Page 123 - "Xəzər"
P. 123
ngənəsində sıxılır. Bu qəribə heyvan idi”1 ifadəsi işlədilsin. Çox güman ki, 123
(əgər o heyvandırsa) öz mövcudluğu o, yaradıcılığı Allaha çatmağın forması 2015
haqqında bilirmi? Әgər bilirsə, onda hesab edirdi. Özü bir dəfə demişdi:
əsasən nəyi bilir? Hekayə buna cavab “Yazıçılıq – duanın bir növüdür” və Uinston Hyu Oden. “Mən”i olmayan adam
vermədən yarımçıq qalır. Edvin Myuir kimdə yaradıcılıq ruhdan, ürəkdən
fərz edir ki, hekayə görünməyən gəlir, arzu etməz ki, ona qulaq assınlar.
düşmənin ortalığa çıxması və buna
görə qəhrəmanın ona təslim olması Amma mövzusu nədən bəhs edirsə-
ilə bitməlidir. Mən şübhələnirəm. Oxucu etsin, Kafkanın bu mətnlərin dərc
hekayəçinin subyektiv qorxusunun olunmağını istəməməsi, – öz əsərlərini
hansısa obyektiv əsası olduğunu heç oxucunun adi oxusundan qorumaq
vaxt bilmir. Hekayənin mahiyyəti isə, arzusudur. Onun kimdəsə qərəz və
görünür, məhz bundan ibarətdir. nifrət yaratması həmin oxucunun
xeyrinə ola bilər. Lakin kim heyran
Biz Kafkanın yaradıcılığına nə qədər olursa, ona Kafkanın kitabları zərərli
heyran oluruqsa, bir o qədər də onun və təhlükəlidir.
ölümqabağı vəsiyyəti barədə düşünmə-
liyik. Әvvəlcə, onun bu xahişindəki Fikirləşirəm ki, Kafkanı özünüzü
inanılmaz intellektual təkəbbürü yaxşı hiss edəndə, hər cür təlaşdan
sezmək olar. Sanki o özünə deyir: qaçdığınız və buna görə, bütün daxili
layiqli olmaq üçün yazdığım hər şey iztirabları atmağa hazır olduğunuz nor-
son dərəcə mükəmməl olmalıdır. Amma mal ruhi vəziyyətdə oxumaq lazımdır.
nə qədər gözəl olsa da, dünyada heç Kim ki, “sındırılıb” – onu Kafkadan
nə tamamilə kamil deyil. Buna görə uzaq saxlamaq lazımdır. Çünki Kafka
də yazdıqlarımın hamısını, mənə layiq qəhrəmanlarının əbədi məşğul olduqları
olmadıqları üçün yandırmaq lazımdır. özünütəhlil və özünütəkmilləşdirmənin
“Ancaq hamı – doktor Brod və Kafkanın ehtiraslı yanğısı olmayan kəslər çox
digər dostları onun haqqında adi insan tez özünəvurğunluğa yuvarlana bilərlər.
kimi danışır, bununla da Kafka barədə Bu da onları öz günah və zəifliklərindən
mənim bu yozumumu təkzib edirlər”. zövq almağa gətirib çıxarar.
Aşkarca görünür ki, Kafka özünü Әzab və bədbəxtlik problemlərinin
ənənəvi sənətçi hesab etmirdi. Yəni ciddi narahat etdiyi kəslər maddi dünya-
o, fərdi mövcudluğunu tamamilə ikinci da şərin təntənəli qələbə çaldığına
plana atan, yaradıcılığını qəti buna inanan qədim qnostik-manixey
qatmayan, özünü müəyyən fəaliyyətə təsəvvürünə laqeydliklə yanaşa bilməz.
həsr etmiş varlıq kimi dərk edirdi. Kafkanın ideyalarından bəziləri bu id-
Hamıdan artıq Kafkanın tam haqqı diaya təhlükəli dərəcədə yaxındır.
vardı ki, barəsində o, “həqiqətə təşnə
“Ancaq ruhi dünya mövcuddur –
1 “Dağ möizəsi”ndən İsa Məsihin sözləri. bizim maddi dünya adlandırdığımız,
(əgər o heyvandırsa) öz mövcudluğu o, yaradıcılığı Allaha çatmağın forması 2015
haqqında bilirmi? Әgər bilirsə, onda hesab edirdi. Özü bir dəfə demişdi:
əsasən nəyi bilir? Hekayə buna cavab “Yazıçılıq – duanın bir növüdür” və Uinston Hyu Oden. “Mən”i olmayan adam
vermədən yarımçıq qalır. Edvin Myuir kimdə yaradıcılıq ruhdan, ürəkdən
fərz edir ki, hekayə görünməyən gəlir, arzu etməz ki, ona qulaq assınlar.
düşmənin ortalığa çıxması və buna
görə qəhrəmanın ona təslim olması Amma mövzusu nədən bəhs edirsə-
ilə bitməlidir. Mən şübhələnirəm. Oxucu etsin, Kafkanın bu mətnlərin dərc
hekayəçinin subyektiv qorxusunun olunmağını istəməməsi, – öz əsərlərini
hansısa obyektiv əsası olduğunu heç oxucunun adi oxusundan qorumaq
vaxt bilmir. Hekayənin mahiyyəti isə, arzusudur. Onun kimdəsə qərəz və
görünür, məhz bundan ibarətdir. nifrət yaratması həmin oxucunun
xeyrinə ola bilər. Lakin kim heyran
Biz Kafkanın yaradıcılığına nə qədər olursa, ona Kafkanın kitabları zərərli
heyran oluruqsa, bir o qədər də onun və təhlükəlidir.
ölümqabağı vəsiyyəti barədə düşünmə-
liyik. Әvvəlcə, onun bu xahişindəki Fikirləşirəm ki, Kafkanı özünüzü
inanılmaz intellektual təkəbbürü yaxşı hiss edəndə, hər cür təlaşdan
sezmək olar. Sanki o özünə deyir: qaçdığınız və buna görə, bütün daxili
layiqli olmaq üçün yazdığım hər şey iztirabları atmağa hazır olduğunuz nor-
son dərəcə mükəmməl olmalıdır. Amma mal ruhi vəziyyətdə oxumaq lazımdır.
nə qədər gözəl olsa da, dünyada heç Kim ki, “sındırılıb” – onu Kafkadan
nə tamamilə kamil deyil. Buna görə uzaq saxlamaq lazımdır. Çünki Kafka
də yazdıqlarımın hamısını, mənə layiq qəhrəmanlarının əbədi məşğul olduqları
olmadıqları üçün yandırmaq lazımdır. özünütəhlil və özünütəkmilləşdirmənin
“Ancaq hamı – doktor Brod və Kafkanın ehtiraslı yanğısı olmayan kəslər çox
digər dostları onun haqqında adi insan tez özünəvurğunluğa yuvarlana bilərlər.
kimi danışır, bununla da Kafka barədə Bu da onları öz günah və zəifliklərindən
mənim bu yozumumu təkzib edirlər”. zövq almağa gətirib çıxarar.
Aşkarca görünür ki, Kafka özünü Әzab və bədbəxtlik problemlərinin
ənənəvi sənətçi hesab etmirdi. Yəni ciddi narahat etdiyi kəslər maddi dünya-
o, fərdi mövcudluğunu tamamilə ikinci da şərin təntənəli qələbə çaldığına
plana atan, yaradıcılığını qəti buna inanan qədim qnostik-manixey
qatmayan, özünü müəyyən fəaliyyətə təsəvvürünə laqeydliklə yanaşa bilməz.
həsr etmiş varlıq kimi dərk edirdi. Kafkanın ideyalarından bəziləri bu id-
Hamıdan artıq Kafkanın tam haqqı diaya təhlükəli dərəcədə yaxındır.
vardı ki, barəsində o, “həqiqətə təşnə
“Ancaq ruhi dünya mövcuddur –
1 “Dağ möizəsi”ndən İsa Məsihin sözləri. bizim maddi dünya adlandırdığımız,
