Page 143 - "Xəzər" 4/2016
P. 143
arıdır. Və kapitalist cəmiyyəti yaşamaq binası önündə çılğınlıq edəndə, həyasız 143
istəyirsə, bu postulatı mütləq yaşatmalıdır. yalanlar efirləri dolduranda, günahlar içində 2016
Axırda nə olacaq? O olacaq ki, həmin qərq olmuş varlılar öz eqoizmləriylə
postulat nəhayətdə o tip cəmiyyətlərdə getdikcə azğınlaşanda, vəhşiləşmiş, ağlını Con Faulz. Aristos
dərin dəyişikliklərə gətirib çıxaracaq. itirmiş yoxsullar isə çarəsizliyin sərhədinə
dirənəndə, bir irq digərinə nifrət bəslə-
– Kapitalist cəmiyyəti öz üzvlərini elə yəndə, min-min pərakəndə toqquşmanın
şəraitə salır ki, onlar eyni zamanda həm insanın insanla sonuncu döyüşünə səbəb
paxıllıq edir, həm də paxıllıq obyektinə olacağı gün yaxınlaşanda... insanda elə
çevrilirlər; lakin bu asılılıq hərəkətin formala- bir fikir formalaşır ki, paxıllıq, həqiqətən,
rından biridir; kapitalist cəmiyyətinin dəhşətli bir şeydir. Lakin mən inanıram
sərhədlərindən qurtulan həmin hərəkət ki, – burada, bəri başdan inanmaq ağıllı-
mütləq başqa, daha yaxşı bir cəmiyyət ağıllı fikir yürütməkdən daha vacibdir –
yaradacaq. Mən Marksdan ilhamlanıb bəşəriyyətin nəhəng müdrik nüvəsi bu
kapitalizmin öz bətnində həm də öz məh- paxıllıqdakı əsl mahiyyəti – bəşəriyyəti
vinin rüşeymlərini gəzdirdiyini demirəm; daha humanist etməyə qadir nəhəng
mən deyirəm ki, kapitalizm öz bətnində qüvvəni görə biləcək, tək çıxış yolunun
dəyişikliyinin rüşeymlərini gəzdirir. Və məsuliyyət olduğunu anlayacaq.
həmin rüşeymləri əkmək, becərmək za-
manı çoxdan çatıb. – İndi qarşısında durduğumuz nəsnə
bir okean boğazı, yaxud təhlükəli cığır,
– Müasir paxıllığın ikinci qüsuru bun- ya da dağ aşırımı kimidir və oradan ötmək
dadır ki, o, bərabərləşdirəndir; bütün bəra- üçün bizə mərdlik, müdriklik gərəkdir.
bərləşdirmələr isə staqnasiyaya, durğun- Mərdlik çəkinmədən irəli gedə bilər;
luğa aparır. Bizə bərabərləşdirmə lazımdır, müdriklik isə idraka söykənər – qorxuya
durğunluq yox. Durğunluq ideyasından yox, qısqanclığa yox, paxıllığa yox, məhz
qaynaqlanan, qeyri-bərabərlik təkamül idraka! Bizim gəminin dönməz kapitanı
enerjisinin toplusudur ideyası, qeyri-bər- müdriklik olmalıdır, çünki yolboyu çox şey-
abərliyin müdafiəçiləri – varlılar üçün başlıca ləri okeana atası olacağıq.
silahdır. Qlobal sərvət qeyri-bərabərliyi
(bizim indiki vəziyyətimiz) qəti qənaətbəxş – Biz indi, bir zamanlar Kolumbun
deyil; nisbi sərvət bərabərliyi isə (bizim durduğu yerdəyik: O, həmin nöqtədə durub
ağrı-acılar bahasına, yöndəmsiz tərzdə qarşısına sərilən okeanın nəhayətsiz
can atdığımız hədəf) özündə çoxlu təh- ənginliklərinə baxırdı.
lükələr daşıyır. Bizə hansısa, tamam fərqli
vəziyyət lazımdır. Xeyir – bərabərdir şərə
– Bu paxıllıq hardandır, dünya yoxsulla- – Xeyir əməllərə qarşı bəzən sonuncu,
rının sümüklü barmaqlarının uzun əsrlər ən çarəsiz arqument irəli sürürlər: xeyirxah
boyu səylə Qərbin anbarlarına topladıq- niyyətlə, yaxud bədxah niyyətlə törədilmə-
larını – həyat tərzini, bilikləri, sərvəti tar- sindən asılı olmayaraq, bütün hərəkətlər
mar etmək kimi dəhşətli cəhdlər nədir zaman keçdikcə, bir-biriylə elə dərindən
axı? Nə olacaq – bəşəriyyət! Paxıllıq elə çulğaşır ki, axırda onların içindəki nisbi
bəşəriyyətdir – bir tərəfdən saxlamaq, di- xeyir və nisbi şər izsiz-soraqsız itib gedir.
gər tərəfdən almaq arzusu. Kütlə səfirliyin
istəyirsə, bu postulatı mütləq yaşatmalıdır. yalanlar efirləri dolduranda, günahlar içində 2016
Axırda nə olacaq? O olacaq ki, həmin qərq olmuş varlılar öz eqoizmləriylə
postulat nəhayətdə o tip cəmiyyətlərdə getdikcə azğınlaşanda, vəhşiləşmiş, ağlını Con Faulz. Aristos
dərin dəyişikliklərə gətirib çıxaracaq. itirmiş yoxsullar isə çarəsizliyin sərhədinə
dirənəndə, bir irq digərinə nifrət bəslə-
– Kapitalist cəmiyyəti öz üzvlərini elə yəndə, min-min pərakəndə toqquşmanın
şəraitə salır ki, onlar eyni zamanda həm insanın insanla sonuncu döyüşünə səbəb
paxıllıq edir, həm də paxıllıq obyektinə olacağı gün yaxınlaşanda... insanda elə
çevrilirlər; lakin bu asılılıq hərəkətin formala- bir fikir formalaşır ki, paxıllıq, həqiqətən,
rından biridir; kapitalist cəmiyyətinin dəhşətli bir şeydir. Lakin mən inanıram
sərhədlərindən qurtulan həmin hərəkət ki, – burada, bəri başdan inanmaq ağıllı-
mütləq başqa, daha yaxşı bir cəmiyyət ağıllı fikir yürütməkdən daha vacibdir –
yaradacaq. Mən Marksdan ilhamlanıb bəşəriyyətin nəhəng müdrik nüvəsi bu
kapitalizmin öz bətnində həm də öz məh- paxıllıqdakı əsl mahiyyəti – bəşəriyyəti
vinin rüşeymlərini gəzdirdiyini demirəm; daha humanist etməyə qadir nəhəng
mən deyirəm ki, kapitalizm öz bətnində qüvvəni görə biləcək, tək çıxış yolunun
dəyişikliyinin rüşeymlərini gəzdirir. Və məsuliyyət olduğunu anlayacaq.
həmin rüşeymləri əkmək, becərmək za-
manı çoxdan çatıb. – İndi qarşısında durduğumuz nəsnə
bir okean boğazı, yaxud təhlükəli cığır,
– Müasir paxıllığın ikinci qüsuru bun- ya da dağ aşırımı kimidir və oradan ötmək
dadır ki, o, bərabərləşdirəndir; bütün bəra- üçün bizə mərdlik, müdriklik gərəkdir.
bərləşdirmələr isə staqnasiyaya, durğun- Mərdlik çəkinmədən irəli gedə bilər;
luğa aparır. Bizə bərabərləşdirmə lazımdır, müdriklik isə idraka söykənər – qorxuya
durğunluq yox. Durğunluq ideyasından yox, qısqanclığa yox, paxıllığa yox, məhz
qaynaqlanan, qeyri-bərabərlik təkamül idraka! Bizim gəminin dönməz kapitanı
enerjisinin toplusudur ideyası, qeyri-bər- müdriklik olmalıdır, çünki yolboyu çox şey-
abərliyin müdafiəçiləri – varlılar üçün başlıca ləri okeana atası olacağıq.
silahdır. Qlobal sərvət qeyri-bərabərliyi
(bizim indiki vəziyyətimiz) qəti qənaətbəxş – Biz indi, bir zamanlar Kolumbun
deyil; nisbi sərvət bərabərliyi isə (bizim durduğu yerdəyik: O, həmin nöqtədə durub
ağrı-acılar bahasına, yöndəmsiz tərzdə qarşısına sərilən okeanın nəhayətsiz
can atdığımız hədəf) özündə çoxlu təh- ənginliklərinə baxırdı.
lükələr daşıyır. Bizə hansısa, tamam fərqli
vəziyyət lazımdır. Xeyir – bərabərdir şərə
– Bu paxıllıq hardandır, dünya yoxsulla- – Xeyir əməllərə qarşı bəzən sonuncu,
rının sümüklü barmaqlarının uzun əsrlər ən çarəsiz arqument irəli sürürlər: xeyirxah
boyu səylə Qərbin anbarlarına topladıq- niyyətlə, yaxud bədxah niyyətlə törədilmə-
larını – həyat tərzini, bilikləri, sərvəti tar- sindən asılı olmayaraq, bütün hərəkətlər
mar etmək kimi dəhşətli cəhdlər nədir zaman keçdikcə, bir-biriylə elə dərindən
axı? Nə olacaq – bəşəriyyət! Paxıllıq elə çulğaşır ki, axırda onların içindəki nisbi
bəşəriyyətdir – bir tərəfdən saxlamaq, di- xeyir və nisbi şər izsiz-soraqsız itib gedir.
gər tərəfdən almaq arzusu. Kütlə səfirliyin
