Page 63 - "Xəzər" 2017
P. 63
n deyil. Qarabağdan dərhal sonra Şəki simində iştirakedəcəyini deyir, ancaq ge- 63
xanı Səlim Rusiya təbəəliyini qəbul etdi, cə onun özünü öldürürlər, vəzir isə sağ 2017
lap bugünlərdə isə Şirvan xanı Mustafa qalır.
bizimlə təbəəlik sazişi imzalamağa məc- Elçin. Baş
bur oldu. Deyilənə görə, sui-qəsdçilər Ağa
Məhəmmədin başını kəsirlər – buralarda
Qarabağ xanı İbrahim Xəlil xan ağıllı, dabelə vəhşiliklər olur, hərçənd gilyotin
təcrübəli və bütün Qafqaz hakimləri kimi hələ buralara gəlib çatmayıb1 – və İbrahim
hiyləgər bir adamdır, vədlər verir, ancaq Xəlil yenidən Şuşaya qayıdıb taxtına sahib
onu əməlli-başlı sıxmasan, buvədlərin heç çıxır və belə bir diplomatik gediş edir:
birini yerinə yetirmir, eyş-işrət düşgünü Qacarın başını da bədəni ilə birlikdə
deyil, dövlət adamıdır. Yaxın tarixdə təntənə ilə Tehrana yola salır. Tiflisdə
Qacarlar onu o qədər qorxudub ki, mənə danışırdılar ki, o sui-qəsdi təşkil
xanlığıonlardan qorumaq naminə qızı edənlərdən biri elə İbrahim Xəlil özü olub
Ağabəyim Ağanı – deyirlər, o da gözəl və mən buna inanıram – bunların heç
şairədir – Fətəli şaha ərə verib. Fətəli birinə etibar yoxdur, sabah fürsət düşsə,
şahın əmisi Ağa Məhəmməd şah – bilirsən, mənim də başımı kəsərlər, sonra da nəşimi
o, Nadirdən sonra hakimiyyəti ələ ala bildi böyük (və yalançı!) kədər və təntənə ilə
və indiki Qacarlar sülaləsinin əsasını Peterburqa göndərərlər. Nə isə. Hər şey
qoydu – iki dəfə Qarabağa hücum etmişdi. Yaradanın əlindədir.
Birinci dəfə Şuşa qalasını ala bilmədi,
qoşunu geri çəkib Tiflisi işğal etdi. Onun Və Yaradan bizə yar oldu və biz qan-
törətdiyi vəhşiliklərin qorxusu bu gün də sız-qadasız Qarabağı Rusiyanın gələcək
Tiflis əhalisinin canından çəkilməyib. İkinci əyalətlərindən birinə çevirə bildik.
dəfə isə səkkiz il bundan əvvəl – 1797-ci
ildə Şuşa qalasını işğal edə bildi. İbrahim Bütün dünyada olduğu kimi, Kolya,
Xəlil xan qaçdı, ancaq elə Şuşada gecə Azərbaycanda və ümumiyyətlə, Zaqafqa-
yatarkən Ağa Məhəmmədi – bu qorxunc ziyada da qadınların rolu böyükdür.
adamı – öz gözətçiləri qətlə yetirdi.
İbrahim Xəlil xan bizi aldatmağa çalı-
Mənə belə bir hadisə danışıblar: azər- şırdı, yalançı öhdəliklər götürürdü. Onun
baycanlıların məşhur bir şairi İbrahim Xə- arvadı Cəvahir xanım məşhur gürcü knya-
lil xanın vəziri idi – o, vaxtı ilə, ehtiram zı Yevgeni Abaşidzenin qızıdır, xana ərə
əlaməti olaraq unudulmaz ülyahəzrət Ye- getdikdən sonra müsəlmanlığı qəbul edib.
katerinaya nadir daş-qaşlarla bəzədilmiş Qacarlardan gözü qorxmuş Cəvahir xa-
bir əsa – əsl sənət əsəri – göndərmişdi – nım mənə gizli məktub gəndərmişdi və
və İbrahim Xəlilin Ağa Məhəmmədə məsləhət görürdü ki, İbrahim Xəlil xana
göndərdiyi təhqiramiz məktubların müəl- məktub yazıb, Rusiya təbəəliyini qəbul
lifi də o idi. Ağa Məhəmməd gecə ikən etməsini qəti tələb edim. Mən o son mək-
onu həbs edib, zindana salır və səhər tubu yazdım və qan tökmədən Qarabağ
tezdən edam olunmasını əmr edir, özünün xanlığını götürməyimizdə Cəvahir xanı-
də böyük məmnuniyyətlə bu edam məra- mın ərinə təsiri, görünür, az olmadı.
Bu ilin may ayında İbrahim Xəlil xanla
andiçmə mərasimi keçirdik, Qarabağ xan-
1Бюйцк Франса ингилабы заманы крал XVI Лцдовикин вя Марийа Антуанеттанын, еляъя дя ингiлабын рящбярлярини
gилyoтиндя едамына ишарядир.
xanı Səlim Rusiya təbəəliyini qəbul etdi, cə onun özünü öldürürlər, vəzir isə sağ 2017
lap bugünlərdə isə Şirvan xanı Mustafa qalır.
bizimlə təbəəlik sazişi imzalamağa məc- Elçin. Baş
bur oldu. Deyilənə görə, sui-qəsdçilər Ağa
Məhəmmədin başını kəsirlər – buralarda
Qarabağ xanı İbrahim Xəlil xan ağıllı, dabelə vəhşiliklər olur, hərçənd gilyotin
təcrübəli və bütün Qafqaz hakimləri kimi hələ buralara gəlib çatmayıb1 – və İbrahim
hiyləgər bir adamdır, vədlər verir, ancaq Xəlil yenidən Şuşaya qayıdıb taxtına sahib
onu əməlli-başlı sıxmasan, buvədlərin heç çıxır və belə bir diplomatik gediş edir:
birini yerinə yetirmir, eyş-işrət düşgünü Qacarın başını da bədəni ilə birlikdə
deyil, dövlət adamıdır. Yaxın tarixdə təntənə ilə Tehrana yola salır. Tiflisdə
Qacarlar onu o qədər qorxudub ki, mənə danışırdılar ki, o sui-qəsdi təşkil
xanlığıonlardan qorumaq naminə qızı edənlərdən biri elə İbrahim Xəlil özü olub
Ağabəyim Ağanı – deyirlər, o da gözəl və mən buna inanıram – bunların heç
şairədir – Fətəli şaha ərə verib. Fətəli birinə etibar yoxdur, sabah fürsət düşsə,
şahın əmisi Ağa Məhəmməd şah – bilirsən, mənim də başımı kəsərlər, sonra da nəşimi
o, Nadirdən sonra hakimiyyəti ələ ala bildi böyük (və yalançı!) kədər və təntənə ilə
və indiki Qacarlar sülaləsinin əsasını Peterburqa göndərərlər. Nə isə. Hər şey
qoydu – iki dəfə Qarabağa hücum etmişdi. Yaradanın əlindədir.
Birinci dəfə Şuşa qalasını ala bilmədi,
qoşunu geri çəkib Tiflisi işğal etdi. Onun Və Yaradan bizə yar oldu və biz qan-
törətdiyi vəhşiliklərin qorxusu bu gün də sız-qadasız Qarabağı Rusiyanın gələcək
Tiflis əhalisinin canından çəkilməyib. İkinci əyalətlərindən birinə çevirə bildik.
dəfə isə səkkiz il bundan əvvəl – 1797-ci
ildə Şuşa qalasını işğal edə bildi. İbrahim Bütün dünyada olduğu kimi, Kolya,
Xəlil xan qaçdı, ancaq elə Şuşada gecə Azərbaycanda və ümumiyyətlə, Zaqafqa-
yatarkən Ağa Məhəmmədi – bu qorxunc ziyada da qadınların rolu böyükdür.
adamı – öz gözətçiləri qətlə yetirdi.
İbrahim Xəlil xan bizi aldatmağa çalı-
Mənə belə bir hadisə danışıblar: azər- şırdı, yalançı öhdəliklər götürürdü. Onun
baycanlıların məşhur bir şairi İbrahim Xə- arvadı Cəvahir xanım məşhur gürcü knya-
lil xanın vəziri idi – o, vaxtı ilə, ehtiram zı Yevgeni Abaşidzenin qızıdır, xana ərə
əlaməti olaraq unudulmaz ülyahəzrət Ye- getdikdən sonra müsəlmanlığı qəbul edib.
katerinaya nadir daş-qaşlarla bəzədilmiş Qacarlardan gözü qorxmuş Cəvahir xa-
bir əsa – əsl sənət əsəri – göndərmişdi – nım mənə gizli məktub gəndərmişdi və
və İbrahim Xəlilin Ağa Məhəmmədə məsləhət görürdü ki, İbrahim Xəlil xana
göndərdiyi təhqiramiz məktubların müəl- məktub yazıb, Rusiya təbəəliyini qəbul
lifi də o idi. Ağa Məhəmməd gecə ikən etməsini qəti tələb edim. Mən o son mək-
onu həbs edib, zindana salır və səhər tubu yazdım və qan tökmədən Qarabağ
tezdən edam olunmasını əmr edir, özünün xanlığını götürməyimizdə Cəvahir xanı-
də böyük məmnuniyyətlə bu edam məra- mın ərinə təsiri, görünür, az olmadı.
Bu ilin may ayında İbrahim Xəlil xanla
andiçmə mərasimi keçirdik, Qarabağ xan-
1Бюйцк Франса ингилабы заманы крал XVI Лцдовикин вя Марийа Антуанеттанын, еляъя дя ингiлабын рящбярлярини
gилyoтиндя едамына ишарядир.
