Page 172 - "Xəzər" 2017

mi göründüyündən, sanki qanuni mirasa rində həmin o qızıl budağı tutanlar durur.

sahib olmuşlar kimi, harada sahibsiz bir Elə bir insan tayfasından söz açıram ki,

şeyi düşüb qalmış görsələr, onu könül əgər öz mərhəmətimlə onların miskin pe-

xoşluğu ilə qarmalayıb aparırlar1. Yalnız şələrini şirin bir sərsəmliklə ram etmə-

öz xülyalarında xoşbəxt olanlar da var: səydim, tanrılar üçün onlardan bədbəxt,

elələri şirin-şirin röyalar görür, bunun da onlardan başıbəlalı və nifrətamiz bir var-

səadətə yetişmək üçün tam kifayət etdi- lıq olmazdı. Özü də onlar, yunan epiqra-

yini düşünürlər. Bəziləri adam içində varlı mında1 deyildiyi kimi, beş yox, beş yüz

olduqlarını deyib öyünür, evlərində isə qarğışa düçar olanlardır, çünki həmişə

səylə pəhriz saxlayırlar. Biri nəyi varsa ac-yalavac və çirk içindədirlər, həmişə də

yeyib axırına çıxmağa tələsir, o biri ağı- öz tədrisxanalarında – tədrisxanalarında

na-bozuna baxmadan var-dövlətini artı- dedim, – yox, öz düşüncəxanalarında, ya

rır. Biri ictimai vəzifə tutmaq azarı ilə ha- da, daha doğrusu, dəyirmanlarında, iş-

mını zara gətirir, o biri, yanını isti yerə ve- gəncəxanalarında olurlar, bir dəstə uşa-

rib kef çəkir. Bir çoxu, ara vermək bilmə- ğın əhatəsində, əziyyət içərisində qoca-

yən məhkəmə davaları apara-apara, sürün- lıb gedir, səs-küydən karlaşır, çirkab və

172 dürməçi hakimlə əlbir olan vəkilin cibini üfunətdən vərəmləyir, yalnız mənim mər-

pulla doldurur. Biri dövlət çevirilişinin, o həmətim sayəsində ölərilər arasında özlə-
2017 biri şöhrətpərəst xülyaların qəsdindədir. rini birinci sayırlar. Özlərindən çox razı ol-

Bir başqası, zərrə qədər ehtiyac olmadan duqları üçün bir dəstə fağır körpəni zəhmli

arvad-uşağını atıb Qüdsə, Romaya, Sant- görkəmləri və bağırtıları ilə əsim-əsim əs-

Yaqoya2 yollanır. Bir sözlə, bu ölərilərin dirir, bu bədbəxt tifilləri qamçı ilə, çubuq-

sonsuz qələbəliyinə bir vaxtlar Menippos3 la, şallaqla zolaqlayır, eynən həmin o Ku-

baxdığı kimi aydan nəzər salsaydın, bir- ma eşşəyi2 kimi istədikləri tərzdə, hər

Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi biri ilə dalaşıb-vuruşan, bir-birini qarət üzünə qəddarlıq edirlər. Ancaq nə olsun,

edib aldadan, əxlaqsızlığa qurşanan, yı- natəmizlik onlara paklıq kimi görünür, üfu-

xılıb-duran, törəyib-qırılan bir yığın mil- nət mərzə tək qoxuyur, miskin köləlikləri-

çək və ya ağcaqanad topası görərdin. Bu ni isə şahlıq sayır, bu səbəbdən də tiran

qısaömürlü heyvancığazların həyatında xilqətlərini Falarisin də, Dionisiosun3 da

nə qədər vurnuxmaların, nə qədər faciə- qüdrətinə dəyişmirlər. Həm də özlərini gu-

lərin baş verdiyini təsəvvür etmək belə ya müstəsna alimliyə malik olmaq iddia-

mümkün deyil. Çünki ya aramsız mühari- sıyla daha xoşbəxt sayırlar. Onlar uşaq-

bələr, ya da taun tufanları onların xeyli ların beynini sırf cəfəngiyyatla doldurur-

hissəsini birdən-birə qırıb tələf edir. lar, ancaq, ey uca tanrılar, harada elə bir

49. Ancaq camaatdakı səfehliyin və Palemon4, elə bir Donatus5 tapa bilərsi-

ağılsızlığın hamısını axıra qədər sadala- niz ki, bunlar ona nifrətlə baxmasınlar?

saydım, özümü hamıdan axmaq bilərdim Həm də elə qəribə fırıldağa əl atırlar ki,

və Demokritosun özünün mənə doyunca özləri barədə yüksək fikirləri avam ana-

gülməyinə razı olardım. Mən ölərilər ara- larla sarsaq atalara da təlqin edə bilirlər.

sında müdrik adını daşıyanlara müraciət Bura onlardan birinin haradansa çürük

edirəm və təbii, onların içərisində birinci bir vərəqdə Anxizesin6 anasının adını və

yerdə qrammatiklər, necə deyərlər, əllə- ya «öküzçü», «dızıxqulu», ya da «xəs-