Page 175 - "Xəzər" 2017
P. 175
ə rəqib də axtarırlar. Beləcə, camaat də, tərslikləri o zümrəni məğlubedilməz 175
tərəddüd edir, fikir bölünür6, bu, hər iki edir. 2017
sərkərdə öz döyüşündən razı, zəfər qa-
zanmış kimi aralanana qədər çəkir, hər 52. Onların ardınca uzun saqqalları- Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi
ikisi də öz qələbəsini qeyd edir. Aqillər də na və gen bürüncəklərinə görə hörmət
ən axırıncı axmaqlara gülürmüş kimi on- edilən, yalnız özlərini müdrik, bütün yer-
lara gülür. Belə olmadığını kim inkar edə də qalan öləriləri isə zülmətdə dolaşan
bilər? Ancaq nə olsun, onlar mənim mər- varlıqlar hesab edən filosoflar gəlir. Onlar
həmətlərim sayəsində ləzzətli həyat sürür, vərəqlər üzərində saysız-hesabsız dünya-
öz qələbələrini də Sisipionun zəfərlərinə7 lar qurarkən, özlərini sanki hər şeyi öz
belə dəyişmirlər. Aqillər onlara ürəkdən qarışları ilə, öz kəndirləri ilə ölçüblərmiş
rişxənd edirlər. Amma özgələrinin axmaq- kimi aparırlar. Günəşin, ulduzların, ayın
lığını ələ salmalarına baxmayaraq, özləri və orbitlərin ölçülərini, ildırımın, küləyin,
də mənə az borclu deyillər və hamıdan gün tutulmalarının və digər izahedilməz
naşükür görünmək istəmirlərsə, bunu in- təzahürlərin səbəbini açıqlayanda isə heç
kar etməməlidirlər. nəyi şübhə altına almayırlar. Odur ki, ya-
radıcı təbiətin bütün işlərindən agah adam-
51. Alimlər arasında hüquqşünaslar lar kimi qəbul edilir və sanki birbaşa tan-
özləri üçün birinci yer iddiasındadırlar. rıların məşvərətindən çıxıb yanımıza gə-
Özü də heç kim onlar qədər özlərindən liblərmiş kimi necə də şirin-şirin sayıqla-
razı deyil, halbuki Sizifosun daşını1 cidd- yırlar. Təbiət onların bütün bu fərziyyələ-
cəhdlə diyirlədir və elə hey bunun məsə- rinə qəhqəhə çəkib gülür. Çünki onların
ləyə aidiyyatı olub-olmadığı barədə fikir- elmində doğru-düzgün heç nə yoxdur.
ləşmədən, altı yüz qanunu misal gətirir- Buna ən tutarlı sübut da ən xırda təzahü-
lər. Zəhmətləri digərlərininkindən ağır rlər üstündə onların bir-biri ilə sonsuz
görünsün deyə, Qlossaları – qlossalar2, mübahisələr etməsidir. Onlar, ümumiy-
yozmanı isə yozma üstünə qalaqlayırlar. yətlə, heç bir şey qanmasalar da, hər şe-
İş nə qədər çox zəhmət tələb edirsə, fikir- yi dərk etdiklərini aləmə car çəkirlər, əsli-
ləşmədən, tələsik onu ən şərəfli bir şey nə qalsa, heç özləri özlərini dərk etmək
sayırlar. Onlara dialektikləri və sofistləri, – iqtidarında deyillər. Çox vaxt da bəsirət-
hər biri çənə vurmaqda iyirmi seçmə ar- sizlikdənmi, yoxsa huşsuzluqdanmı ayaq-
vada dəyən, Dodon misi3 kimi danışqan larının altındakı hansısa bir çalanı və ya
olan həmin o insan tayfasını əlavə edək. daşı seçməsələr də, guya ideyaları, təc-
Ancaq onlar təkcə deyingən yox, yalnız rid olunmuş formaları, ilkin materiyaları,
danışqan olsaydılar, keçi yunu üstündə4 mahiyyət və fərdiyyətləri görə bildiklərini
amansızcasına höcətləşib qızışanda, çox israr edirlər, yəni elə zərif şeylərdən dəm
vaxt həqiqəti unutduqlarına görə daha vururlar ki, zənnimcə, heç Linkeosun özü
xoşbəxt sayılardılar. Filavtiya da öz şəf- belə, onları seçə bilməzdi. Onlar sadə in-
qətini onlardan əsirgəmir və bu arxayın- sanlara nifrətlə baxır, üçbucaqları, çevrə-
çılıqdan ik-üç sillogizm əzbərlədikdən son- ləri, kvadratları və digər riyazi fiqurları
ra kimlə, nə üstə istəsələr, döyüşə atıl- qalaq-qalaq yığaraq, onlardan sanki hər-
mağa hazır olurlar. Bununla belə, lap bi düzülüşlə hər tərəfdən hərf sıraları ilə
Stentoru5 onlara qarşı qoymaq istəsən çəpərlənmiş labirintəbənzər bir şey yara-
tərəddüd edir, fikir bölünür6, bu, hər iki edir. 2017
sərkərdə öz döyüşündən razı, zəfər qa-
zanmış kimi aralanana qədər çəkir, hər 52. Onların ardınca uzun saqqalları- Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi
ikisi də öz qələbəsini qeyd edir. Aqillər də na və gen bürüncəklərinə görə hörmət
ən axırıncı axmaqlara gülürmüş kimi on- edilən, yalnız özlərini müdrik, bütün yer-
lara gülür. Belə olmadığını kim inkar edə də qalan öləriləri isə zülmətdə dolaşan
bilər? Ancaq nə olsun, onlar mənim mər- varlıqlar hesab edən filosoflar gəlir. Onlar
həmətlərim sayəsində ləzzətli həyat sürür, vərəqlər üzərində saysız-hesabsız dünya-
öz qələbələrini də Sisipionun zəfərlərinə7 lar qurarkən, özlərini sanki hər şeyi öz
belə dəyişmirlər. Aqillər onlara ürəkdən qarışları ilə, öz kəndirləri ilə ölçüblərmiş
rişxənd edirlər. Amma özgələrinin axmaq- kimi aparırlar. Günəşin, ulduzların, ayın
lığını ələ salmalarına baxmayaraq, özləri və orbitlərin ölçülərini, ildırımın, küləyin,
də mənə az borclu deyillər və hamıdan gün tutulmalarının və digər izahedilməz
naşükür görünmək istəmirlərsə, bunu in- təzahürlərin səbəbini açıqlayanda isə heç
kar etməməlidirlər. nəyi şübhə altına almayırlar. Odur ki, ya-
radıcı təbiətin bütün işlərindən agah adam-
51. Alimlər arasında hüquqşünaslar lar kimi qəbul edilir və sanki birbaşa tan-
özləri üçün birinci yer iddiasındadırlar. rıların məşvərətindən çıxıb yanımıza gə-
Özü də heç kim onlar qədər özlərindən liblərmiş kimi necə də şirin-şirin sayıqla-
razı deyil, halbuki Sizifosun daşını1 cidd- yırlar. Təbiət onların bütün bu fərziyyələ-
cəhdlə diyirlədir və elə hey bunun məsə- rinə qəhqəhə çəkib gülür. Çünki onların
ləyə aidiyyatı olub-olmadığı barədə fikir- elmində doğru-düzgün heç nə yoxdur.
ləşmədən, altı yüz qanunu misal gətirir- Buna ən tutarlı sübut da ən xırda təzahü-
lər. Zəhmətləri digərlərininkindən ağır rlər üstündə onların bir-biri ilə sonsuz
görünsün deyə, Qlossaları – qlossalar2, mübahisələr etməsidir. Onlar, ümumiy-
yozmanı isə yozma üstünə qalaqlayırlar. yətlə, heç bir şey qanmasalar da, hər şe-
İş nə qədər çox zəhmət tələb edirsə, fikir- yi dərk etdiklərini aləmə car çəkirlər, əsli-
ləşmədən, tələsik onu ən şərəfli bir şey nə qalsa, heç özləri özlərini dərk etmək
sayırlar. Onlara dialektikləri və sofistləri, – iqtidarında deyillər. Çox vaxt da bəsirət-
hər biri çənə vurmaqda iyirmi seçmə ar- sizlikdənmi, yoxsa huşsuzluqdanmı ayaq-
vada dəyən, Dodon misi3 kimi danışqan larının altındakı hansısa bir çalanı və ya
olan həmin o insan tayfasını əlavə edək. daşı seçməsələr də, guya ideyaları, təc-
Ancaq onlar təkcə deyingən yox, yalnız rid olunmuş formaları, ilkin materiyaları,
danışqan olsaydılar, keçi yunu üstündə4 mahiyyət və fərdiyyətləri görə bildiklərini
amansızcasına höcətləşib qızışanda, çox israr edirlər, yəni elə zərif şeylərdən dəm
vaxt həqiqəti unutduqlarına görə daha vururlar ki, zənnimcə, heç Linkeosun özü
xoşbəxt sayılardılar. Filavtiya da öz şəf- belə, onları seçə bilməzdi. Onlar sadə in-
qətini onlardan əsirgəmir və bu arxayın- sanlara nifrətlə baxır, üçbucaqları, çevrə-
çılıqdan ik-üç sillogizm əzbərlədikdən son- ləri, kvadratları və digər riyazi fiqurları
ra kimlə, nə üstə istəsələr, döyüşə atıl- qalaq-qalaq yığaraq, onlardan sanki hər-
mağa hazır olurlar. Bununla belə, lap bi düzülüşlə hər tərəfdən hərf sıraları ilə
Stentoru5 onlara qarşı qoymaq istəsən çəpərlənmiş labirintəbənzər bir şey yara-
