Page 75 - "Xəzər"
P. 75
nə elə gəlir ki, dövrümüzdə zəif Bu, həm də Avropada ola biləcək 75
poeziyanın yaranmasının əsas səbəbi müharibə ilə bağlıydı. Amma Vyetnam 2015
də, həmin bu saxtalıqlardır. Bizim dövrün müharibəsiylə bağlı məsələ başqa
ictimai poeziyası pisdir. Uitmen özü cürdü. Oktavio Pas. Müsahibə
haqda danışanda, bu, sadəcə, tənha
bir adamın səsi idi... İ.B. Bilirsiniz, ən yaxşı siyasi şair
Kavafis idi... İnsan şüuru müxtəlif
İ.B. Vyetnam müharibəsi haqda səviyyələrdə işləyir. O, həm yağ-çörək,
yaxşı şeir oxuduğunuz olubmu? həm siyasət səviyyəsində işləyə bilər,
həm fəlsəfə, həm din, həm psixologiya
O.P. Yox. və transendental... səviyyədə. Şeir
İ.B. Belə bir şey xatırlamıram. nəzəri cəhətdən bütün pillələri əks
Yadıma gəlmir. etdirməlidi və hər pillə hər kəsə onu da
O.P. Yeri gəlmişkən, Jid1 kifayət nümayış etdirməlidi ki, aşağı pillə də
qədər dəqiq deyib: pis əsər də xoş var, yuxarı pillə də. Vyetnam müharibəsi
niyyətlə yaranır. haqda Amerika siyasi poeziyasına
İ.B. Bu, cəhənnəmə aparan yolun gəlincə, onlarda bu, alınmadı. Çünki
xoş niyyətlə döşənməsi kimi bir şeydi. müharibənin ardınca çox erkən yazıldı.
O.P. Mən belə deyərdim ki, Vyetnam
müharibəsinə qarşı olmaq bizim bor- O.P. Özü də hədsiz publisistik çalar-
cumuzdu. Müharibəyə qarşı yazmaq da idi. Bilirsiniz, şair nəyin yaxşı, nəyin
bizim borcumuzdu. Amma bu, ayrı bir pis olduğunu deyə bilməz. Bu, mani-
şeydi. Әgər müharibədə olmamısansa, xeylik olardı. Şair, yəni böyük şair,
orada iştirak etməmisənsə, bu haqda həmişə başqa bir mövqedə olur.
yaxşı şeir yazmaq olmaz. Müharibədən
o adam yaxşı şeir yaza bilər ki, orada İ.B. Elədi ki, var. Və bu, çox vacibdi.
iştirak edib, özü də tamaşaçı kimi yox... Dəqiqləşdirək – poeziya antimanixey
Neruda İspaniyadakı vətəndaş hadisədir.
müharibəsindən bir neçə yaxşı şeir
yazıb. Hələ onda o, korlanmamışdı... O.P. Bilirsiniz, Dantedə ən təəccüblü
Bir də, əlbəttə ki, Valexo... olan odur ki, “Cəhənnəm”i oxuyanda,
İ.B. Mənə elə gəlir, poeziyadakı çoxlarına acıyırsan. Dantenin özü acıyan
siyasət və müharibə problemi sevgidə kimi...
olduğu kimidi. Yaxşı sevgi şeirləri yalnız
nost coitusdan (seksdən) sonra alınır. İ.B. Amma mənim üçün “İlahi
O.P. Yaxud da ona qədər... komediya”da ən üstün – “Məhşər”di.
İ.B. Ya əvvəl, ya da sonra, amma o Roma şairi Stati ilə bağlı gözəl səhnəni
məqamda yox. xatırlayırsınız? Bundan təsirli heç nə
O.P. Bir də: siyasi poeziya ideoloji oxumamışam. Vergili və Dante ona
olmamalıdır. Vyetnam haqda şeirlər yaxınlaşır və deyirlər: “Sən kimsən?”
ideolojiləşdirilib. Amma baxın İspaniya O isə cavabında təxminən belə deyir:
vətəndaş müharibəsinə, yaxşı şeirlər “Mən romalı şair Statiyəm. Mənə Ro-
yaranıb, çünki insanlar onu yaşamışdılar. mada Vergili ilə bir dövrdə yaşamaq
xoşbəxtliyi nəsib olub”. Dante özündən
1 Andre Jid (1869-1951) – Fransız yazıçısı asılı olmadan gülümsəyir. Stati isə deyir:
“Niyə mənə gülürsən?” Vergili Danteyə
poeziyanın yaranmasının əsas səbəbi müharibə ilə bağlıydı. Amma Vyetnam 2015
də, həmin bu saxtalıqlardır. Bizim dövrün müharibəsiylə bağlı məsələ başqa
ictimai poeziyası pisdir. Uitmen özü cürdü. Oktavio Pas. Müsahibə
haqda danışanda, bu, sadəcə, tənha
bir adamın səsi idi... İ.B. Bilirsiniz, ən yaxşı siyasi şair
Kavafis idi... İnsan şüuru müxtəlif
İ.B. Vyetnam müharibəsi haqda səviyyələrdə işləyir. O, həm yağ-çörək,
yaxşı şeir oxuduğunuz olubmu? həm siyasət səviyyəsində işləyə bilər,
həm fəlsəfə, həm din, həm psixologiya
O.P. Yox. və transendental... səviyyədə. Şeir
İ.B. Belə bir şey xatırlamıram. nəzəri cəhətdən bütün pillələri əks
Yadıma gəlmir. etdirməlidi və hər pillə hər kəsə onu da
O.P. Yeri gəlmişkən, Jid1 kifayət nümayış etdirməlidi ki, aşağı pillə də
qədər dəqiq deyib: pis əsər də xoş var, yuxarı pillə də. Vyetnam müharibəsi
niyyətlə yaranır. haqda Amerika siyasi poeziyasına
İ.B. Bu, cəhənnəmə aparan yolun gəlincə, onlarda bu, alınmadı. Çünki
xoş niyyətlə döşənməsi kimi bir şeydi. müharibənin ardınca çox erkən yazıldı.
O.P. Mən belə deyərdim ki, Vyetnam
müharibəsinə qarşı olmaq bizim bor- O.P. Özü də hədsiz publisistik çalar-
cumuzdu. Müharibəyə qarşı yazmaq da idi. Bilirsiniz, şair nəyin yaxşı, nəyin
bizim borcumuzdu. Amma bu, ayrı bir pis olduğunu deyə bilməz. Bu, mani-
şeydi. Әgər müharibədə olmamısansa, xeylik olardı. Şair, yəni böyük şair,
orada iştirak etməmisənsə, bu haqda həmişə başqa bir mövqedə olur.
yaxşı şeir yazmaq olmaz. Müharibədən
o adam yaxşı şeir yaza bilər ki, orada İ.B. Elədi ki, var. Və bu, çox vacibdi.
iştirak edib, özü də tamaşaçı kimi yox... Dəqiqləşdirək – poeziya antimanixey
Neruda İspaniyadakı vətəndaş hadisədir.
müharibəsindən bir neçə yaxşı şeir
yazıb. Hələ onda o, korlanmamışdı... O.P. Bilirsiniz, Dantedə ən təəccüblü
Bir də, əlbəttə ki, Valexo... olan odur ki, “Cəhənnəm”i oxuyanda,
İ.B. Mənə elə gəlir, poeziyadakı çoxlarına acıyırsan. Dantenin özü acıyan
siyasət və müharibə problemi sevgidə kimi...
olduğu kimidi. Yaxşı sevgi şeirləri yalnız
nost coitusdan (seksdən) sonra alınır. İ.B. Amma mənim üçün “İlahi
O.P. Yaxud da ona qədər... komediya”da ən üstün – “Məhşər”di.
İ.B. Ya əvvəl, ya da sonra, amma o Roma şairi Stati ilə bağlı gözəl səhnəni
məqamda yox. xatırlayırsınız? Bundan təsirli heç nə
O.P. Bir də: siyasi poeziya ideoloji oxumamışam. Vergili və Dante ona
olmamalıdır. Vyetnam haqda şeirlər yaxınlaşır və deyirlər: “Sən kimsən?”
ideolojiləşdirilib. Amma baxın İspaniya O isə cavabında təxminən belə deyir:
vətəndaş müharibəsinə, yaxşı şeirlər “Mən romalı şair Statiyəm. Mənə Ro-
yaranıb, çünki insanlar onu yaşamışdılar. mada Vergili ilə bir dövrdə yaşamaq
xoşbəxtliyi nəsib olub”. Dante özündən
1 Andre Jid (1869-1951) – Fransız yazıçısı asılı olmadan gülümsəyir. Stati isə deyir:
“Niyə mənə gülürsən?” Vergili Danteyə
