Page 62 - "Xəzər" 2017

Mən daha Bakı tarixi üzrə mütəxəssis da – bu, Bakının yerləşdiyi yarımadadır –

olmuşam, Kolya. Elmlər Akademiyası basqın etmişdi və o basqından 150 il ke-

Kitabxanasının müdiri cənab Şubertə1 çir, ancaq bakılılar onun törətdiyirəzalət-

məktub yazaraq xahiş etdim ki, Bakının ləri hələ də yaddan çıxarmayıblar. On il

tarixi haqqında geniş məlumat almaq üçün bundan əvvəl – illər necə də sürətlə ötür,

mənə yardım etsin və o da lütfkarcasına Kolya! – mən özüm bakılıların bu qorxu-

yardımını əsirgəmədi, xeyli məlumat gön- sunun şahidi olmuşam, ancaq biz, əlbət-

dərdi. Bakı son əsrlər boyu Osmanlılardan tə, heç kimin nazı ilə oynamayacağıq.

Səfəvilərə, Səfəvilərdən Osmanlılara keçib Bakı bizim 1806-cı ildə ilk böyük qələbə-

– bir-biri ilə aramsız və amansız mü- miz olacaq vəmən tezliklə Bakının özündən

haribələr aparan yalnız Avropa xristianları sənə təbrik məktubu yazacağam. Bu də-

deyil. Təəssüflər olsun ki, biz Bakını iki fə Bakı əbədi olaraq Derjavanın tərkibinə

dəfə əldən çıxarmışıq və mən hər dəfə qatılacaq. Osmanlılar da, Səfəvilər də Ba-

bu barədə fikirləşəndə dərin pərişanlıq kı limanı sayəsində təkcə elə ipək tranzi-

hissi keçirirəm. 1722-ci ildə general tindən və ticarətindən böyük gəlirlər

Matyuşkin2 qan tökmədən Bakını ala bildi, götürürdülər, mən hələ nefti, duzu, başqa

62 knyaz Baryatinski3 şəhərin komendantı nemətləri demirəm.

təyin olundu, ancaq imperator vəfat etdi4, Bütün çətinliklərə baxmayaraq, Azər-
2017 sonra Nadir meydana çıxdı və biz Bakını baycanla bağlı bu il bizim üçün çox düşərli

tərk etməyə məcbur olduq. İkinci dəfə isə oldu, yazda biz Qarabağ xanlığı kimi Azər-

– sən bunu yaxşı bilirsən – biz Bakını ələ baycanın böyük və nüfuzlu xanlığını qan

keçirdik, ancaq anamız ülyahəzrət tökmədən əlimizə keçirdik. Bunun əhə-

imperatriçənin5vəfatından sonra geri miyyəti çox böykdür.

çağırıldıq…Bu, ağlasığmaz bir iş oldu və Qarabağ xanlığı Şərq tərəfdən Yeli-

mən yaxın tariximizin bu faktı bərədə zavetpolu (keçmiş Gəncəni!) əhatə edir,

yazmaq istəmirəm, onsuz da sən hər şeyi özü isə İrəvan, Bakı, Quba, Dərbənd xan-

bilirsən…Nadirdən sonrakı hərc-mərclik lıqları daxil olmaqla artıq Arazdan bu tə-

zamanı bütün Azərbaycanda müstəqil rəfə bütün Şimali Azərbaycanı ram et-

xanlıqlar yarandı və onların içində Bakı mək və daimi olaraq əldə saxlamaq üçün

xanlığı bizim üçün həm strateji, həm də çox əlverişli bir məkandır. Qarabağın pay-

maddibaxımdan böyük əhəmiyyət daşıyır. taxtı – əsl qartallar məskəni olan Şuşa

Bakı xanlığının əhalisində Rusiyaya qalasının alınması isə hər bir azərbay-

qarşı panik bir qorxu var və bu panikanın canlıya, xüsusən kiçik satrab hakimlərə

əsasını cinayətkar və əyyaş Stenka Ra- sübut etdi ki, şanlı rus ordusu məğlube-

zin qoyub. O, öz quldurlarıyla Abşerona dilməzdir və onun qarşısına çıxmaq müm-

Elçin. Baş 1Шуберт Фйодор Иванович (ясл ады Фридрих Теодор) – академик
2Матйушкин М.А. – рус щярби хадими, I Пйотрун «фарс йцрцшцндя» рус
ордусунун команданы, сонралар Кийевин эенерал-губернатору
3Барйатински И.Ф. – рус щярби вя дювлят хадими, эенерал-аншеф, сонралар
Москванын эенерал-губернатору олмушдур.
4I Пйотр 1725-ъи илдя вяфат етмишдир.
5II Йекатeрина нязярдя тутулур.