Page 153 - "Xəzər" 2017
P. 153
Әlimdəki sıyıq dolu kasamla geri dö- mağa heç vaxt cürətim çatmaz. Amma 153
nəndə, ustad Speeronu taxçanın yanın- içimin işıqlı anlarında, bəzən uzaq gələ- 2017
da oturan gördüm. Onun qarşısında boş cəyi xəyalımdan keçirərək, hansısa bir
kasa vardı. Taxtaya yapışdırılmış kağız peşənin sahibi olduğumu təsəvvür edir- İvan Klima. Miriyam
parçasını dizinin üstünə qoyub şəkil çə- dim: şair, aktyor, yaxud rəssam.
kirdi. Ümumiyyətlə, bizim dəhlizimizdə bir
neçə rəssam yaşayırdı və ustad Speero Qəfil soruşdum:
onlardan ən tanınmışı idi. Doğulduğu Hol- – Sizə bir az şorba təklif edə bilərəm-
landiyada medal eskizlərini, əsginas və mi?
markaları o hazırlayırmış, hətta deyilənə Qoca ustad üzünü mən tərəfə ancaq
görə, kraliça belə öz rəsmini ona çəkdirir- indi döndərdi.
miş. Qadağalara baxmayaraq, burada da – Nədi, olmaya əlavə yemək payı ve-
kiçik kağız parçalarına bizim gettodan riblər? –Sonra da təəccüb içində: – Yox-
rəsmlər çəkirdi. Çəkdikləri şəkillər o qə- sa xəstəsən? – dedi.
dər xırda idi ki, bu incə xətləri həmin qo- – Xalam ərə gedirdi, – səbəbini izah
ca əllərin yaratması mənə inandırıcı görün- etdim.
mürdü. Cənab Speero payını yeyib içini tə-
mizlədiyi kasasını qaldırdı, mənsə öz sı-
Bir gün özümü toparlayaraq, alman yığımın yarıdan çoxunu onun qabına tök-
dilində bildiklərimə güvənib cənab Spee- düm. Cənab Speero bir az əyilərək:
rodan niyə axı bu cür kiçik rəsmlər çəkdi- – Elədiyiniz xeyirxahlığınıza görə sizə
yini soruşdum. minnətdaram. Tanrı əvəzini versin, – de-
di.
«Um sie besser zu verschlucken»1 – Axşamlar bitlərin, birələrin sevimli məs-
cavab verdi. Bəlkə də sonuncu sözünü kəninə çevrilmiş yatağımda uzanıb: «Tan-
səhv anladım – dəqiq bilmədim, ya vers- rı haradadır və yaxşılığın əvəzini nə ilə
chike2, ya da verschenken3 dedi. verir?» – deyə düşünürdüm. Onu təsəv-
vür edə bilmirdim. Yaşadığım bu aləmdə
Mən növbədə sıxlaşıb dayanan qoca heç nəyə ümidim yox idi. «Bəs bu dünya
kişilərlə qadınların kağız üzərində necə özü nədir?» – suallar, tərəddüdlər içində
peyda olmasını təəccüblə seyr edirdim. boğulurdum.
Onların hər biri düyü dənəsindən böyük Hər gecə dərin kədər içində qaranlığa
deyildi, lakin hamısının gözü, burnu, ağzı qulaq asırdım. Görəsən, ayaq səsləri gəl-
vardı, sinələrində isə yəhudi ulduzu məz ki? Ümidsiz çığırtı sükutu pozmaz
görünürdü. Kağıza diqqətlə baxanda mə- ki? Qəflətən qapılar açılsa və göylərin el-
nə elə gəlirdi ki, fiqurlar qaçışır, kağızda çisi görünsə, əlindəki kağızda, görəsən,
qarışqa kimi qaynaşırlar. Bu mənzərədən adımı oxumaz ki? Məni taqətsiz halda
təsirlənmişdim və başım hərləndiyi üçün yaxalamasınlar deyə yuxulamaqdan qor-
gözlərimi yummalı oldum. xurdum. Çünki ondan sonra SS-in əlin-
dən daha gizlənə bilməyəcəkdim.
– Necədir? – Ağsaçlı ustad üzümə Mən kartof saxlanılan anbarda gizlən-
baxmadansoruşdu. məyi düşünürdüm. Axşam sürünüb dar
pəncərədən keçərək, elə dərinə girərdim
– Gözəldir, – deyib dərindən nəfəs al-
dım. Cənab Speeronun çəkdiklərindən
təsirlənib bir neçə dəfə kağızın üzərini ki-
çik fiqurlarla doldurmağımı boynuma al-
1«Daha rahat udmaqdan ötrü» (alman.)
2göndәrmәkdәn (alman.)
3bağışlamaqdan (alman.)
nəndə, ustad Speeronu taxçanın yanın- içimin işıqlı anlarında, bəzən uzaq gələ- 2017
da oturan gördüm. Onun qarşısında boş cəyi xəyalımdan keçirərək, hansısa bir
kasa vardı. Taxtaya yapışdırılmış kağız peşənin sahibi olduğumu təsəvvür edir- İvan Klima. Miriyam
parçasını dizinin üstünə qoyub şəkil çə- dim: şair, aktyor, yaxud rəssam.
kirdi. Ümumiyyətlə, bizim dəhlizimizdə bir
neçə rəssam yaşayırdı və ustad Speero Qəfil soruşdum:
onlardan ən tanınmışı idi. Doğulduğu Hol- – Sizə bir az şorba təklif edə bilərəm-
landiyada medal eskizlərini, əsginas və mi?
markaları o hazırlayırmış, hətta deyilənə Qoca ustad üzünü mən tərəfə ancaq
görə, kraliça belə öz rəsmini ona çəkdirir- indi döndərdi.
miş. Qadağalara baxmayaraq, burada da – Nədi, olmaya əlavə yemək payı ve-
kiçik kağız parçalarına bizim gettodan riblər? –Sonra da təəccüb içində: – Yox-
rəsmlər çəkirdi. Çəkdikləri şəkillər o qə- sa xəstəsən? – dedi.
dər xırda idi ki, bu incə xətləri həmin qo- – Xalam ərə gedirdi, – səbəbini izah
ca əllərin yaratması mənə inandırıcı görün- etdim.
mürdü. Cənab Speero payını yeyib içini tə-
mizlədiyi kasasını qaldırdı, mənsə öz sı-
Bir gün özümü toparlayaraq, alman yığımın yarıdan çoxunu onun qabına tök-
dilində bildiklərimə güvənib cənab Spee- düm. Cənab Speero bir az əyilərək:
rodan niyə axı bu cür kiçik rəsmlər çəkdi- – Elədiyiniz xeyirxahlığınıza görə sizə
yini soruşdum. minnətdaram. Tanrı əvəzini versin, – de-
di.
«Um sie besser zu verschlucken»1 – Axşamlar bitlərin, birələrin sevimli məs-
cavab verdi. Bəlkə də sonuncu sözünü kəninə çevrilmiş yatağımda uzanıb: «Tan-
səhv anladım – dəqiq bilmədim, ya vers- rı haradadır və yaxşılığın əvəzini nə ilə
chike2, ya da verschenken3 dedi. verir?» – deyə düşünürdüm. Onu təsəv-
vür edə bilmirdim. Yaşadığım bu aləmdə
Mən növbədə sıxlaşıb dayanan qoca heç nəyə ümidim yox idi. «Bəs bu dünya
kişilərlə qadınların kağız üzərində necə özü nədir?» – suallar, tərəddüdlər içində
peyda olmasını təəccüblə seyr edirdim. boğulurdum.
Onların hər biri düyü dənəsindən böyük Hər gecə dərin kədər içində qaranlığa
deyildi, lakin hamısının gözü, burnu, ağzı qulaq asırdım. Görəsən, ayaq səsləri gəl-
vardı, sinələrində isə yəhudi ulduzu məz ki? Ümidsiz çığırtı sükutu pozmaz
görünürdü. Kağıza diqqətlə baxanda mə- ki? Qəflətən qapılar açılsa və göylərin el-
nə elə gəlirdi ki, fiqurlar qaçışır, kağızda çisi görünsə, əlindəki kağızda, görəsən,
qarışqa kimi qaynaşırlar. Bu mənzərədən adımı oxumaz ki? Məni taqətsiz halda
təsirlənmişdim və başım hərləndiyi üçün yaxalamasınlar deyə yuxulamaqdan qor-
gözlərimi yummalı oldum. xurdum. Çünki ondan sonra SS-in əlin-
dən daha gizlənə bilməyəcəkdim.
– Necədir? – Ağsaçlı ustad üzümə Mən kartof saxlanılan anbarda gizlən-
baxmadansoruşdu. məyi düşünürdüm. Axşam sürünüb dar
pəncərədən keçərək, elə dərinə girərdim
– Gözəldir, – deyib dərindən nəfəs al-
dım. Cənab Speeronun çəkdiklərindən
təsirlənib bir neçə dəfə kağızın üzərini ki-
çik fiqurlarla doldurmağımı boynuma al-
1«Daha rahat udmaqdan ötrü» (alman.)
2göndәrmәkdәn (alman.)
3bağışlamaqdan (alman.)
