Page 70 - "Xəzər" 2017

qazda irəliləməsindən qorxuya düşürlər duda Avropasayağı islahatlara başlamış-

ki, gəlib Fars körfəzinə, Hind dəryasına dı, özləri onu taxtdan salıb, Yeddiqüllə

çıxarlar, Hindistan əldən gedə bilər. Na- zindanına atdılar, sonra da o bədbəxti

poleon elə bilirsən İstanbuluzəbt etməyi öldürüb, atasının tikdirdiyi Sultan Әhməd

fikirləşmir? – Fətəli şah təmam əmin idi məscidində təntənə ilə dəfn etdilər, o is-

ki, Napoleon «Osmanlılarınsevinci və kə- lahatlar da getdi işinin dalınca.

dəri Firəngistanın da sevinci və kədəri- Ancaq dünyada o qədər gözlənilməz

dir»– deyir, ancaq əslində onun İstanbulu işlər olur ki…

almaq, oradan Qacarlar səltənətinə girib, Fətəli şah eləcə çarpayının kənarın-

sonra da Hindistanı ələ keçirmək planları da oturub, gözlərini beşgözlü gümüş şam-

var – bu barədə heç kimdən heç nə eşit- danda yanan şam şölələrinin divardakı

məmişdi, ancaq fəhmi Fətəliyə hər şeyi əksinə dikmişdi və sən dünyanın işinə

deyirdi. Onun İngiltərədə də, Firəngistan- bax ki, heç vaxt görmədiyi, ancaq bu üç il

da da pulla casusluq edən adamları var yarımda hər gün adını eşitdiyi Sərdar Si-

idi, onların əksəriyyəti kasıblamış firəng sianovun başı indi onun hüzuruna gətiri-

və ingilis zadəganları idi, ancaq pul qa- lirdi. Hüseynqulu sədaqətini sübut etmək

70 zanmaq üçün ötürdükləri məlumatların istəyirdi, ancaq Fətəli də, Hüseynqulu-

2017 çoxu yalan olurdu, yalan olmayanı da bə- nun özü də yaxşı bilirdi ki, siyasət alə-
sit olurdu. mində sədaqətin bir qara qəpiklik qiyməti

Düzdür, Napoleon özunu padşah elan yoxdur, çünki siyasət aləmində sədaqət

etdikdən sonra Sultan Səlim nəinki onu deyilən şey yoxdur və bunu bilməyənin,

tanıdı, hətta ona öz fərmanı ilə də padşah «Mən sədaqətliyəm!» – deyib döşünüirəli

rütbəsi verdi – Fətəli şahın dodağı qaçdı – verən adamın siyasətdə nə işi var?

əlbəttə, gülməli bir əhvalat idi, ancaq Bəli, rus ordusu müasir idi, intizamlı

Sultan Səlimin əlacı nədir? Buil firənglərlə idi, idarəçiliyi mükəmməl idi, ancaq sər-

Osmanlının bağladığı sazişdən1 sonra kərdə ola bilərdi ki, bütün bunları heçə

Firəngistan Osmanlılarla həmsərhəd oldu2 endirsin, sərkərdə də ola bilərdi ki, Sər-

və Fətəli şah şübhə etmirdi ki, Firəngistan dar Sisianov kimi, bütün bunlardan baca-

o sərhəd boyu qoşun toplasa, bu Napoleon rıq və səriştə ilə istifadə etsin və o gün ki,

qoşunu Səlimi müdafiə də edə bilər, Şirvan xanlığının da Rusiya təbəəliyini

istənilən anda onun sərhədlərini keçib qəbul etməsi xəbəri gəlib Fətəli şaha ye-

İstanbula yürüş də edə bilər. Səlim – tişdi, dindar bir adam olan, ancaq mövhu-

düşmən olanda nə olar? – ağıllı adamdır, mata, fala-caduya da tamam biganə olan

bütün bunları yaxşı başa düşür və ona və nəinki biganə olan, falçı və cadugərlə-

görə də Napoleonun dediyini etməyə ri fırıldaqçı hesab edən Fətəli şah birdən-

Elçin. Baş məcburdur və Səlim «Nizami-cədid»ə də birə Xacə Әbdül Rəhmanın söhbətlərini

əbəs yerə başlamayıb, ancaq axırı nə xatırladı: Xacə Әbdül Rəhman Tehran

olacaq? – Allah bilir. Hələ Osman3 da or- mədrəsələrindən hansındasa müəllimlik

11805-ъи илдя Франса иля Османлы дювляти арасында баьланмыш Пресбург сазиши нязярдя тутулур.
2Пресбург сазишиндян сонра Хорватийа вя Далмасийа Франсанын тяркибиня дахил олду вя беляликля, Франса
иля Османлы дювляти сярщяд юлкяляр олду.
3Sющбят Османлы султаны II Османдан эедир.