Page 120 - "Xəzər"

sevginin, mərhəmətin, rəhmin və da təsəvvür etmir. Amma başqa per-
120
2015 qənaətimcə, Kafkanın ən yaxşı əsərləri Qəhrəmanın yolda qarşılaşdığı, ona
Uinston Hyu Oden. “Mən”i olmayan adam
böyüklüyün izi yoxdur. Laqeydliyin və sonajlar var ki, onlara bu və ya digər
qərəzin “buz zirehinə qandallanıblar”. şeylər məlumdur. Onlar qəhrəmanı
Onlar qorxu və nifrətdən başqa heç xəbərdar edirlər, qoruyurlar. Bundan
nəyə meyil etmirlər.” başqa, bu hədəf hamı üçün arzuolu-
Maks Brod Kafkanın yaradıcılığın- nandır. Ona hamı can atır, lakin yalnız
dan çox, həyatına aid olan şayiələri o kəs çata bilər ki, bu, həmin adamın
ilk dəfə gün işığına çıxartdı. Mən o alın yazısı olsun. Sehirli nağıllarda üç
şayiələri nəzərdə tuturam ki, guya qardaş nəyinsə axtarışı üçün yola
Kafkanın övladı olub və 1921-ci ildə düşür. Onlardan ikisi məğlub olur, kiçik
qardaş isə mülayimliyi, səmimiliyi və
yeddi yaşında vəfat edib. Bunu mehribanlığı sayəsində qalib gəlir.
araşdırmaq mümkün deyil. Çünki onun Amma hər üçü gələcəklərinə tamamilə
anası 1944-cü ildə almanlar tərəfindən əmin idilər.
həbs edilib və bir daha ondan xəbər Kafkanın hekayələrində hədəflər,
çıxmayıb. qəhrəmanın özünə də əlçatmaz
Həyatının son 6 ilində yazılmış, görünür: çünki yarışası heç kimi yoxdur.
olan “Məhkəmə” və “Qəsr” romanları əngəl törədən, yaxud yardım edən in-
“Böyük Çin səddi”nə daxil oldu. Bu sanlar əksər halda laqeyddirlər. Onlar
kitablarda təsvir edilən dünya, onun qəhrəmanın hansı yolu tutub getməsi
ilk əsərlərindəki kimi nikbin deyil, lakin barədə ən kiçik təsəvvürə belə malik
burda müəllifin səsi, elə bil bir az deyillər. Məşhur aforizmdə deyildiyi
daha yumşaqdır. Bu əsərlərdə artıq kimi “hədəf var, amma yollar yoxdur;
“İslah koloniyası” hekayəsində olduğu bizim yol adlandırdığımız isə, adi
kimi ölümcül qəm və ümidsizlik yoxdur, qərarsızlıqdı”. Uğura zərrə qədər
onlar, sadəcə dözülməzdirlər. Həyat arxayın olmayan Kafka qəhrəmanları,
əvvəlki kimi çətin və cansıxıcı olaraq lap başdan əmindirlər ki, onlar məğlu-
qalır. Qəhrəmanlar isə indi həyata biyyətə, ağlasığmaz, nəticəsiz səylərə
böyük yumorla yanaşırlar. məhkum ediliblər. Bunun sübutu hədəfə
Tipik Kafka hekayəsi haqqında onu nail olmaq cəhdidir – lakin qəhrəman
demək olar ki, burada qəhrəman bunu seçilmiş olduğu üçün etmir, ona
axtarışlarının düsturu tərs üzünə görə edir ki, bu istəyi xüsusi bir lənətlə
çevrilmişdir. Kitabda qəhrəman harda- yoğrulub.
sa, nəsə axtarır. Onun axtarışının Әn başlıca günah – səbirsizlikdir.
hədəfi istər şahzadə, istər həyat cövhəri Buna görə cənnətdən qovulmuşuq,
və sair olsun – qabaqcadan məlumdur. səbirsizliyimiz mane olur ki, ora qayı-
O hədəfə çatmaq asan deyil. Qəhrə- daq. (Kafka )
man, adətən özünü o hədəfə gedən Nəzəri olaraq xoşbəxtliyə çatmaq
yolda, onu gözləyən təhlükələr qarşısın- imkanı mövcuddur: bu, özündə məhv-