Page 65 - "Xəzər" 2017
P. 65
anizmi, mehribanlığı ilə heç nəyə nail dan və soldatlardan ibarət deyil. Rusiya 65
olmaq mümkün deyil. Mən Gürcüstanı vasitəsi ilə onlar Avropanı tanıyacaqlar, 2017
bütün çar nəsillərindən azad etdim, La- Avropa mənəvi dəyərlərini, mədəniyyəti-
zarev kimi bir generalı o vəhşilərə qurban ni, elmini öyrənəcəklər, ancaq mən, Kol- Elçin. Baş
verdim,ancaq nə olsun, elə bilirsən indi ya, əziz dostum, səndən gizlətmirəm, bu
orada əmin-amanlıqdır? Yox! Az qala ay- barədə fikirləşəndə, bilmirəm bu, yaxşı-
da bir qəsdin üstü açılır: Osmanlıda, ya dır, ya pis? Bəs sonra nə olacaq? Bu gün
Qacarların himayəsində, ya da Dağıstan Azərbaycan kiçik xanlıqlara bölünüb, Gür-
aullarında gizlənmiş hansısa bir şahzadə cüstan hələ də inersiya ilə parça-parça-
tapıb, onu yenidən hakimiyyətə gətirtmək dır, biz onları Rusiyanın tərkibində birləş-
istəyirlər, Rusiyaya qarşı təbliğat aparır- diririk, sabah onlar ayağa qalxmayacaq-
lar. Gör iş nə yerə çatır ki, keçən il gürcü larmı ki, nə üçün biz də müstəqil dövlət
şahzadəsi Aleksandr Fətəli şahla əlbir olmayaq? Nə üçün dünya dövlətləri ara-
olub çalışırdı ki, onu Tiflisə hücum etmə- sında bizim də adımız olmasın? Mən bu
yə razı salsın, sonra da İrəvan xanı Mə- barədə fikirləşəndə, doğrusu, özümə yer
həmməd xana qoşuldu, qoşun yığıb özü tapa bilmirəm.
bizimlə mubarizə aparmaq istəyirdi, ge-
neral-mayor Tuçkov onun dəstəsini dar- Ancaq, Kolya, mənim içimə başqa bir
madağın etdi, Aleksandr da dovşan kimi nigarançılıq da dolub və bu nigarançılıq
qaçıb gizləndi, indi də eşitmişəm ki, Ab- Qafqazla bağlı deyil: Bonapart Avropada
bas Mirzəyə yaltaqlanır, ondan kömək nə qədər müharibə edəcək? Yarımçıq
umur. Başqa birgürcü şahzadəsi isə müsəl- sülhlərlə nə qədər kifayətlənəcək? Elə bir
manlığı qəbul edib, osmanlılarla əlbir ol- gün gələ bilərmi ki, Bonapart başa düşsün:
muşdu, təsəvvür edirsənmi? Rusiya imperiyasını dağıtmadan, Rusi-
yanı kiçik marionet krallıqlara, hersoqluq-
Bilmirəm, sən bilirsən, ya yox: bir sıra lara parçalamadan Avropanı tam ram et-
gürcü çarları islamı qəbul etmişdilər, ad- mək mümkün deyil? Və o, bütün qüvvə-
larını dəyişmişdilər, Rostom – Xosrov Mir- lərini toplayıb, bizim üzərimizəyürüş et-
zə, I İrakli – Nəzərəli xan olmuşdu. Mən sə, nə olacaq? Biz buna hazırıqmı? Bo-
hələ yadıma düşənləri deyirəm. Әlbəttə, napart Fətəli şah, ya da Sultan Səlim de-
onların çoxu məcburiyyət qarşısında be- yil. Eyni zamanda, riyakarlıqda, hiylə-fə-
lə etmişdilər, ancaq hər halda, yaxın tari- sadda onlardan geri qalmır, onun da heç
ximizin bu faktları bizə nəsə deyir və biz bir sözünə etibar yoxdur.
bunu qulaqardına vura bilmərik…
Austerlisdən sonra məndə bir bədbin-
Biz müəyyən müddət manevrlər et- lik əmələ gəlib. Təki Yaradan mənim gü-
məliyik, gözləməliyik, ancaq prinsip eti- manlarımı puç etsin! Təki Yaradan bizi
barı ilə qafqazlılarla yalnız zor, zor və ye- özünün ərköyün oğlu Bonapartın azğınlı-
nə də zorla danışmaq lazımdır. ğı ilə üzbəüz qoymasın! Ancaq biz indi-
dən bu ehtimalı nəzərə almalı və var
Әlbəttə, zaman keçəcək, buradakı in- gücümüzlə buna hazırlaşmalıyıq. Bilmi-
sanlar da dəyişəcək, get-gedə möhkəm- rəm, düz etdim, ya yox, bir müddət bun-
lənən Rusiya maarifçilik ənənələri onları dan əvvəl mən bu barədə bir sıra fikirləri-
da maarifləndirəcək və o zaman onlar mi şəxsən əlahəzrət imperatora yazdım.
görəcəklər ki, Rusiya yalnız generallar-
olmaq mümkün deyil. Mən Gürcüstanı vasitəsi ilə onlar Avropanı tanıyacaqlar, 2017
bütün çar nəsillərindən azad etdim, La- Avropa mənəvi dəyərlərini, mədəniyyəti-
zarev kimi bir generalı o vəhşilərə qurban ni, elmini öyrənəcəklər, ancaq mən, Kol- Elçin. Baş
verdim,ancaq nə olsun, elə bilirsən indi ya, əziz dostum, səndən gizlətmirəm, bu
orada əmin-amanlıqdır? Yox! Az qala ay- barədə fikirləşəndə, bilmirəm bu, yaxşı-
da bir qəsdin üstü açılır: Osmanlıda, ya dır, ya pis? Bəs sonra nə olacaq? Bu gün
Qacarların himayəsində, ya da Dağıstan Azərbaycan kiçik xanlıqlara bölünüb, Gür-
aullarında gizlənmiş hansısa bir şahzadə cüstan hələ də inersiya ilə parça-parça-
tapıb, onu yenidən hakimiyyətə gətirtmək dır, biz onları Rusiyanın tərkibində birləş-
istəyirlər, Rusiyaya qarşı təbliğat aparır- diririk, sabah onlar ayağa qalxmayacaq-
lar. Gör iş nə yerə çatır ki, keçən il gürcü larmı ki, nə üçün biz də müstəqil dövlət
şahzadəsi Aleksandr Fətəli şahla əlbir olmayaq? Nə üçün dünya dövlətləri ara-
olub çalışırdı ki, onu Tiflisə hücum etmə- sında bizim də adımız olmasın? Mən bu
yə razı salsın, sonra da İrəvan xanı Mə- barədə fikirləşəndə, doğrusu, özümə yer
həmməd xana qoşuldu, qoşun yığıb özü tapa bilmirəm.
bizimlə mubarizə aparmaq istəyirdi, ge-
neral-mayor Tuçkov onun dəstəsini dar- Ancaq, Kolya, mənim içimə başqa bir
madağın etdi, Aleksandr da dovşan kimi nigarançılıq da dolub və bu nigarançılıq
qaçıb gizləndi, indi də eşitmişəm ki, Ab- Qafqazla bağlı deyil: Bonapart Avropada
bas Mirzəyə yaltaqlanır, ondan kömək nə qədər müharibə edəcək? Yarımçıq
umur. Başqa birgürcü şahzadəsi isə müsəl- sülhlərlə nə qədər kifayətlənəcək? Elə bir
manlığı qəbul edib, osmanlılarla əlbir ol- gün gələ bilərmi ki, Bonapart başa düşsün:
muşdu, təsəvvür edirsənmi? Rusiya imperiyasını dağıtmadan, Rusi-
yanı kiçik marionet krallıqlara, hersoqluq-
Bilmirəm, sən bilirsən, ya yox: bir sıra lara parçalamadan Avropanı tam ram et-
gürcü çarları islamı qəbul etmişdilər, ad- mək mümkün deyil? Və o, bütün qüvvə-
larını dəyişmişdilər, Rostom – Xosrov Mir- lərini toplayıb, bizim üzərimizəyürüş et-
zə, I İrakli – Nəzərəli xan olmuşdu. Mən sə, nə olacaq? Biz buna hazırıqmı? Bo-
hələ yadıma düşənləri deyirəm. Әlbəttə, napart Fətəli şah, ya da Sultan Səlim de-
onların çoxu məcburiyyət qarşısında be- yil. Eyni zamanda, riyakarlıqda, hiylə-fə-
lə etmişdilər, ancaq hər halda, yaxın tari- sadda onlardan geri qalmır, onun da heç
ximizin bu faktları bizə nəsə deyir və biz bir sözünə etibar yoxdur.
bunu qulaqardına vura bilmərik…
Austerlisdən sonra məndə bir bədbin-
Biz müəyyən müddət manevrlər et- lik əmələ gəlib. Təki Yaradan mənim gü-
məliyik, gözləməliyik, ancaq prinsip eti- manlarımı puç etsin! Təki Yaradan bizi
barı ilə qafqazlılarla yalnız zor, zor və ye- özünün ərköyün oğlu Bonapartın azğınlı-
nə də zorla danışmaq lazımdır. ğı ilə üzbəüz qoymasın! Ancaq biz indi-
dən bu ehtimalı nəzərə almalı və var
Әlbəttə, zaman keçəcək, buradakı in- gücümüzlə buna hazırlaşmalıyıq. Bilmi-
sanlar da dəyişəcək, get-gedə möhkəm- rəm, düz etdim, ya yox, bir müddət bun-
lənən Rusiya maarifçilik ənənələri onları dan əvvəl mən bu barədə bir sıra fikirləri-
da maarifləndirəcək və o zaman onlar mi şəxsən əlahəzrət imperatora yazdım.
görəcəklər ki, Rusiya yalnız generallar-
