Page 168 - "Xəzər" 2017

bacısı olan Yaltaqlıq da elə bil eynən özü- hər bir ünsiyyətin, demək olar, balı, duzu

dür. Әslində Filavtiya – özünə bilərəkdən yalnız və yalnız yaltaqlıqdır.

yalan satmaqdan başqa bir şey deyil. Bu- 45. Ancaq deyirlər, yanılmaq bədbəxt-

nu özgə birisi ilə etsən – Kolakiya olacaq. likdir, əksinə, ən böyük fəlakət yanılma-

Bizim günlərdə isə yaltaqlıq, ancaq şey- maqdır. Bəziləri: «insanın səadəti məhz

lərin adını mahiyyətindən daha əhəmiy- mövcud olan hər şeyin özündədir» – de-

yətli hesab edənlərin arasında ədəbsizlik məklə, çox dayaz düşünürlər. Әslində

sayılır. Onlar elə hesab edirlər ki, yaltaq- xoşbəxtlik insanların mövcud olanlar ba-

lıqla sədaqət bir araya gələ bilməz: an- rədə mülahizələrindən asılıdır. Çünki in-

caq bu qənaətlərində səhv edirlər, çünki san övladının həyatındakı hər bir şey o

düşüncəsiz heyvanların davranışıyla bu- qədər qaranlıq, o qədər qarışıqdır ki, ora-

nu sübut etmək olar. Köpəkdən də yaltaq da mənim akademiklərimin1 – filosoflar

məxluq varmı? Bəs ondakı sədaqətə nə arasında ən az iddialı olan şəxslərin ger-

deyirsiniz? Bəs dələdən də mehriban bir çəkdən qeyd etdikləri kimi, nəyi isə tam

heyvan necə – insanla hamıdan tez dost- dəqiqliyi ilə müəyyənləşdirmək mümkün

laşan heyvan o deyilmi? Bəlkə, müqayi- deyil. Nəyisə müəyyənləşdirmək mümkün

168 sə etdikdə insan üçün qəzəbli aslanlar, olanda isə o, çox vaxt bizi, hətta həyat

vəhşi pələnglər və ya azğın bəbirlər daha sevincindən də məhrum edir. İnsanın qəl-
2017 yararlı görünür? Ancaq düzünə qalsa, yal- bi elə qurulmuşdur ki, o, həqiqətlərdən

taqlığın başqa, məhvedici bir növü də var daha çox, yalanlara tamahsılanır. Kimsə

və bəzi məkrlilər onun vasitəsilə zavallı buna əyani və inandırıcı misallar tələb

biçarələri fəlakətə sürükləyirlər. Mənim edərsə, qoy ictimai yığıncaqlara və ya

yaltaqlığım isə Horatsiusun dediyi qaşqa- ibadətxanalara baş çəksin. Oralarda va-

baq sallamaqdan fərqli olaraq, saflıqdan, cib bir məsələdən söhbət gedəndə hamı

Rotterdamlı Erazmus. Axmaqlığın tərifi hansısa bir səmimiyyətdən doğur və fəzi- mürgü vurur, əsnəyir və darıxır. Ancaq

lətlərə çox yaxındır. O, ruhdan düşmüşlə- hansısa bir naqqalın (yox, səhv oldu, mən

rə ruh verir, kədəri olanları ovudur, zəifləri «natiqin» demək istəyirdim) həmişəki ki-

qaldırır, kütləşmişləri oyadır, xəstələri ca- mi şit bir əhvalat danışmağı hamının dər-

na gətirir, qeyzliləri yumşaldır, sevənləri hal canlanmağına, ruhlanmağına və ağ-

yaxınlaşdırır, qovuşdurur. Həm də yeni- zını açıb, qulaqlarını şəkləməyinə bəs

yetmələri elmə həvəsləndirir, qocaları şən- edir. Eləcə də söhbət Georgios, Xristofo-

ləndirir, hökmdarların xətirlərinə dəymə- ros və ya Barbara kimi əfsanəvi və poetik

dən, tərif adı altında tənbeh edir və öyrə- müqəddəslərdən gedərsə, onlara Petrus-

dir. Qısası, elə edir ki, hər kəs özü üçün dan, Paulusdan2, hətta İsanın özündən

daha xoş və daha əziz olsun, bu isə xoş- də artıq sitayiş edildiyini görəcəksiniz. An-

bəxtliyin bir hissəsi, hətta ən vacib olanı- caq indi o barədə danışmağın yeri deyil.

dır. Bir cüt qatırın bir-birinin belini yalama- Bu cür səadətə yetişməyin qiyməti ne-

sından da böyük lütfkarlıq ola bilərmi? cə də ucuzdur! Şeylərin mahiyyətinə yol

Daha natiqlik istedadının, ondan da çox tapmaq lap qrammatika kimi asan olsa

təbabətin və hər şeydən öncə poeziyanın belə, çətindir. Mülahizələr isə çox asan

da başlıca vəzifəsinin nə olduğunu söylə- mənimsənilir və hətta ifrat xoşbəxtliyə

məyə ehtiyac qalmır. İnsanlar arasında aparıb çıxarır. Məsələn, biri iylənmiş qa-