Page 75 - 2017-4
P. 75
ylərdir, əslində, nə kömək var, nə də istər-istəməz gəlinciyin bu hərəkətinə haqq 75
ağıllı məsləhət!” Ona elə gəlirdi ki, insan- qazandırmalı olurdun: gəlincik indi böyü- 2017
lar heç nəyi öz adı ilə deməyə cəsarət et- müşdü, məktəbə gedirdi, təzə-təzə adam-
mir, bütün faciələri yaltaqlıqla ört-basdır larla tanış olurdu. Qızı da həmişə inan- Kafka haqqında xatirələr
eləməyə çalışırlar. dırmağa çalışırdı ki, onu yenə çox sevir,
ancaq eyni zamanda da həyatındakı çə-
Biz Berlində olanda Kafka tez-tez Şteq- tinliklərdən, görəcəyi işlərdən, maraq da-
lits parkına gəzməyə çıxırdı. Hərdən mən irəsinin genişləndiyindən söz açır və de-
də onunla gedirdim. Bir gün çarəsizlik- yirdi ki, bütün bunlar hələlik geri qayıdıb
dən ağlayan qız uşağına rast gəldik. Onu onunla bir yerdə yaşamağa imkan ver-
danışdırmağa başladıq. Öyrəndik ki, gə- mir. Qızdan xahiş edirdi ki, bu barədə
linciyini itirib. Kafka elə o dəqiqə özündən düşünsün və beləliklə də, o, qaçılmaz
bir əhvalat uydurdu: “Sənin gəlinciyin sə- əbədi ayrılığa hazırlanırdı.
yahətə çıxıb. Bunu dəqiq bilirəm, çünki
mənə məktub yazmışdı.” Qız inanmadı: Oyun, ən azı, üç həftə davam etdi.
“Məktub yanındadır?” – “Yox, evdə qalıb, Frans bu işi necə sona çatdıracağından
sabah gətirərəm”. Qız təəccüblənsə də, çox narahat idi. Çünki bu, əsl sonluq ol-
bir az sakitləşdi. Frans həmin məktubu malıydı. Elə bir sonluq ki, oyuncağın it-
yazmaq üçün tez evə qayıtdı. məsi ilə yaranan boşluq dolsun. Çox götür-
qoy etdi və axırda qərara aldı ki, gəlinciyi
Yazmağa elə ciddi girişdi ki, sanki evləndirsin. Əvvəlcə oğlanı, sonra nişan
əsər üzərində işləyirdi. Həmişə yazı sto- mərasimini, toya hazırlığı, təzə bəylə gə-
lunun arxasına keçib kiməsə məktub və linin yaşadıqları evi bütün təfərrüatı ilə
ya açıqça yazmağa başlayanda necə gər- təsvir etdi, axırda da belə yazdı: “Özün
ginləşirdisə, indi də elə oldu. Əslində, bu- də görəcəksən ki, biz gələcəkdə görüşə
nun özü də vacib idi, nəyin bahasına olur- bilməyəcəyik!”
sa-olsun, qızı məyusluqdan qurtarmaq,
razı salmaq lazımdı. Deməli, təxəyyülü Beləliklə, Kafka böyük Sənətin kömə-
gerçəkləşdirməklə yalan həqiqətə çevril- yilə uşağı bu balaca çətinlikdən qurtardı.
məli idi. Səhəri gün məktubu parkda gözlə- O, elə sənətkar idi ki, dünyanı düzəldə
yən qıza apardı. Qız hərfləri tanımadığı bilərdi...
üçün özü ucadan oxudu: gəlincik yazırdı
ki, eyni ailədə belə çox qalmaq axırda Biz əvvəlcə Şteglitsdə, sonra Tsalen-
onu bezdirdi, necə deyərlər, bir az hava- dorfda yaşadıq. İlk günlərdə otağımız bir
sını dəyişmək istədi. Sözün qısası, onu idi, sonralar iki oldu. Birinci mənzildən
çox sevən balaca qızdan bir müddətə ay- sahibəyə görə çıxdıq. “Balaca qadın” no-
rılmalı oldu. Söz verirdi ki, ona hər gün vellasında Kafka onu belə təsvir edirdi:
məktub yazacaq. Və Kafka, doğrudan da, “O yalnız nifrət etdiyi üçün, həmin sonsuz
hər gün məktub yazmağa, gəlinciyin hə- nifrət ona heç vaxt rahatlıq vermədiyinə
rəkətlərinə uyğun yeni-yeni macəralar uy- görə mənimlə məşğul olurdu...”
durmağa başladı. Bir neçə gündən sonra
uşaq, doğrudan da, oyuncağının itdiyini Kafka yazmalı idi, çünki yazmaq onun
unutdu, Fransın uydurmalarına inanma- üçün yaşamaq demək idi. O, yazı ilə nə-
ğa başladı. Kafka da məktubun hər cümlə- fəs alırdı. Əgər desəydilər ki, nəyisə on
sini elə diqqətlə, elə yumorla yazırdı ki, dörd günə yazıb, deməli, on dörd gün ge-
cə-gündüz ara vermədən işləmişdi. Adə-
tən, yazmağa başlamazdan əvvəl ağır
ağıllı məsləhət!” Ona elə gəlirdi ki, insan- qazandırmalı olurdun: gəlincik indi böyü- 2017
lar heç nəyi öz adı ilə deməyə cəsarət et- müşdü, məktəbə gedirdi, təzə-təzə adam-
mir, bütün faciələri yaltaqlıqla ört-basdır larla tanış olurdu. Qızı da həmişə inan- Kafka haqqında xatirələr
eləməyə çalışırlar. dırmağa çalışırdı ki, onu yenə çox sevir,
ancaq eyni zamanda da həyatındakı çə-
Biz Berlində olanda Kafka tez-tez Şteq- tinliklərdən, görəcəyi işlərdən, maraq da-
lits parkına gəzməyə çıxırdı. Hərdən mən irəsinin genişləndiyindən söz açır və de-
də onunla gedirdim. Bir gün çarəsizlik- yirdi ki, bütün bunlar hələlik geri qayıdıb
dən ağlayan qız uşağına rast gəldik. Onu onunla bir yerdə yaşamağa imkan ver-
danışdırmağa başladıq. Öyrəndik ki, gə- mir. Qızdan xahiş edirdi ki, bu barədə
linciyini itirib. Kafka elə o dəqiqə özündən düşünsün və beləliklə də, o, qaçılmaz
bir əhvalat uydurdu: “Sənin gəlinciyin sə- əbədi ayrılığa hazırlanırdı.
yahətə çıxıb. Bunu dəqiq bilirəm, çünki
mənə məktub yazmışdı.” Qız inanmadı: Oyun, ən azı, üç həftə davam etdi.
“Məktub yanındadır?” – “Yox, evdə qalıb, Frans bu işi necə sona çatdıracağından
sabah gətirərəm”. Qız təəccüblənsə də, çox narahat idi. Çünki bu, əsl sonluq ol-
bir az sakitləşdi. Frans həmin məktubu malıydı. Elə bir sonluq ki, oyuncağın it-
yazmaq üçün tez evə qayıtdı. məsi ilə yaranan boşluq dolsun. Çox götür-
qoy etdi və axırda qərara aldı ki, gəlinciyi
Yazmağa elə ciddi girişdi ki, sanki evləndirsin. Əvvəlcə oğlanı, sonra nişan
əsər üzərində işləyirdi. Həmişə yazı sto- mərasimini, toya hazırlığı, təzə bəylə gə-
lunun arxasına keçib kiməsə məktub və linin yaşadıqları evi bütün təfərrüatı ilə
ya açıqça yazmağa başlayanda necə gər- təsvir etdi, axırda da belə yazdı: “Özün
ginləşirdisə, indi də elə oldu. Əslində, bu- də görəcəksən ki, biz gələcəkdə görüşə
nun özü də vacib idi, nəyin bahasına olur- bilməyəcəyik!”
sa-olsun, qızı məyusluqdan qurtarmaq,
razı salmaq lazımdı. Deməli, təxəyyülü Beləliklə, Kafka böyük Sənətin kömə-
gerçəkləşdirməklə yalan həqiqətə çevril- yilə uşağı bu balaca çətinlikdən qurtardı.
məli idi. Səhəri gün məktubu parkda gözlə- O, elə sənətkar idi ki, dünyanı düzəldə
yən qıza apardı. Qız hərfləri tanımadığı bilərdi...
üçün özü ucadan oxudu: gəlincik yazırdı
ki, eyni ailədə belə çox qalmaq axırda Biz əvvəlcə Şteglitsdə, sonra Tsalen-
onu bezdirdi, necə deyərlər, bir az hava- dorfda yaşadıq. İlk günlərdə otağımız bir
sını dəyişmək istədi. Sözün qısası, onu idi, sonralar iki oldu. Birinci mənzildən
çox sevən balaca qızdan bir müddətə ay- sahibəyə görə çıxdıq. “Balaca qadın” no-
rılmalı oldu. Söz verirdi ki, ona hər gün vellasında Kafka onu belə təsvir edirdi:
məktub yazacaq. Və Kafka, doğrudan da, “O yalnız nifrət etdiyi üçün, həmin sonsuz
hər gün məktub yazmağa, gəlinciyin hə- nifrət ona heç vaxt rahatlıq vermədiyinə
rəkətlərinə uyğun yeni-yeni macəralar uy- görə mənimlə məşğul olurdu...”
durmağa başladı. Bir neçə gündən sonra
uşaq, doğrudan da, oyuncağının itdiyini Kafka yazmalı idi, çünki yazmaq onun
unutdu, Fransın uydurmalarına inanma- üçün yaşamaq demək idi. O, yazı ilə nə-
ğa başladı. Kafka da məktubun hər cümlə- fəs alırdı. Əgər desəydilər ki, nəyisə on
sini elə diqqətlə, elə yumorla yazırdı ki, dörd günə yazıb, deməli, on dörd gün ge-
cə-gündüz ara vermədən işləmişdi. Adə-
tən, yazmağa başlamazdan əvvəl ağır
