Page 121 - "Xəzər"
P. 121
lməz başlanğıca inam hissindən günahı ondan ibarətdir ki, hərəkət- 121
ibarətdir və sən onu dərk etməyə lərindən, fərdi qabiliyyətlərindən asılı 2015
çalışırsan. Axtarışın ilkin variantlarında olmayaraq mövcuddur.
qəhrəman nə etməli olduğunu bilir, Uinston Hyu Oden. “Mən”i olmayan adam
yalnız bir şeydən narahatdı: onun üçün Әgər “Məhkəmə”də günahsız
nəzərdə tutulanı yerinə yetirə bilə- olsaydı, o, K olmaz, “Alisa möcüzələr
cəkmi? Odissey Sirenanın oxumağına ölkəsində”ki meşə favnı kimi adsız bir
qulaq asmamağın gərəkliyini, Müqəd- personaja çevrilərdi. “Qəsr”də isə K
dəs Qraalın cəngavəri bakir qalmalı yerölçən sözü olmağa çalışan hərfdir,
olduğunu, xəfiyyə yalanı gerçəkdən bütün fanilər kimi öz “mən”ini əldə
ayırmağın zəruriliyini bilir. Amma K etmək arzusundadır. Amma ona məhz
başqa vəziyyətdə olur: o, nə etmək bunun icazəsi verilmir.
lazım gəldiyini bilmir. Onu heç kim
tovlamır. Buna görə də o, xeyirlə şərin Әnənəvi Axtarışın dünyası təhlükəli,
arasında seçim etmək məcburiyyətində amma açıq ola bilər – qəhrəman
deyil. Amma eyni zamanda demək ol- istənilən istiqamətə yola düşməkdə
maz ki, qayğısızdır. O əmindir ki, sərbəstdir. Amma Kafkanın dünyası
hərəkətləri qeyri-adi dərəcədə əhəmiy- hermetik, bağlı dünyadır. Bu dünya
yətlidir. Amma onların hansı hərəkətlər mənəvi, hissi xüsusiyyətlərdən məhrum
olmasını təsəvvürünə gətirə bilmir. edilib, tamamilə maddi və fizikidir. Bu-
Әgər o, yanlış seçim edəcəksə, buna rada predmetlər, simalar qeyri-müəyyən
görə təkcə zərər çəkməyəcək, həm görünə bilər, amma oxucu boğucu
də məsuliyyət daşıyacaq. Aldığı təlimat çevrəni hiss edir. Heç bir təxəyyül
və məsləhətlər ona mənasız görü- dünyasında bu cür ağırlıq hiss edə
nürsə, bunları şər niyyətin, yaxud bilməzsən. Atdığı bircə addım qəhrə-
günahın şəhadəti hesab edə bilməz. mandan bütün gücünü alır. O, özünü
Bunlar çox güman ki, onun şəxsi dustaq kimi hiss edir və qaçmağa
günahlarının sübutudur. çalışır. Lakin, bəlkə də o, elə məhbus
olmaq üçün yaradılıb və azadlıq onu
Әnənəvi Axtarışda olan qəhrə- hər an əzə bilər.
manda, Odisseydəki kimi açıq, ya da
sehrli nağıl qəhrəmanında olduğu kimi Məsələn, “Yuva” pritçasının heka-
gizli stimul var. Birinci halda səyahətin yəçi-qəhrəmanı yırtıcı porsuğa bən-
uğurla tamamlanması onun şöhrətini zəyən, növü bəlli olmayan bir hey-
artırır, ikincidə isə bizə göstərir ki, əsl vandır. O, dişisi olmadan, öz oxşarıyla
qəhrəman və qalibdir. Әnənəvi mənada qarşılaşmaqdan qaçaraq, tənha
qəhrəman olmaq sənə verilən qabiliy- yaşayır. Bundan başqa, həmişə ayrı
yətlərin sayəsində “Mən” demək heyvanların təqibindən və hücumundan
haqqını qazanmaqdır. Amma K-nın qorxur, elə hey təkrar edir: “Düşmən-
lap başdan öz “mən”i var və yeganə lərimi saya salmamaq”. Biz o düşmən-
lərin necəliyini bilmirik və bir dəfə də
olsun, heç biriylə rastlaşmırıq. Onun
ibarətdir və sən onu dərk etməyə lərindən, fərdi qabiliyyətlərindən asılı 2015
çalışırsan. Axtarışın ilkin variantlarında olmayaraq mövcuddur.
qəhrəman nə etməli olduğunu bilir, Uinston Hyu Oden. “Mən”i olmayan adam
yalnız bir şeydən narahatdı: onun üçün Әgər “Məhkəmə”də günahsız
nəzərdə tutulanı yerinə yetirə bilə- olsaydı, o, K olmaz, “Alisa möcüzələr
cəkmi? Odissey Sirenanın oxumağına ölkəsində”ki meşə favnı kimi adsız bir
qulaq asmamağın gərəkliyini, Müqəd- personaja çevrilərdi. “Qəsr”də isə K
dəs Qraalın cəngavəri bakir qalmalı yerölçən sözü olmağa çalışan hərfdir,
olduğunu, xəfiyyə yalanı gerçəkdən bütün fanilər kimi öz “mən”ini əldə
ayırmağın zəruriliyini bilir. Amma K etmək arzusundadır. Amma ona məhz
başqa vəziyyətdə olur: o, nə etmək bunun icazəsi verilmir.
lazım gəldiyini bilmir. Onu heç kim
tovlamır. Buna görə də o, xeyirlə şərin Әnənəvi Axtarışın dünyası təhlükəli,
arasında seçim etmək məcburiyyətində amma açıq ola bilər – qəhrəman
deyil. Amma eyni zamanda demək ol- istənilən istiqamətə yola düşməkdə
maz ki, qayğısızdır. O əmindir ki, sərbəstdir. Amma Kafkanın dünyası
hərəkətləri qeyri-adi dərəcədə əhəmiy- hermetik, bağlı dünyadır. Bu dünya
yətlidir. Amma onların hansı hərəkətlər mənəvi, hissi xüsusiyyətlərdən məhrum
olmasını təsəvvürünə gətirə bilmir. edilib, tamamilə maddi və fizikidir. Bu-
Әgər o, yanlış seçim edəcəksə, buna rada predmetlər, simalar qeyri-müəyyən
görə təkcə zərər çəkməyəcək, həm görünə bilər, amma oxucu boğucu
də məsuliyyət daşıyacaq. Aldığı təlimat çevrəni hiss edir. Heç bir təxəyyül
və məsləhətlər ona mənasız görü- dünyasında bu cür ağırlıq hiss edə
nürsə, bunları şər niyyətin, yaxud bilməzsən. Atdığı bircə addım qəhrə-
günahın şəhadəti hesab edə bilməz. mandan bütün gücünü alır. O, özünü
Bunlar çox güman ki, onun şəxsi dustaq kimi hiss edir və qaçmağa
günahlarının sübutudur. çalışır. Lakin, bəlkə də o, elə məhbus
olmaq üçün yaradılıb və azadlıq onu
Әnənəvi Axtarışda olan qəhrə- hər an əzə bilər.
manda, Odisseydəki kimi açıq, ya da
sehrli nağıl qəhrəmanında olduğu kimi Məsələn, “Yuva” pritçasının heka-
gizli stimul var. Birinci halda səyahətin yəçi-qəhrəmanı yırtıcı porsuğa bən-
uğurla tamamlanması onun şöhrətini zəyən, növü bəlli olmayan bir hey-
artırır, ikincidə isə bizə göstərir ki, əsl vandır. O, dişisi olmadan, öz oxşarıyla
qəhrəman və qalibdir. Әnənəvi mənada qarşılaşmaqdan qaçaraq, tənha
qəhrəman olmaq sənə verilən qabiliy- yaşayır. Bundan başqa, həmişə ayrı
yətlərin sayəsində “Mən” demək heyvanların təqibindən və hücumundan
haqqını qazanmaqdır. Amma K-nın qorxur, elə hey təkrar edir: “Düşmən-
lap başdan öz “mən”i var və yeganə lərimi saya salmamaq”. Biz o düşmən-
lərin necəliyini bilmirik və bir dəfə də
olsun, heç biriylə rastlaşmırıq. Onun
