Page 80 - 2017-4

KaFKanIn SOn GÜnlərİ yeməkdən necə iyrəndiyini təsvir edir,
sonralar qırtlaq vərəmi kəskinləşdikcə
(Bir tibb bacısının Villi Haas tərəfindən yazdıqları öz başına gəlir”. Onun hələ
qələmə alınmış xatirəsi) xəstə olmadığı vaxtlarda da ət xörəyin-

Bir qadın mənə məktub yazıb. Klos- dən iyrəndiyini hamı bilirdi və bunun da
ternoyburq yaxınlığındakı Kirlinqin Dr. Hof- çox dərin, ritual səbəbləri vardı. Ancaq
man sanatoriyasında Kafkaya 1924-cü il bu “rituallıq” onun yəhudi dini ilə deyil,
iyunun üçünə – öldüyü günə qədər qul- şəxsi inancı ilə bağlı idi və Bernard Şou-
luq etmiş tibb bacısı Anna... İstəmir ki, nun maarifçi vegetarianlıq nəzəriyyəsi ilə
adını tam yazım. Kafkanı əvvəlcədən ta- heç bir əlaqəsi yoxdu. Kafka kiminsə nə-
nımasa da, özünün sadə, məhəbbət dolu dənsə ləzzət aldığını görəndə sevinirdi.
qəlbi sayəsində bu adamın necə böyük, Ona gətirilən şərabları tibb bacısı Anna
nadir şəxsiyyət olduğunu duyub. Yəqin, içirdi və Kafka onun şərabı necə ləzzətlə
elə bu təmiz qəlbinin sayəsində də Kafka içdiyini görəndə məmnuniyyətlə gülümsə-
öləndən sonra onun əsərlərini oxumuş, yir, “elə bil özüm içirəm” deyirdi.

heç bir ədəbi şərhin köməyi olmadan bir “Onun ruhu çox vaxt yazdıqları ilə

80 çox məsələlərin mahiyyətini bütün dərin- məşğul olurdu”, – bu qoca, yetmiş üç

2017 liyi ilə düzgün başa düşmüşdü. “Frans yaşlı qadın belə yazmışdı. Bəlkə də, elə
Kafkaya yazıçı kimi qiymət verə bilmə- buna görə idi ki, həmin qadının da qeyd

rəm, – bu təvazökar qadın yazır, – ancaq etdiyi kimi, vərəm xəstələrinin ölümdən

bir insan kimi yeganə xəstəm olub ki, qabaq intensiv şəkildə güclənən həyat

həm özünü, həm də sakit ölümü ilə bizi həvəsi, eyforiyaya düşməsi Kafkada hiss

necə sarsıtdığını, çarpayısı önündə necə olunmadı. Ölüm ayağında olan Kafka ba-

ağlaşdığımızı hələ də unuda bilmirəm”. cardığı qədər iynələrə qarşı çıxır və mü-

Kafka ciyər, qırtlaq, axırda da əlacsız alicə həkimi Dr. Orenştayna deyirdi: “Çə-

bağırsaq vərəmi xəstəsi idi. Ətrafı gənc mənlikdəki zanbaqlara da iynə lazım de-

aktrisa Dora Diamantdan, gənc həkim yil!”

dostu Dr. Klopştokdan ibarət idi. Çox Kafka ölümü üçün artıq bəzi “hazırlıq

əzablar çəkmiş Kafka Dora Diamantın işləri” də görmüşdü. Onun Dr. Klopştokla

şəxsində, nəhayət, mənəvi rahatlığını tap- razılığa gəlməsi hamıya məlumdur: bütün

Kafka haqqında xatirələr mışdı. Gecə-gündüz çarpayısı önündən ümidlər kəsiləndə Klopştok iynə ilə ölümü

çəkilməyən Dr. Klopştok da onun üçün sürətləndirməli idi. Ola bilsin, zəif anların-

çox şey demək idi. Kafkanın çox maraq- da Doraya da onunla bir yerdə ölməyə –

landığı dini-fəlsəfi mövzuda onların ma- intihar etməyə razılıq vermişdi. Ancaq bun-

raqlı müzakirələrini, mübahisələrini yaxşı ların heç biri yerinə yetirilmədi. Çox güman

xatırlayırıq. ki, üçüncü bir gizli razılaşma da olmuşdu:

Kafka hələ də günün çox hissəsini vəfalı Klopştok bir bəhanə ilə Doranı hara-

yazmaqla keçirirdi. Ancaq tədricən ye- sa göndərsin ki, o, Kafkanın necə can ver-

məkdən kəsildi, axırda heç nə yeyə bil- diyini görməsin. Klopştok elə də elədi, qı-

mədi. Tibb bacısı çox qəribə bir müşahi- za bir məktub verib poçta göndərdi.

də aparmışdı: “Kafka ölümündən yeddi il Ancaq son dəqiqələrində Kafka Dora-

öncə “Aclıq ustası” novellasında kiminsə nı istədi. Tibb bacısı yazırdı: “Tez xidmət-