-narahat tərpənir,
Hardasa dərinlərdə su damcılayır, quyu dartınırdı. Hərdənbir arxa ayaqları dördnala
dibindən çıxırmış kimi, əks-səda verirdi. çapırmış kimi sıçrayırdı, amma yuxu onun
Mağarada dərin hüzur hökm sürürdü. İnsan deyildi: yuxunu ona borc vermişdilər və
kənd vardı; kəndlərin ən büyüyü ortada- yumşaq dərisinə çəkdi. At-kentavr gərnəşdi,
kıydı, cənuba aparan yol da elə ordan onun bütün əzələləri ləzzətdən səyridi və
burulurdu. Әgər dərəni düzünə kəsib get- yuxu bu nəhəng bədəni öz ağuşuna alıb
səydi belə, yenə adamların yaşadığı evlərin apardı. İnsanın da qolu yerə düşdü və
yanından keçməli olacaqdı. Görəsən, bu barmaqları quru, sərin quma toxundu.
dəfə macərasız ötüşə biləcək? Sərhədin Batan günəş mağaranın içinə boylandı.
o tərəfindəki qovhaqovu, qışqırıqları, atəş- Kentavr yatmışdı, amma yuxuda nə
ləri xatırladı. Bu, izahı olmayan bir nifrət Heraklı, nə də dövrə vurub oturan tanrıları
idi. Bu torpaqlar ona məxsusdu; bəs bu- görürdü. Orada heç laqeyd simalarıyla
rada özlərinə ev tikən adamlar kimdi, dənizə baxan dağlar, adalara çırpılıb
görəsən? Fikirləşə-fikirləşə yoluna davam fəvvarə kimi fişqıran dalğalar, nəhayətsiz
edir, dərəyə enirdi. Gün isə bitmək bilmirdi. suların nəğməkar ənginliyi də yox idi.
Yorğun at addımlarını ehtiyatla atır, insansa Bütöv, qara, keçilməz divardan savayı,
dərədən keçməmiş əməllicə dincəlmək heç nə gözə dəymirdi. Bu vaxt günəşin
haqqında fikirləşdi. Bir az da düşünüb, şüaları mağaranın dibinə gəlib çatdı. İşıq
havanın qaralmasını gözləmək qərarına qayalardan damar-damar keçən dağ bül-
22 gəldi: o vaxta kimi özünə təhlükəsiz lurunun kristalları üzərinə düşüb onları
2016 sığınacaq tapar, cənuba, dənizə uzun pırıl-pırıl alışdırdı, divarı bəzədi və tavandan
səyahəti ərəfəsində yaxşıca dincəlib güc asılan hər damcı suyu al-qırmızı mirvari
yığa bilərdi. dənəsinə döndərdi. Damcılar getdikcə
Getdikcə, sürətini lap azaldırdı. İki iri böyüyür, böyüyür və nəhayət, qoparaq
qaya arasında girib dincəlməyə hazır idi havada uzun, qırmızı iz buraxan böyük
ki, gözünə bir mağara sataşdı – atlı insanın bir daşın üzərindəki oyuğa düşürdü. Ken-
keçməsi üçün kifayət qədər iri bir yer idi. tavr yatmışdı. Səmanın rəngi soldu, dar
Sürüşkən daşların üstüylə çox ehtiyatla dərəni minlərlə sayrışan rəng seli bürüdü.
addımlayır, özünə əlləriylə də kömək Yorğun bədən yuxuya qərq olan kimi,
etməyə çalışırdı; mağaranın içinə girdi. O axşam aramla öz örtüyünü yer üzünə
qədər də dərin deyildi, amma içində hərəkət sərdi. Qaranlıq mağara indi adama nəhəng
etmək üçün kifayət qədər yer vardı. görünürdü; su damcıları kilsə zənginin
Dirsəklərini maili qayaya söykədi və qıraqlarına toxunub sıçrayan balaca, girdə
nəhayət, başını aşağı sala bildi. O, atın daşlar kimi, cingildəyirdi. Göy üzündə ay
Joze Saramaqo. Kentavr gərgin fısıltısının ahənginə uyğunlaşmaq görünəndə, artıq gecəydi.
üçün yox, daha çox, ona müqavimət İnsan oyandı. Yuxuda heç nə görmə-
göstərmək üçün dərindən nəfəs alırdı. mişdi və bundan çox nigaran idi. Min illər
Üzündən tər axırdı. Sonra at qabaq ayaq- ərzində ilk dəfəydi ki, yuxu görmürdü.
larını qatladı və ağır-ağır qumlu döşəməyə Bəlkə, doğma ellərə qayıdan kimi, yuxuları
endi. İnsan da həmişəki kimi, yarıuzanılı da onu tərk etmişdi? Görəsən, niyə? Bəlkə,
vəziyyətdə başını uzatdı, amma kəndi bu bir nişanəydi? Bunu hansı kahin yoza
görə bilmədi. Mağaranın girəcəyindən bilərdi, görəsən? At hələ də yuxudaydı,
yalnız mavi səmanın bir parçası görünürdü. amma yerində narahat-narahat tərpənir,
Hardasa dərinlərdə su damcılayır, quyu dartınırdı. Hərdənbir arxa ayaqları dördnala
dibindən çıxırmış kimi, əks-səda verirdi. çapırmış kimi sıçrayırdı, amma yuxu onun
Mağarada dərin hüzur hökm sürürdü. İnsan deyildi: yuxunu ona borc vermişdilər və
