Page 69 - "Xəzər" 2017
P. 69
ərəfdən də o xanlar nə edə bilərdilər – ruslarda çox gözəl başa düşürdülər ki, 69
Sərdar Sisianov kimi bir şeytanla üz-üzə Abbas Mirzə Arazın o tayında həmin ingi- 2017
durmuşdular, Cavad xanın aqibəti onlar lis silahları ilə vuruşur. Düzdü, Abbas Mir-
üçün göz dağı idi və – görünən dağa bə- zə o silahlarla səltənətin maraqlarını qo- Elçin. Baş
lədçi lazım deyildi – onlar burasını da rumağa çalışırdı, ancaq eyni zamanda,
görürdülər ki, rus ordusu daha müasirdir, bunu istəsə də, istəməsə də, Hindistan-
daha intizamlı, idarəçiliyi daha mükəm- dakı İngiltərə maraqlarını da Rusiyadan
məldir və Abbas Mirzə nə qədər bacarıqlı qoruyurdu.
olsa da, özünü oda-közə vursa da, rus
ordusu ilə bacarmır, çünki o müasirlik, o Siyasət oyunlarıdır, olsun, ancaq si-
intizam və idarəçilik mükəmməlliyi öz işi- lah da köhnəlir, sıradan çıxır, Avropadan
ni görür – həqiqət bu idi. silah-sursat təminatı isə yox idi, indi onlar
o silahlarla özləri bir-birini qırırdılar, baş-
Bu fikirləri bir başqası söyləsəydi, Fə- ları özlərinə qarışmışdı, Napoleon Avro-
təli onu məmləkətin xaini və satqın kimi panı topa tutmuşdu, ancaq belə olma-
dar ağacından asdırardı, özü isə bütün saydı da, Fətəli şah tamam əmin idi ki,
bunları çox gözəl başa düşürdü, ancaq onlar heç vaxt həqiqi kömək əllərini uzat-
nə etmək olardı, əlini aşağı salıb, müntə- mayacaqlar, çünki onlar ruslardan daha
zir durmalı və rusların Arazın bu tayına artıq dərəcədə tamahkar idilər və özləri
keçib, səltənətə də sahib olmağını gözlə- Qacar səltənətinə tamah salmışdılar, hər
məliydi? vasitə ilə Fətəlini Rusiya ilə müharibəyə
sürükləyirdilər ki, bir tərəfdən Rusiya zəif-
Firəngistan ilə İngiltərə bir-birinə qə- ləsin, o biri tərəfdən də Fətəlinin özünün
nim kəsilmişdi, ancaq Rusiya ilə bağlı hə- nəfəsi kəsilsin.
rəsi bir tərəfdən eyni işi görürdü: Fətəlini
Rusiya ilə müharibəyə sövq edirdilər. Gu- Ancaq onların sürükləməsindən asılı
ya Fətəli başa düşmürdü ki, nə İngiltərə, olmayaraq, Fətəlinin müharibədən başqa
nə də Firəngistan onun ala gözlərinə aşiq bir əlacı yox idi, müharibəni isə gözgörəti
olmayıb, hərəsi öz oyununu oynayır, bir uduzurdu və bunun da başlıca səbəbi
tərəfdən hərəsi Rusiyanı öz müttəfiqi et- dünyanın gedişatı ilə ayaqlaşa bilməmək-
mək istəyir, o biri tərəfdən də ikisi də alt- də, geri qalmaqda idi. Bu gün bütün kəşf-
dan-altdan rus ayısının nəfəsini kəsmə- lər – o kəşflər ki, ordunu qüdrətli edirdi,
yəçalışır? Fətəli bütün bunları ovcunun top-tüfənglərindən tutmuş gəmilərinəcən
içi kimi oxuyurdu, ancaq nə etməli idi, o hamısını ilbəil yeniləşdirirdi, o kəşflər ki,
da çalışırdı ki, özüAvropadan istifadə edib, milləti irəli aparırdı – hamısı Avropada
Rusiya ordusunun qarşısını alsın, ancaq icad olunurdu, vaxtilə Şərqdə icad olu-
hanı o silah-sursat ki, firənglər də, ingilis- nanlar da bu gün Avropada inkişaf etdiri-
lər də yağlı-yağlı söz verib boyun olurlar? lirdi və Fətəli şah bütün bunları ürəkağrı-
sı ilə fikirləşirdi. Bu gün Avropa və ilk
Düzdür, dörd il bundan əvvəl Fətəli növbədə də Napoleon ilə İngiltərə dünya
İngiltərə ilə müqavilə bağlayıb, onlardan xəritəsini dəyişdirmək, dünyada yeni bir
xeyli silah və sursat almışdı, guya bu si- üsuli-idarə yaratmaq istəyirdi və ingilislər
lah-sursat ondan ötrü idi ki, əfqan qəbilə- bunu dilə gətirməsələr də, Rusiyanın Qaf-
ləri Hindistana basqınlar edəndə Fətəli
şah onların qarşısını kəsə bilsin, ancaq
Sərdar Sisianov kimi bir şeytanla üz-üzə Abbas Mirzə Arazın o tayında həmin ingi- 2017
durmuşdular, Cavad xanın aqibəti onlar lis silahları ilə vuruşur. Düzdü, Abbas Mir-
üçün göz dağı idi və – görünən dağa bə- zə o silahlarla səltənətin maraqlarını qo- Elçin. Baş
lədçi lazım deyildi – onlar burasını da rumağa çalışırdı, ancaq eyni zamanda,
görürdülər ki, rus ordusu daha müasirdir, bunu istəsə də, istəməsə də, Hindistan-
daha intizamlı, idarəçiliyi daha mükəm- dakı İngiltərə maraqlarını da Rusiyadan
məldir və Abbas Mirzə nə qədər bacarıqlı qoruyurdu.
olsa da, özünü oda-közə vursa da, rus
ordusu ilə bacarmır, çünki o müasirlik, o Siyasət oyunlarıdır, olsun, ancaq si-
intizam və idarəçilik mükəmməlliyi öz işi- lah da köhnəlir, sıradan çıxır, Avropadan
ni görür – həqiqət bu idi. silah-sursat təminatı isə yox idi, indi onlar
o silahlarla özləri bir-birini qırırdılar, baş-
Bu fikirləri bir başqası söyləsəydi, Fə- ları özlərinə qarışmışdı, Napoleon Avro-
təli onu məmləkətin xaini və satqın kimi panı topa tutmuşdu, ancaq belə olma-
dar ağacından asdırardı, özü isə bütün saydı da, Fətəli şah tamam əmin idi ki,
bunları çox gözəl başa düşürdü, ancaq onlar heç vaxt həqiqi kömək əllərini uzat-
nə etmək olardı, əlini aşağı salıb, müntə- mayacaqlar, çünki onlar ruslardan daha
zir durmalı və rusların Arazın bu tayına artıq dərəcədə tamahkar idilər və özləri
keçib, səltənətə də sahib olmağını gözlə- Qacar səltənətinə tamah salmışdılar, hər
məliydi? vasitə ilə Fətəlini Rusiya ilə müharibəyə
sürükləyirdilər ki, bir tərəfdən Rusiya zəif-
Firəngistan ilə İngiltərə bir-birinə qə- ləsin, o biri tərəfdən də Fətəlinin özünün
nim kəsilmişdi, ancaq Rusiya ilə bağlı hə- nəfəsi kəsilsin.
rəsi bir tərəfdən eyni işi görürdü: Fətəlini
Rusiya ilə müharibəyə sövq edirdilər. Gu- Ancaq onların sürükləməsindən asılı
ya Fətəli başa düşmürdü ki, nə İngiltərə, olmayaraq, Fətəlinin müharibədən başqa
nə də Firəngistan onun ala gözlərinə aşiq bir əlacı yox idi, müharibəni isə gözgörəti
olmayıb, hərəsi öz oyununu oynayır, bir uduzurdu və bunun da başlıca səbəbi
tərəfdən hərəsi Rusiyanı öz müttəfiqi et- dünyanın gedişatı ilə ayaqlaşa bilməmək-
mək istəyir, o biri tərəfdən də ikisi də alt- də, geri qalmaqda idi. Bu gün bütün kəşf-
dan-altdan rus ayısının nəfəsini kəsmə- lər – o kəşflər ki, ordunu qüdrətli edirdi,
yəçalışır? Fətəli bütün bunları ovcunun top-tüfənglərindən tutmuş gəmilərinəcən
içi kimi oxuyurdu, ancaq nə etməli idi, o hamısını ilbəil yeniləşdirirdi, o kəşflər ki,
da çalışırdı ki, özüAvropadan istifadə edib, milləti irəli aparırdı – hamısı Avropada
Rusiya ordusunun qarşısını alsın, ancaq icad olunurdu, vaxtilə Şərqdə icad olu-
hanı o silah-sursat ki, firənglər də, ingilis- nanlar da bu gün Avropada inkişaf etdiri-
lər də yağlı-yağlı söz verib boyun olurlar? lirdi və Fətəli şah bütün bunları ürəkağrı-
sı ilə fikirləşirdi. Bu gün Avropa və ilk
Düzdür, dörd il bundan əvvəl Fətəli növbədə də Napoleon ilə İngiltərə dünya
İngiltərə ilə müqavilə bağlayıb, onlardan xəritəsini dəyişdirmək, dünyada yeni bir
xeyli silah və sursat almışdı, guya bu si- üsuli-idarə yaratmaq istəyirdi və ingilislər
lah-sursat ondan ötrü idi ki, əfqan qəbilə- bunu dilə gətirməsələr də, Rusiyanın Qaf-
ləri Hindistana basqınlar edəndə Fətəli
şah onların qarşısını kəsə bilsin, ancaq
